Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 49, 3 May 1927 Edition 02 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XVI. KAPIOO NUI MA LADANA,. KUU HOA AOHE AE NEI, LIULIU NA MOKUKAUA AUPUNi, KE KAUA MOANA KAMAHAO Mamuli o keia mawolelo hoa — kaka a Kapena Makapaa, ua> hoolana ia no ko Alevaire man&o, - a ua pane la oia ma na manaohoolana no. j "E ke kaikuanane, ke haawil aku nei wau P ko'u mau manaoj paulele hilinai maluna ou. a ma, kekahi olelo ana ae hoi, ke waiho! nei wau i'kuu ola ame ke ola o kuu mea aloha a kakou e imi aku. nei iloko o ka poho ■ o kou mauj ]ima, holaila, e hookele aku oe \ j ka moku lago nokahi e palekana ai no ka Mokupunl "Ka Puu—| honwa hou." # i Me keia mau olelo hope ma--1 waena o laua, ua haalele kok~ iho la o Kapena Makapaa ia j Aievaire, a pii aku la oia no luna o kā oneki o ka moku lago. Ao J Alevaire hoi ua hekau mai 1 a J kekahi maka hiamoe poluluhi nui' maluna ona, a haule aku la oia s hiamoe iioko o ka moe o Niolopuaf maluna o kekahi punee nui iloko o keia rumi nui o ke Keiki Alii' Koromaka i hala aku % ma ke!a aoao o ka muliwai oka make, laia e hiamoe ana, ua loaa aku { Imiaia kekahi moeuhane, a ikeaku ia oia i ke kino o kana .kane j e lana heīe ma> ana iluna o ka j ili o ke kai, ua hele no hoi aj ano-e na helehelena. Eia noi k o | ia neī uha;ne iluna o kekahl waa-| pa, a ke hoōikaika aku lā oiā ij ka hoe ana me kona ikaika apau j e nee aku ka waapa imua; j Ke ike aku la no oia i ke ano { koliuliu loa aku o ke kino o! WalaKa mai iaia aku. Ua nuke ! aku la oia i ke kahea ana ame ka' peahi pu aku p kona mau lima, aj me ka olelo aku hoi e au mai ho | oia i kahi o kā waapa e holo aku j nel, a aole nae he hooiohe mai o; ke kane i ka ia nei kahea aku.! Eia oia ke hoao nei i kona wahi * ikaika e hoonee aku i "ka holo o ka waapa imua- Aole nae hoi ; he kokoke aku i kahi o ke kino o! ke kino o ke kane o lana ana iluna o ka ilikai, ■ la manawa i hōomaopopo akuj ai oia i l|e ani peahi mm mai o; ke kane iaia, a me he ala e an! peahi mai ana iaia nei e hoi hou aku i hope, a ia manawa no oia i lohe aku ai i ka leo o ke : kane e pae māi ana me keia mau 1 olelo iaia nei- ' « **E Alevaire hoi c! Kuu aloha'i fiau ole, mai imi mai oe ia'u, oiai, ;| eiahoi Wau ilokoo ka hohonu o|i ka moana? Ma ia wahi no oe laj] o ka moana, a huli hoi aku i hopei j no ka aina hanau. E kuu Aie—> h vaire, ao e kaua e hui. -,hou ana'i n>a keia'ao. jj

f Aole i pau pono maī kana mau olelo aha, alaila, nalohia aku la oia iloko o ka hohonu o ka mo— ana. A ia manawa no i noke aku ai kona uhan<3 > ka uwe, a mamuīi oia uweana ua puka loa ae la kona lfco i ke ao malamalama, a īio !a oia maf kela hlamoo !ana. a ua hole a pulu kona mau papalina i ka waimaka Hoo--iho oia he moeuhane ka kefaanai ike ai Ia mahawa no nae hoi ua ulupuni mai oia i ke a)oha o ke kape. a hele ae la kona kino holookoa a puni i ke aloha. Ao na maka wale no o kana aloha ke kau mai la imua o kona mau inaka. huji aku no oia ma kekahi waHl. me he aia e ike aku ana no oia i ka nana mai o na maka o kana Ikaneiaia, a ua hele kela ruroi Kapena a piha i na hoomanao aloha ana no kana kane . Ia ma nawa no hoi oia i kam&ilio iho ai laia i keia mau olelo- "Heaha la hoi keia ano moeuhane a'u nou e ke aloha? Ua loaa anei oe i ke. kahi poino? I keia manawa i lohe aku ai oia i ka haiuku m6i o na kapuai lehulehu maluna o ka oneki o ka moku. E holoke ana io me kā hopuhopualulu nui. A ia maj nawa pu no hoi i lohe aku ai oia ji ka pahupahu mai o tia kapuai , Kapena Makapaa e iho mai ana ! ma ke alapii. | He mau sekona helu wae no a j hoea mai ia oia i kahi o A)evaire j .e noho aku nei. Aia maluna o ( ikona mau heiehelena he anoj jpihoihoi, a kaa e aku' la no ia ■ I Aievaire ka ninau inua ia Ka—j , pena Makapaa. I j "E ke kaikunane, heaha hoi, .keia haiuku nui oluna o ka papa-j j hele o ka oneki o ka moku o ka- 1 Ikou?" j i tf E ko inakou Moiwahine he 10 mau mokukaua o na powa e' i hooiho poiolei mai nei i kalu o ko I kakou moku e holo aku nei. Ao j . ka moku Kalokiko hoi: eht oia ke ( . nee mai nei e halawai me kakou,, amahope hoi o kona nuiowaie 'ana aku nei no kakou i keia Imanawa iho nei." ; , "A pehea kou manao no ka—; kou e Kapena Makapaa, wahi a Aievaire i ninau aku ai iaia. Mamua nae o ka hiki aha ia! i Kapena Makapaa ke uane aku' jno kela ninau a Aievaire i ninau | j aku ai iaia* ua lohe koke ia akuj jia ka Hiō awiwi ana mai o kekahi j j Aliimoku oiuna a hoea ana imua iolaua, a kamailio koke mai la j i keia mau oleio :a iauE. . | "K ke Kapena, ua ike aku nei; (makou he ekolu mau moku e" ihoio pu mai nei no ko kakou| ! wahi e holo aku ne', he elua mau ] 'mokuhe mau hae Peiekane koj jiaua, ao ke kolu o ka.moku.he: ; hae Sepania kona, ama ka hoo-1 j maopopo aku he mau moku hoa- j ■ aioha kela no kakou. J i Mamua oka hiki ana ia Ka — | ipena Makapaa ke hoopuka aku i. kekahi olelo, ua kamailio koke aku la no o Alevaire i keia AHi koa, a ia Kapena Maiapaa nq hoi i keia mau olelo. \ "Ē pii aku olua iiuna o ka papahele o ko kakou moku, ae hoofnakaukau ma na ano apau no i ka paio ana, E haawi pu aku i' ka hoaiiona i ka nioku Nalokiko| e hwmakaukau ma na ano apau I no ka hakaka ana a hiki i ke! kanaka hope loa. Aole a kakou | n<K>noo ana aku no na moku hoa.l aloha, e nalo no hoi ke iakou' hoea mai a haawi mai i na ko—' kua ia kakou, alaila, he pomai I kai no hoi ia no kakou. Aka nae, *; hoomakaukau ka lago sne. ka Nalokiko e hakaka me keia t inau moku powa he umi. Ua. makaukau o Aīevaire e hookahe i kona koko hope loa tio ka ianakila & lanakila ole paha. 1

A ia manawa no hoi lakou i lohe pu akii ai i kekalii leo kahea maopopo ! loa, ae hoopuka rnal ana i keia mau olelo, "E Ale— vaire, imua a-lanakila " lā mahawa pu no hoi o vairo i ite 'aku ai i ka wahine o ka aahn kfiokoo ; ai maalo ac» la t a nalowale'aku ?a mo ka hlki - wawe loa, rUa ike pu aku ta no o Kapena BrŌikapaa me na elua i kēla aka-waiUi&;' a ua lohe pu aku la no hoi i kela mau oielo i kamailiola' mai, a ia man&wa no 0 Kapena iīakapaa 'i ninau aku a* i "Owai hoi kela i komo aku 'a iloko o kels rumi? He mea ku— paianaha npaoli keia a ko makou mau maleai ike aku nei» a nonaj no anei ke'a leo ī kamailio maij nei "E'Aleyaire. imua a lana —-j kila," * J Ia manawa no o Alevalre i j kamailio aftu ai.ia Kapena Maka-: paa me ka lohe pu ana no hoi o, kela mau Aliikoa 1 kana pane no' ka ninau & Kapena Makapaa. "He kpnaaaina kahiko no eia ia'u- Aole nae hoi i loihi loa ae nei kona hookamaaina ana ia luna o k>ia moku. Aka nae hoi e hai aku wau ia oukou, aole oia 1 hoohewaliewa ii* e ka poe oluna o keia moku Iggo, a ua kamaaina na npe oluna o ka Moku lago iai», "Ae kaia mai oe e kuu haku'— wahine ia'u, he maka hookahi ko'u, a aole no paha i.like pu ka ike o ko'u wahi maka hookahi |me ko laua.nei, aka, e hoike aku jno nae wau ia oe ma ka ike o jkuu mnka hookahi, O kela wa- | hine i nalo aku la a nona hoi i kela mau olelo hoolana ia oe, ua |like ]oa kona helehelena me kou !e kuu hakuwahine.'' Mamua nae o ka kamailio hou ana aku o Alevaire iaia, ua pii Jawiwi eku la no luna o ka oneki 0 ka moku, ai ukali ia mai no hoi e na Aliikoa elua i iho ae ai e ( hoike »aia no kela mau moku.hou' f ekolu. Ua pii awiwi aku la oia no ka hooko ana i ns kauoha a kona Hakuwahine hou. Ao ; Alevaire hoi ua hoonaakaukau ; kokeiho la oia iaia iho no ka hoouka kaua weliweli e hooko— koke mai nei, ae iiio ai hoi kona , kino wahine i mea lumai hou ia j aku iloko o na hakoko wahine ,BnsI ka paa ana o kona mau ka [hiko,-kaua, a ia manawa oia i 1 haaleie iho ai i ke keena, kapena 'apii aku iapia iluna oka oneki 1 o leona moku lago, a ia manawa |no oia i ike io aku ai no i keia | niau moku kaua o na powa, a he ; umi hoi e holo mai ana me ke ;kulana hihimanu, ae holo puulululumaiana no hoi lakou. I ka pau ana o ka Alevaire nana ana i ua poe IHo hae nei o Ka moana alaila, ua huli ae la oia a ninau aku la ia Kapena Makapaa i keia ninau, "Ka, heaha ka kaua hoolala kaua ana ma Ko kaua aoao e halaWai aku ai me na enemi? iOieio koke mai la no o Kapena i Makapaa ia Alevaire i ke:a mau j oleio, | "Manao wau e holo pololei aku no kakou imua o kela poe moku po\tfa, ae halawai no hoi mt la— kouhe slo a he alo." like no ko'u manao me kou ma'ka halawai ana aku me llakou, aka, e Mr. Lutane!a, e f hoio io no kakou e halawai nie, i iakou, aka> aoie nae hoi e like ine j kau i kamailio mai la,. aka, e [holo hoohaehae kakou m lakou, ioia hoi e holo ka lago ma ka iaoaohema, ao ka moku Nalo— i kiko hoi ma ka aeao akau. a aole e nele ko lakou hahai mai o ke— kaht mau moku o lakou ia k& kou, a hahai hoi Kekahi mau moku i ka Nalokiko, ao ka wa-> wahl la no ia o ko lakou holo pu ana, alaiia, maheie ia hoi ito la - kou ikaika hakaka. a ma ia kaua ; moana a ua nei a kakou e haawi aku ai i4jakou, e nahaha aua ko lakou w£r papu aoa inai, I (Aol»i p»u) '