Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 48, 3 May 1927 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

i Ua ae koke aku la no o Ka— !pena Makapaa i keia maiiao o I Xona Makuahine hou, a ua hahaī aku la oia mahope o Alevaire no ;ka rumi Kapena o ka moku lagb, oiai, ua noonoo iho fa no ila [Kapena nel, he mea ano nui loa np paha keia a koha Hakuwahino c makemako noi. f ka hui ana o laua nialalo o i ke'a rumi Kapena, ua kamalHo ; kokc aku la no o Alevaire i keia mau olelo la Kapena Maleapaa. "E kuu Lulanela maikai, 0 ka manawa kupono loa paha keia a'u e hoakaka loa aku 'ai i kuu manao ia oe, ae pīli ana hoi mawaena o'u me Kauna Walaka 0 Sutowoleda, E hoike aku wau ia oe, ae hoolohe maikai mai no hoi oe i ka'u mau hoakaka ano nui ana ia oe. I keia manawa i hoike mai ai o AlevairB ia Kapena Makapaa i na mea apau pil» ana nona, ae hoike ana hoi mai ka mua a hiki 1 ka hope oko laua mare ia ana me Kauna Walaka o Sutowoleda. Hoike mai la no hoi oia imua o ua Kapena nei no kona lawe limanui ia ana e Koromaka i kela po no o laua i more ia ai, a kaili pu ia aku la no ,hoi o Kauna Walaka ma ka lima o_ke kaiku— ahine o Koromaka, a oia 'no hoi o Siela ka meri i kapa ia "Ka moiwahine o na ale ahiu o ke kai akea," a mamuli oia mau hana i kaawale koke ai oia mai ke kan'e ana-i aloha ai. "Nolailei, wahl a Alevaire i kamailio mai ai i ua Lulanela nui nei ona i keia mau olelo. f E&, ke ike mai la no oe i kuu pilikia nui. ICe paio nei kuu puuwai me na eha lima o!e a ke aloha, ao kuu kino hoi, e like no hoi me kau e ike mai n'ei e alo ana iloko 0 na ehuehu ame na ehaeha o neia mea o k« aloha. Ua paio wahine aku wau i kou poe ka-> naka ame oe no hoi, ai ninau aku wau ia oe e kuu kaikunane hookama hou. Nokeaha keiapaio wahino.ana, ae oneu nei i kuu kino wahine iloko o na ehaeha o ka paio ana me oukou ame na inea hoi o ka moana au no hoi e ike mai nei? Aole anei na ke alohā o ke kane i kakoo mai ia'u ka wahine, e mohai aku i na mea apau me ka nana ole aku i na paluku ana a ka ino nui o ke kai, a me ka alo ana aku i na makila lehu'yhu # ae paio wahine aku ana hoi ia oukou na kane- He wahine kau e kuu kaikunane hou, a he mau keiki hoi ka olua me kau wa— hine a!oha, a ia oe e kaawale mai nei ma iaia mai me ka olua mau keiki, aole loa oe e poina ar.a ia lakou, ae huli mau ana kou manao no lakou, oiai oe ma ka moana kai akea, a no ko la— kou mau pono e hoolilo nei oe i kou kino i luahi no na lawelawe* hana ana malalo o ke Alii powa 1 haia aku la i ka make Aole anei hoi pela e kuu kaikunane? 0 keia alaheie.au e hoso nei e imi i kuu mea aloha, ae nonoi pu aku nei hoi ia oukou na kaiku — nane o ka makakila, e hoolaa mai i Kn eukou mau pahikauu i;o ua imi i>u aaa i kuu niea ali»ha 90 ka n;t'a hoi a kuu puuwai e ;:oiio heo ui.ha 010 nei. Uka b a a!.u o mea ul'lui he kane nhe karo no l'oi, a oia ; !io 3a r.o iea o ai o U:u puuwai, a :ūa ?v> !u>i ki. o kfia. Li;ak;n' a kakou e nu aku ai i ke! kui loi». : :«.!oaa akj ara i rha. .ia >a k;-.k> v a o eia mat an::. v.\ o'e j !:."-a 'ki* o \vai!ua : paha Uo U-na V*..{ ia kakou. ] 1 ■ aku vaa irc ka * . . a ia ~hf K;s, , ;:,o ■ ■ . !.v»'u "i,! : „ . .. ; iVr» hū' ;:v ;. >" uv- S;\ ' t j ".'B, ' . l.Hiwa 'apii i' : :- . ,a. - ' " • 4

MOKUNA XVI. KA p]oo NUI MA LADANA, KUU HOA AOHE AE NKI, LIULItJ NA MOKUKAUA AUPUNi, KE KAUA MOANA KAMAHAO Ua lilo aku la o Pablo i Alii Kapena kiekie no ka moku Nalokiieo, a ua lawe aku la no oia i kela mau Aliikoa Irelani i li!o mua i mau hoaaloha nona, a oia hoi o Eola me Halorana. Ua lilo ae la no hoi o Kapena Makapaa i Aiii kiekie malalo aku o ka Leke Alevsire; a oia no hoi ke AUi "hookele moku nui maluna o ka moku lago, ao ke kumu nui no paha o ko A!evaire aua ana ia Kapena Makapaa. e noho mai i Hookele nui no ka moku Iago ( oia no kona ano kamaaina i na wahi e hiki aku ai e ukali aku mahopeoka meheu o kela moku powa o ke Aliiwahine Sīela. T'a hoi aku la o Pahlo no luna o ka moku Nalokiko, a haawi ae la oia i paina nui loa tīo kona mau Aliimoka malalo akii ona, a haawi pu ia aku la no hoi kekahi paina nui no na kanaka apau maluna o kēla moku, a he mea hoohauoli loa keia i na poe oluna o ka moku Nalokiko. Aia ka ha!a ana aku no hoi o Pahlo me kons po« noluna o ka moku Nalokiko, ua haawi kok« ae la ho'hoi o A]evaire i ke kauoha i na poe kuke a me na kuene oluna 0 ka moku lago, e hoomakaukaii ia kekahi paina nui loa no na poe Aliikoa m% na k anaka pu oiuna oka moku lago. Ika pau ana o keia paina hauoli maluna o na moku e!ua, ua haawi ae la o Aievaire i ke kauoha i *ka poe oiuna o ka moku lago, e pahonohono na *vahi i nahaha oka moku lago, ae makaukau hoi no ka halawai hafcaka hou aku me naenemi. Aole wale o Aievaire kai hoo— ponopono hou ae i na wahi pilikiaokona moku, aka, o Pablo no kekahi i haawi ae i ke kauoha e hooponopono koke ia na wahi' piiikia o jsa moku Naiokiko mamua o ka halawai hou ana aku n\e na enomi kue mai. A<> wi,!oo kai >ooj ono. oro ia <) n:; v, ahi naiiaha o i.,i ns:iu nv/ i. > «.;.ka, 1 • v > pu ia- anoh< t i :.in < nnu ;a n'> ;-a 'iia ,U' hi i >:i (.«I>u ai i<a nii^, <. •ii-u. ;; :-u i ko ka inanawa 1 ;.l,u :u--1 ku-iioio o ua moku mi, im waīho iiiu m o AU:v 4 /; .:' 'ra i""u- e-o .i oki :;h ,a I; ' » L ' • r>ai: l. ' i .7 ī 'v- -• i a .. v - i / 1 i * - - ■ * . , ' ■■■ : ' : ī ; •. .

Na We kaikunaneho! oia, ana; ke kaikualiine hoi wau, a he hooleaHi no o laua makuakane i hoea mai ai laua. O ka Haku ko Walaka makuakano, a na'ka leele nohōi w'au ao| Hako Robata kaikuahine hol a ho hookahi no 6 laua luaui makua--kahe," k ina na makuati?nfe laua i kaāwale ai, oiai, he makpaliine okoa nb ko ka Haku Rohata, al he waleuahine okoa np hoi ko ka! Lede v 'Aeleīina kuu makuahine] aloha, nolaila, ma ke koko o! ? maua aolē he mea nana e mawe ] Ihe ia plli oka make wale no. ] 0 oe e kuu kaikunane hōo— kama 0 ka makakila, 0 oe ka mea nana e alakai aku ia'u me ' kuu mlikua Pahlo i kahi hoo— moana; o»Siela, &o ka mea hoi nana f lawe aihue 'aku kuu Wa— laka aloha, ao kawiea hoi nona ke aloiia e laiapa mao ole nei iloko o'kuu puuwai. A malie hot mamuli o keia huli ana aku 0 kakou a mamuli hoi 0 kau miu kokua ana mai e lo&a akir ai : oia ia kakou, a pomaikai nui no hoi ke loaa aku e ola mai ana, a ina no hoi e loaa kino wailua aku ana, alaila, 0 kuu ike wale aku ka hoi i kona mau hel«he!ena aloha, alaila, ua hoo- 1 maalilī ia keia we?a ikaika a ke ! aloha ēnu hele nei. iloko 0 kuu! nuikino," 1 keīa manawa i hoomaha iki ae ai 9 Alevairy i ke kamaiiio ana, a nana aku Ia ia Kapena Makapaa me na maka i piha i ka waimaka, a ua iilo no hoi ia i mea hoopa io aku i ka puuw»i 0 Kapena Makapaa, a ia manawa nn hoi) pane mai ai ua Kapena! Makapaa nei i keia mau olelo| hoolana Iki i ka pūuw&i 0 Ale— : vaice.. / : ... '^ '.'Ua, ike >v»u i ke, alahele e Ihoea aku ai kakou i kahi hoolulu | , mokukaua o Siela» a oia wahi no i jhoi kahi 0 kona kulanakauhale _alii, ii hai aku 110 nae wau ia ( joe, he pohihi maoli no ke t ehoea akuaii kela wahi hoo-— ( I luiu mokukaua 0 ua Moiwahine] |nei ona kai ehuehu, U hele imi j f aku a»a no nae kakou me ka (hoomanawanui, I Āo ko kakou hiki ana me ka uiaalahi a komo aku ma ka iiwai o hoea aku ai iloko 0 na. jpae mauna kiekie» a hoea aku| paha ma ka aoao 0 ke kulana— i j kauhale 0 Siela, he hana j ioa no ia,. a aia no a he aumoku— | [kaua ikaika niaoii no ke hoio jaku, alaila paha hoea aku i keiaj j wahi. Aia ma ka aoao o keia j muiiwai e komo aku ai iloko he jmau papu kaua ikaika loa, a ua jlawa ikaika 0 keia mau papuj kaua e ulupa mai i kekahi au— [mokukaua ikaika. e boao aku ana |e komo iioko 0 kela wahi i piha ji na oiea akeakea. Noiaila, e |hel«ana kaua e'ke kaikuahiiie jno kekahi wahi e hiki ole ai ,ia I kaua e manao ae e hoi ola |ana kaua nu hope nei, a koe wyle ,no ka Joaa ia kaua na kokua qai j 'luna liio loa mai, No'u iho me ko'u poe kanaka ;ai>au, ua paa ka inakou mau. hoohik'i aialiope ou ka imi ana ,iu 1 Kauna WaUika, a ina no paha no i ke ola a maKe paha A ma kt?ia alaholo moana a kekou e_!iolo aku nei. na'u.e hoekoio aku i ka moku He mea maopopo eia ko kakou nl)e apaakuno ka 'Akau 0 Sekot ja, ae hala ae rna na kuaau 0 Serj> ti'», ae n»c aku ana ««0 A \vū\iv.\ A Ja mawaona 0 Ainal'.nu ru i Norcwai, he wajh.i mokupaf«* i kapu ia o ''Ka I*n 1;i — h' f.'Ul \wU ' ;i ;;i»l iī.. : a K.-i'- t 1 .! *■ - ' »>^l f, ■ \ i AcY > K/..* *