Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 49, 3 May 1927 Edition 02 — HE MOOLELO NO TERZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TERZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole

MOKUNA II | "E HAKAKA A HIKI I KA MAKE" I ke ana lakoo rati ati" naaike,! !ki o ka «r Lc',. u, . k r o'uata a nana mai la i k' h i-ai.ele o kele alanoi n!h".'L' rr.i 1 \ a kamailio mai !« i h:i ī£^•-!.n īa !ana. "T» xtiyoLO iu 110 ka oioa i tuau hoaiieie no keia alanni, ai kupono |ioi e heie pu me Omat-« o — don»." "Hē&im ka eaanao o kaa maa a!oio i kamaiiio mal la i& mau» no ko leaua kopouo i iuao hoahele po me oe?" Wahi a Tfiiana i nfnao aku ei i kela hoaheie kanaka eleele* <4 0a lawe ūaai 'wau ia elea ma kela *aJaheīts nui o na pilikia, a> hana boi »r«u m* ia ano, i mfa no*u e hoao ai ia o!Q8 t ai ikf» ia boi ko elua kupono e hele pa me a'u Uia ke akhele a kakon e hoomau «ku ai i ka hete ana- I na he hapa ko olu» ikaika ma ka heie eea opa kelft alahele Vu i alakai raai nei ia oioe, alailr, m waiwai o!e ko th — kow hoomao aaa ako i ka b«!e ana no lEua. tīa hiki ia'u fee kaens af, he-oaau. keiki oiaio. «lua pa Paaelula, ao.ka "Makoa hoi o na Mauna n'ihioihi," a ina i ioaa ole jfc olua ke kulana' wiwo ole, alaile, ua hoi huu aka la no kakou i hope, a hi'ki ole hoi ke nee hou aku no maua t He nui na !wi ua&loo e Waiho wale eei maialo īho.'O' oa wawae o Pa'eelala, 6 mamuli e ka lawa ole o ko Inkou i&aika e 'heīe me ka hoomenawanoi a hoea i keia. wahi a kaßou e ku nei. S! ■ ( Ua ukaaka ae In o Tadena no keia man oielo & kona hoa kaneka huelu blee!e, b kaouailio mai la i ..ke-ia fi;»u oIf!o ar.o wiwo ole. i "I m nia iho lu kau ja naaiia no ko mapa kulana wiwo ole, alaile, a hoike' aku no wn*r ia oe, ua aa heu no wau no ka e hela pine— pine mai no ma keia alahele a kakoa 1 hele mai uei." "Aole wau i naakeaiake e hoao hou ia oiua, ae uai aku no nael wau i ke kujc,u o ko'u alakai ana j mai nei ia ol.ua aa keia alahele: nihiōihi maoli, oia no ka haopakele | ia &aa o kakou no.hookahi la hele, | oiai, uia keia aiahele a kakou i heie j byouian«wanui mai ia, ua hoooa*— j kele ia k&kou ro:i ke alahele o hoo-- ] kahi ia okoa, oia hoi ua hoopokole ] ia inai ku Kakou m<tnawa o ka heie j aaa u>a keia iīuakai a &ake.u e hele aku. nei." I.'a niki ia'u e alakai bou aku ia oīua me ka maalahi !oa a hoea aku i na awawa uliaīi njaT—> kai, ae hoea pu aku' an'a no hoi' i na paia owaho o ke ku'anakauhaie, £ maalahi loa ana ka kek« u huakai aku o ka hele an» afeu i ke koenn o keia alsheit ." I ko ho'pau ana o Ou»!,ta i kana mau i.ie'o, na hooinaka hoa aku. 'a oia e f.£iikai i knoa mau ho»heie mawai Oh aku o na awawa uUalI, a hota aku ?a boi kekahi m» wihi i mah'ai ia e ktk;h) poe, ,af u!u ana hoi kekahi { ai»'J i-ea kanu 5 kanu iii e sa !ijna o kt j kanaka. H<.ēa fku I» 'akon i keHhi aina owuwa n;aik«i n a he man lekowal lehulehu e ln.-opuni ana i ke!s owhwh, !'• i konu hoi e uo owawa (ipi, e wnii <1 mai ana kekflh' koUnekauhah' i paa i ka pa ma kahi kokoke i keU mnu lok; waj D*nu iinwaho bs o keln Ku].»nak»c —< h«ItJ naa i ka pa, ra ikt» »kn h r,o bo! ko T»ssana mnu n *k t i k»-kphi man k«uh>ile me na mmkā! no, a me h.- n'a 0 oa ln«U' ia o k» po malii»ī o *el« s»;a, a i a i»i p •< p»hs e houlako k. ! ♦ kvi 0»— k«i;h«it* paa 5 k;i pa i na n.ea »! <•• pont; sit ka nofca an* *' kn poe o | Kulaaaksuhalf. I

Ma.ke puo o k«ia ftina atraw«. uliuli mais»i, Ua Ue aku 1» ko| lakou nei fi)PU Uj«tkd i ke ku pstnf| a,ri: » kekal.s pali kiekie »f-. j htkj uie ai paha i mea e pii I jaku umluea o kela p«li, «e hikl ole| 4j £tuj k« pue waluu» m»i o k%la pali he' iho m»i ilaio o kela pah'| nihinihi, I MaoiUii.oka nani maoli o ke!a awawa aliuli maikai, ai ulu ia e na iaan uhuli, as eamailio malie ae la 0 TBsana me ka !eo eailie i keia ooau olelo. "0 ka awawa pah« k(!a p ke Akwa nui, ai hoouani nui loa ia o ka maua b kana mau hana poo'— kela-" *'A ia iloko o hela kulanakauhale e nohu eei k» Moi Kotaitt«, a uu kapa ia Loi ke pi* ia ho» ka inoa "0 ke Kuleuhkauhaiw o 8 na keia Ahi hoi e hoomalu r»ei ka aina holookoa o Paulodana,'' wahi a Tadeoa i kimailio m«i ai, a oia hoi ke kanaka hueīo R«»okeo. "Ma kela mau pali nihinih), a B)it kela mau ewawa hohonu no hoi 6 noho kuokoa nei ka poe Wnza — d?na, * ao!e loa Ukou i nana aku 1 ka noho alii ana Kotana, a aole ōo hoi lakoo e noho hoomalu iit mai e ia, a aole hoi maloha o ka alna i noho iā e na kanska haeM—■ ele. He kuokoa lakou o»e hoopiii mea ai ole aku malalo o teia mea a kuu hoa e k'ameilio mai nei he Alii oia e hoomala aoa 'na— laoa o lakoo. 0 na kanaka kauwa wale no ke noho malalo o Kot*na, aka» soie oia » nohoalii maluna o na kanaka i haneu kuokoa ia mai." I ka lohe ana o Tssaua i keia m«u eleio a ke kanaka huelo eleele, aa minoaka iho la oTasana mamuli 0 keta mau olelo ano keikei a Oonata, A ia manawa pu hoi i kamaiiio aaai ai o Tadena me na minoaka pa ana ia Omata. Ao!e kaua e hoopaapaa no ie mau olelo a'a e kuu Hoahanat\ oiaiV aole no hoi i ho!ā loa k a manhwa e hoekuikahi ia ai paha ku kana maa lahuī, ae liln ai hoi lakou 1 hookahi ma keia mua ako, ae lilo ai hoi ka&ou i Lahui kanaēa hoe— kahi, ae huna 5a aku ai hoi na manao maikai o'e maweena o ka— ~ ■kou, e Hke no hoi me ko kaua hookuikahi ana ibo nei e"ka hoo ponopono «Pa o ko kaua hoaaloha hou. E hoomauao pu no ho; oe e kuu OūQ»*t& maikai, eia no ka poe Hoekma ke neiho. i?k*> nei oialalo oi ka Moi hnokahi, ao oukou hoi ka j poe Wazadoay, be mau alii like o!eJ ko oakou, ae ulu mau ana na ha — j kaka ana mawaena ponoi iho no -ol ou*oa. I na paha e hookaikahi maa i* ku oukoa noho ena, a lilo j oukou i iahui kauaka hooEahi, ae j ooho b'juutalo ia ana hoi e ka Moi j.hookfcb>, alaila, o ka hoea koke| j mai no ia o ka maaawa e noho j kuikahi li«e ai kakou. i I ka manawe a makon e 1 make ai e loaa kekahl mau kauwa I j no maaiiu, ae lawelawe haa« ai ]paha ma ko mekoa mau "Heinu f hoomana," 'alaik» ua- liooluulu aej l lanomakou i- kekahi puali ko'a' 'oj makon, ao ka heie like uo ia aj poipo ake J4 «ialuna o kekahi m&n kauhaie liilii o oukou, a hopu pio aku la i «ekahi pee o oukou, a lawe j snai ia ia lakou i mau kanw» kua— paa na makeu. Aole ■ h'ei ' oukou'. e i;oho Uke ao», a pale like mai hoi i ka lele kamoko ana aku o ko eoakou hipu'koa mhluna o kekui;-i kauhale o ouki n. Ao ke kumu o kela «.aolahi o ko tn«kou hele ana e kaua i oukoo» oie nn-ko oukou iike ole i««cna iho o ouiou. K i'rke rue kh loihi o k» m«u ana o kela ano noho mokUH— hr»na uiau ana iwaena e oukuu, a p«U mau oo aua nei ko n.nkon uoho mokuahaua uiau ana iwaerm o oufcou, a pela uuau uo aua nei ko makuu ncbu naiia ana maluna o kehiihi a.aliele o ko oukou uohu khui aua. 1 ' Ua kamailio ia seiā mau ui«ī j e Tadena. u>e ka ieo oiuolu, ae iii» o.e ai hoi i mt*a e tb» ai ka mau»sQ o kona hoHlianao hou . Omalii. "Ke uiaaao io uei m wau, m puu.i io no p»ha oe, wahi a «Omala t kainaiho uiai a>. Ke euanao nei uo pali-i ko «JAkvU uh uih, up oi aku lakou o Kekaī'i mau enwna o«oa akt\ sj *opo ,; o h n b hkou e noho — j auaiu | u; \<ii 9 o b poe W t £ot »,

! Aleā, heliookah! no n»e mea e Ihoomaopopo ia. aole loa no ia lohanae hoike meī, a ia no he )poekos t«-!wo ole iwaena o ko ! makou ohana, a aia no hoi iwaeJ Tsa o rta Whīne o ko makots Uhui I he mau wahine ui a wiwo o\e no jhoi kekahi." Mamuli o keia mau olelo & ■ Omata, ua hokau ihn la i]una o na helehelena o kona hoa lahui, oia hoi o TadēTia, ho wahi ano minoaka henehene, aia manawa pu no hoi oia i kamailio m»i ai i keia olelo imua o Omata me Ta — sana. ' ' ■ "Up hiki no hoi ia'u e lawe mai i na oleio hoike ma ko'u aoao, ae hpike aku ne hoi ma ka aoae oko'iiohana lahui, h«- po« wiwo ole no iwaena o kona mau koa, a he mau wilhine ui no hsj iwaena o ria wahine oko r»akoU lahui/a mamuli no hoi o ke ano kiekie ae o ko lakou ano, ua kukwlu lakou i na paia manoanoa e pale aku ai 1 ko lakou mau enemi'mal ke komo wale ana mai e hao i ko lakou mau pono, ae pa!e aku hoi 1 na hana limanui 0 kekahi mau !ahui koa eku, e hoao ana e lawe pakaha wale aku 1 na wahfne ui o ko makou lahui. Aole wale no hoi ka poe Wazon he poe holo wale imua o ko lakou mau enemi, a hoohuli aku paha i ko lakou kua i ko lakou mau enemi, aka, he poe lakou I ma— kaukau e huli ko lakou alo imua 0 ko lakou mau enemi e hoao ana e hao wale i ko lakou raau po— n?aikai. M Mamuli o keia papa-leo ma— waenao n<t hoahele o Tasana, ua iho ia o Tasana, e hele loa aku ana keia rnau ka - mailio anokeikei mawaena o laua 1 ka nui loa, ao ka hopena oia mau kamailio hooioi ana iwaena o laua, e ulu mai ana ka hakaka iwaena o laua. (Aole i pau)