Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 48, 3 May 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

1 nei ike ana aku o Lohiau ia ua moo nei e hele iho ana a poi-— pu maluna 0 lakou nei ua kahea koke aku la 0 I*obiau i ka wahine }ia Hiii^kaikapoiiopele. Auhea oe e Hii, eia ka make 0 kakou la, ke ku mai nei maluna ponoi 0 kakou. Pehea kakou e pakele ai, E piii mai olua mahope o'u wahi a Hiiaka i pane aku ai i ke kane, a mai hooko-o iki olua i ko oiua pii» ana mai, wahi a Hiiaka i pane hou aku ai. I lawa no apau keia mau olelo a ia nei, o kona hiu ae ia no ia i ka pa'u oia nei, puehu liiiii ana ke kino 0 ua moo nei i ka pa'u uwila oia nei. Ua oielo ia ma ka keia moolelo 0 keia mau apanapana 0 ke kino o ua moowahine nei 0 Kamoiliili i puehu liiiii ai.i ka pa'u 0 Hiiaka, no kela mau ,puu pohaku e j waiho aia mauka iho 0 ke kahua jame ka Lu*kini 0 Kamoiliili e ku j nei i keia manawa, ) Ma kekahi mau oielo a Hiiaka | e waiho nei raa ke keena .0 ka kakau, ua oleio ia he moo kane o Kamoiliili aka, ma keia mahele hoi e hoopuka ia. aku j 0 ka moolelo o Hiiaka, he wahine jo Kamoiiiili. I ka make ana 0 |Kamoiliiii, ua hoomau aku Ia no ilakou nei i ka heie ana, a ia la— t kou nei e heie ana, ua pane aku j ( la o Lohiau ia Hiiaka, j Ka "nani ko kakou pakele ana! kela kupueu lokoino i poipu' |mai nei maluna 0 a mai| jpapapau kakou i ka make i kela' moo ake kupaianaha nui wale. i 1.0 ke ano like ioa iho Ia nohoi 'keia me kela mau wahine i 1100-- , [hihi ai ia oe i ka aina 0 Haena, a lilo oe i ke ala koiula a Ka—' jnaloa, i pane mai a> 0 Hiiaka ia iLohiau. | Ua olelo ia ae 0 kela ahua pohaku loloa e ku nei ae waiho nei hoi mauka ponoi iho 0 ke kahua e ku nei ka Halepule 0 Kamoiliili oia ke kino 0 ua moo nei elike nohoi me ka mea t hoike ia ae nei mamua. Ma ka mana olelo a kekahi poe, ua līke ole loa na manao ana he moo kahe a he moowahine o KamoiHili, aka ma keia i hoike ia neī he moowahine no oia, la iakou no hoi e hoomau nei i ko lakou pii ana t ua ike mai nohoi 0 Pahoa ia ljikou nei e hele aku ana, 6 kona wa ro ia| | ame kona kaikunane Makahuna, ] 1 lele mai at e hakaka me Hiiaka» | mamua 0 ko laua kokokē' ana ma ! i kahi 0 Hiiaka ma 0! hole aku noi, ua loaa e aku !a laun i ka hua pa u o Hiiaka, a; uwe alili ana ua maa hoonanaj nei 0 Palolo a nui ana ka waha i ke kuhea ia Hiiaka. K e, K oia hea maua- Ua p.ine j koke aku la nohoi 0 Hih\\a,'-ro ī cj oiua e ola, he hana ino k a vlua j ia s u ame koVi mau hoaho'e !K*?, Ua iohe noi'.o; p; hi cl\;o . i kahea ana nuu iun ohui» ' eia |\oi ua i'akike uo s u i \ \ oeip'ih nolaila aohv n]-.;a e o!a| an|. <) ko Hiiaka ka lo:i ak;i h ? H \ ka muke u n i u| \ i ■ i ; \t«:- -h r; v * : o' 111 j K ia * i>,k v j>i a r oi _• |

0 keia m00,.0 Pahoa he moo kane oia a oia ka moo j noi ia Hiiakaikapoliopele, e ola oia 'oiai oia e noho ana maluna 0 kiekiena malalo mai 0 Pohakukikeke oia hoi ke ahua i kapaia 0 Pahoa. oka hana a keia moo, oia no kona mikiala mau ma nei wahi ahua pohaku i kela ame keia la. Aohe he la hao i keia moo e okuu mau ai ma ua wahi ahua pohaku nei. 0 kana hana nui e .mil<jiala mau ai maīafia, oia no kona makaala mau ana i ke 0 Huewa ke kiowai hoi e'hele mau ai 0 PohjEikukikeke e auau. 0 keia Pohakukikeke he moo— wahine ia, he wahihe ui keia moo, aole 0 Pohakukikeke kona! inoa mua, aka, o ka Ua Liliiehua 0 Palolo kona inoa *mai kona mau makua mai- Oiai ua ono loa ko Pahoa puu i ka ui uwaka maikai uneunehe 0 ka ui oka Ua lililehua 0 Palolo, nolaiia, miala mau loa ua Pahoa nei ma keia ahua pohaku e hoo— monimoni ai i ka ae 0 kona puu i ka hai mea i hanai ai a nui nepunepu a puipui hoi. Ai ko Hiiaka ma hoea ana mai iluna 0 Mauumae. oia kela wahi mauka ae 0 ke ahua 0 Kaahua -- ikailiai, kahi eku nef'ka Zoo ia wa i ike aku ei ua Pahoa nei ia Hiiaka. oka manawa no ia a ua Pahoa nei i holo kiki aku au e ako luau, oiai ua ike oia 0 ka Uuau ka Hiiaka puni. O ka hele nohoi ia o ka paipai luau ana a ua Pahoa nei a ku ke ahua a hoea nohoi o Hiiaka ma ia wa. Ia mahawa nohoi i miki mai ai ua Pahoa nei me ke ahua luau imua o Hiiaka, a haawi aku la i jka luau ame ka olelo pu ana aku nohoi, eia mai ka ai, e Hiiaka, e ai amaona ai paa hoi paha ka houpo i kahele ana aku 0 keia a maloeloeī nohoi na wiwae 10 kamaheie. 1 A i aha ka uku o ka ai, wahi a |Hiiaka i ninau mai ai ia PāhoaI Aohe au e maka hilahila ana aku ji ke noi ana ia oe, oiai he neii no j hoi ka'u imua ponoi nohoi o kou |alo. A eia ua noi nei a'u, he laloha ipo ko'u, a ua kuko nui loa , wau e loaa keia wahine ia'u, Ua nui na ia 0 kou hoopē āna 1 nēia , wahine ui. aoie he wahi mea a kokoke aku i kahi e makepoho ai (kau; mau waiwai e hoope mau nei i keia wahine ui au hoi e aioha loa nei. O kau kai pāu iaia, 01 kat aia hoike kaunui a kou makemake, noho mai e iHe kaua no Hiio. A owai nei ia wahine au e lia nei, aohe nae he loaa ia oe, ilo!to nohoi 0 kou kanaka ui a maikai, I ninau mai āi 0 H'iaka la Pahoa Ua pane aku la nohpi He kaikamahine opiopio wale no keia no keia wahi no, a 0 kona inoa 0 KauaiiiHehua 0 Palolo. Auwe oia no ka paha | kela •■"kalknmahine au i ike juli! tsei 1 [kahawai, e hook-uiuu ana Jkaiki:>i.'.:u\ o k.Mi wahihe ia 'o ku |hi.in jsmoe ole ana o k* po ea. 'ne aki'. t.i no hoi o a ji'\ wi 11 n olelo mai h o Hj!ak:i. | K ikn oe tuna ia wuhiue Jnu au 5 Jk.«h.i\v ?nalr,|o -e Juoi, w.ihi a Hii.ika i vtclo niai, o o n'uu !\ oe ik * tvija c.i t aV!.» \i~>\ x o .v iaīn/a .« )w\ m e h.n-i i 'e I;o j«i li.Mi «K» M |i iūo m>!:c hui a ĪA i I Oko ku <'t: 1 • 0 kv.;-i I '"!»» o kv..i iiīj 1 l v j. .p..»0 - ii.Alo |ia 'r;ai v ho'o e1: ? a kcl<. 1 k- 4 % 5 ,M -*h.ke e- Ā4M I^o | ,iik ie, H' ■ 5- • >vi tn. k hi u o ; ». i x'..v . .kiv 11 i! o ■ s li k»-'v ; >.^ 4 \ |«ic 4 w

- ol.e. keia i na mea apau aua i ike ak» £il, A kanf ae la ke ōli a ka mea olioli o ke au kahiko. Haa ka iau o ka maia, Haa ikamakaui Lewa ka lau o ke ka]o, I ka hooluli'luli a ka niaknni Makani pua ia olalo. ~ ? E lalawe nei i ka iattwai,| , l keia. ike. ana uo o pāhoa i keia *;■£ i tnau 6|>akau aiia mea a koua uagu i hoohihi ai, a i lia ai niakemake ai /Uoi aole i kaua mai o, ka elia a, o koaa aooaoo a ua hoowahawaiia maoli oia i~ u% w&hiue nei ana i kuko uui loa ai niamuā aku. " I ko ia nei ike ana nohoi i keia hana a ka wahine ana i make-- ■.' make nui loa ai, ua hooholo iho Ifii 0 ua Pahoa nei e lioi a hahai i keia . mau niea ana i ike maka ai īne kona iuau maka ia Hiiaka e like f me ka Hiiaka i kauoha mai ai * ! iaia. .. ■ laiu i hiki aku ai imua o Hiiaka ua.niuau. mai la o Hiiakā i uā Pahoa uei, pehea aku ia ua maltemake nei ou, e auhea oe, ua pau loa aku la kou lia ana ame kuei makeuiake aua i kela wahine. X na no paha e uoho pu aku anā uo " niaua ma keia hope aku, lie kane a he wahiue ao ke aloha uo i ke k&kunaue ona, aole no e pouo ko maua uoho pu ana. Nolaila u a pau ae la no kou iuakemake ans iaia.i .wahiue na'u. A pehea i aa aohoi w.au e hoao e lilo loa kela wahine ua'u ae nēle loa hoi ka' ' hoohuue hou ana luai o koua kai* iaia, pehea ia wahi a Hii— akd 1. kaiuailio i:iat ai la Pahoa ai niuau mai ai nohoi. . ■ Ia mānawa no i pāne aku ai ua ! Pahoa uei ia Hiiāka, ina -no p&,ha anēi oe e hana ana a ko ,kttt*..J„ mākemāke e pono ana no paha ko, j maua noho ana i ka wa pokole a j mahope aku no e auo e no ko {noho a.na, āia paha he make uo j kela a koe haokahi/ihp Ika wahine, alaila paha pouo k6 j maua noho āna aku o keia mua " < E oiuoiu hoi oe e uana mai ika ~ pono ame ka pono ole o "keia. Ia •wa nohoi o Hiiaka i pane mai ai, |ua pouo uo oe e noho. waliine ele, oiai, aohe no he po.no o kela ? hine au e uianao nei i wshiue nau. Nolaila, ua ola oe no kan mau hanā maikai ia'u ao kela matt moewai la e pouo no e hoonalo loa ia aku laua mai ka iliaku o ka honua. a uiai ka nvaka aku hoi o «a kanaka. j Uaoleloia ma keia maliele moo-.,, ieio Hiiaka» i hoikeia ae ta, ya ola io uo O Pahoa, aka, o KLaualili— iehua o Paloio ame koua kaiku*— uaae ua U laua e Hiiaka a make. Ua uhao iho ia o Hiiākā i ka ieo kaui oeoe o Kaualiliiehua o Paioio iioko o kekahi pohaku uia ia wahi kokoke iho uo a o|a o ~ i ike ia uo ku wa ioihi ioa makai o ke aiāuui e Uele *U i Wuiaiae* ~ s He Uke ole no uue ua pannaau a ka j*>e }*a mco>klo Hiiaki tna keia wahi, la T oīeio kekahi . mooielo o k la «a i lula 4 — wai ai o rae M,i tx>.- cvpa t " ia avUn, «u\ ka w i ro ia 'l HiUk» i hele m.u *w r.n«i Hawai* a ha|,i loa »ku* i K umi e tis sjo I lvsu. " *| v|| U.x eiī-p ue <••» J.uraiC«" ī'.o',: c",\ i kcs i kau ao k J k' Ah hu<l'.> uo l. i Ki ? k^ v K» p ..iw;-i SaK.t\ r.u\ — wilix'u H u e i a ||av. -y(- i k< s ' ve AUui J | --4 :n iii .• e > t.lc $a jg [:£:*. * *'-m