Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 3, 13 June 1927 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XVI. KAPIOO NUI MA LADANA,. KUU HOA AOHE AE 'NEI, LIULIU NA MOKUKAUA AUPUNi, KE KAUA MOANA kamahao Ke haupa wale mai nei no iloko o'u, a ia no pahā oia ma— luna o ke kai akea kahi i paia— lewa ia ai e na ale aloha ole o ke kaī, He mea ehaeha no nae i ko'u manao ke hoomanao ae, eia paha kuu aloha ke paialewa ia nei e na ale ahiu o ka moana kai akea, a eia hoi wau ke hoaa waie nei nona» K! hai aku no hoi wau ia oukou apau, ua loaa no ia J u liekahi moeuhane hihio i ka po nei, a ua ike maopopo aku la no ko'u uhane iaia e lana ana qia— iuna o kekahi wahi 0 ka moana nei, ae lana hele ana hoi n.aluna 0 kekahi wahi pauku laau uuku, Ua ike aku la wau i kona ahi peahi ana mai o kena lima ia'u, ae kuhik'uhi ana hoi ia'u e hoi no ka aina hanau o kuu Luaui ma— kuahine, ai ole ia i ka aina no \ paha o ko'u mau Kupuna, | Ua lolie maopopo aku la no hoi Iwauī kona 'eo i ke kahea ana, 'maiiko i: inoa, a me ka olelo ana mai i keia mau olelo mao— | popo loa ia'u. Aole loa oia ei , ioaa ia'u ke imi hele aku wau ma| ke ala hele o ka moana» oiai, he; pohihihi loa ke alahele e loaa aku ai ia'u ma ke aiahele ana i heleakuai." "He oiaio paha ke ; a moeuhane a aole paha. o ke Akua wale no paha ka ike ia mea, aka, he hookahi no nae manaolana maikai iloko o'u, aole oia i make, e o e kuu Walaka aole e oia i make, a! kaā«r!e loa aku hoi mai a'u aku, A no'u iho, eia wau ke hilinai nei i ka olelo o ka Pa'apala He— molele. 44 0 ka mea imi e loaa no | iaia." Nolaila, e lohe oukouj apau, e imi aku ana no wau i kuu mea aloha he kane. A he mea pono ia oukou apau e huli hoi aku no Pelekane, a owau hookahi no hoi ke hni aku iaia ma kahi a ke Akua e alakai ai la'u? Aka nae hoi, ai manao no hoi oukou e imi pu iaia a ia no ia 1 ko oukou manao, " I keia manawa i hui kukakuka ae ai na poe e &e maluna o kela Moku lago, ao ka hope oia kukakuka ana, ua hooholo lokahi iho' la lakou apau, e huli like no' lakou ma ka moana no ke Kauna Walaka, ao ke kane aloha hoi a ko lakou Adimarala kiekie. Mamuli o ke kuka maikai hou ana o na hoaaloha, ua hooholo lokahi'iho la lakou e hoomaka no ko lakou huH ana ! ke K&um Walaka, ae hoomaka nae ka hu!i ana ma kahi i hoomaopopo !a ka hoopiholo ia ana o ka moku powa Koeaeio- L"a hoio like keia ma~ nao iv/aena o m pm apau m* %«lalfe€na Kapena o V» MqW

Mahope o keia kuka maikai ana mawaena o Alevaire me kana a«kane Veneturaj ua huli hoi aku la kela me keia no kona. moku i hele mai ai, a koe iho la nae o Pablo ma ka moku lago," Ia manawa no hoi o Alevaire i kamaiiio oku ai i kana kauwa hoepono Pab!o i r keia 'mau maikai. "Nani ia ua loaa ia kaua ka lanal?ila nui ma keia hooili kaua ana ma keia kai akea a ua loaa hou hoi ia kaua kēkahi mau hoaaloha hou, ae holo huli pu aku an& me kaua no kou Haku kane Walaka, • ao kuu mea aioha hoi he kane. Nolaila. ke manao nei no wau e hoihoi aku ia Kapena Makapaa no luna o kona moku ponoi, a oe hoi e lilo mai oe i Lutane!a nui nc li|aa o keia moku lago " Ua hoike koke mai la no o Pahlo i kona manao ae i kā makemake o kona Hākuwahine, a ?a manawa no hoi i kahea koke iaaku ai o ICapena Makapaa e iho koke mai ma ka rumi Ka— pena a Alevaire ma e noho kukakuka nei me kana kauwa puna— hel« PabloI ka hoea ana mai o Kapena Makapaa imua o A]ēvaire me. Pablo. ua wehewehe maikai aku lat> Alevaire imua oua Kapena] Makapaa. nei» tio ka laua i kuka ■ maikai ai me PaWo, a no ka hoi l aku hoi o Kspena iluna j ponoi o kona moku ponoi, ae iawe. hoi i |ka mana holookoa o kela moku mua ona. ; Ua liio keia i mea maikai loa i| ka manao o Kapena Makapaa, a ua hoomakaukau kōke iho la no oia no ka hoi ana aku iluna o kona moku ponoi, a mamua nae | 0 ko iakou aua, ya hauwi aku la o i ke kauoha ia Kapena Makapaa, e hoike aku | 1 ke kauoha i na poe Aliimoku | kiekieo kela mau mokukaua ae, e holo pakahi aku lakou no kahi i hoopihoio ia ai o ka moku- 1 kaua Eoeaeio o ke Aliiwah ? nej Siela o na aumoku kaua powa, ae j hoao hoi ma na ano apau e imi j laula i kela wahi i manao ia ai, ] oia kahi i hoopiholo ia ai keS& j moku powa. Ua ike mai la na mokukaua © ae i ka hoailona' kauoha īa la&ou ma ka owili hae iana, a hoomaopopo iho la na' ialii moku kiekie o kela me keia mokukaua, e hahai aku lakou' mahope o ke alukai ana a ka Mokukaua "Ka pua lilia o Farani," ai noho Aliimoku kiekie ia hoi e ka Lede Venetura o, Farani. Mai ka mokukaua lago no ka haawi ana aku o Kapena I Makapaa i kela mau kauolia jka olelo hoailona hae, ai ka Imaopopo ana i na moku e ae | keia leo kauoha o ka Adimarala Alevaire, ai haawi ia aku hoi e kona Kapena hookele, a oia hoi o Kapena Makapaa. Ua haalele koke iho la o Kapena Makapaa i ka mokukaua lago a hoi aku la no kona moku ponoi, a hookele aku la hoi e like me ke kauoha i haawiia aku ai hoike ia,akuji kela ( me keia mokukaua malhlo o ka "Huihui Waina o Korodova." j Ua huki ia ae la na pea o keīa me keia moku, a hahai aku la lakou mahope o ka moku o ka Lede Venetura, ai ike ia hoi ma ka inoa hoohanohano no kona, aina, a oia hoi "Ka Pua Lilia o Farani." E noho Kapena ia ana keia mokukaua e Kapena ka Lede Venetura o Farani. O ka Mokukaua elua e haha' aku ana mahope o ka mokukaua i j Pua Liiia o Far&rji, ola m\ jka Mokukaua lāgo e noho kapena iia «na e fAdini«rala Aleva?re. ! 0 ke ko!u mal o mokukauh, - ao ka mohuk&m j noho ia e K#pena Ma - ; ikapaa ; ! Okaehama ' '©»* ih> Iri Mekw Lm* j ]

ai noho hookele ia c Kapena Kaur,a E!emia o"kielima mai 0 ka mokukaua, ai ike ia ma ka Inoa 4, Ka Ululaau Elele," ai noho Kapena ia hoi e ka Lēde Varelia, O ka eono mai oka moku, ai ike ia hoi ma ka inoa 'o Elepani o ke Kai, ai noho hooke!(? ia e Kapena Marehama, a he Aliikoa Powa no hoi mamua aku, O ka ehiku o ka mokukaua. oi«r no ka "Wahine Hiu ia o ke kai," ai noho kapena ia e Kapena Eduaka Karo!aka. Ke ike ae la kaua e kuu mea heluhelu maikai o keia moolelo 1 keia mau mokukavia pakahi, ai noho Kapena ia hoi e kela poe jnoa i hoike ia ae la, ao kela mau moku nae apau, a ia no lakou malalo o ka Hae Adimarala oka Lede Alevaire. Ma kela mēkeia mokukaua, e weioapa ma ke kia waena ka hae hoailona o kela me keia, a koe waie no ka Moku lago o Adimarala a ia ma ka Hae mua loa oia moku ka hae hoaiior,tt Adimara)a o A!evaire, a ma kona kia >voena hoī kela Hae Hoaiiona o kela Mokukaua Nui q keia aumokukau» t holō' imi nei . ma ka ili hualala o ka moana kai akea. i I neia nee ana no hoi oua poe 'moku t\ei, ua ohuohu maikai ko [lakou ma\i pea keokeo i ka mā—J 'kani kololio maikai, a maluna hoi' 'oka Huini o kela me keia kiaj jwaena, ua hoonoho aku la kela' me keia Kapena i kekahi kanaka Kiai Lukau (Look Out) e nana hoi 1 ka )U apiipii o ka moana kai, akea 3 ae hakilo ana hoi no ka. j mea a lakou e imi nei, a eia ho; j ke kinooke Kauna Walaka, ao jka kane aloha hoi a ko )akouj j Adimarala aioha- Ia manawa no ( i hoia lakou e nana akahele lo» j nei i kekahi m«s lana maluna o } ke kai oka moana kai akea, a iaj .pu no hoi lakou e nana pu ana i ' Ina moku powa e holo ae ana j Ipaha maluna o ka inoana, ae, j hiki ai hoi ia lakou e alaalu aku a j |hoopiomaiia lakou, aka, o ka jmea nui loa no nae i kauoha ikaika loa ia ai kela poe ' Nana 'iluna ona Kia,' r oia no ko lakou' ha&wi i ko lakou. nana makaala 'loa ana no kekahi $iea lana ( maluna o ka ili apuupuu o kaj moana. | Ke hoomaopopo loa mai la noj kaua e kuu mea heluhelu maikai | leia no ua Lede ui nei o Sfcpania,; |ao ka "Huihui Waina nani hoi o| i Korodova," ke nee nei ma keial huakai imi kane me ka manap— lana no, a aoie loa i haawi pio iki kona manao hilinai, ae lana ana no ka manao iloko ona, e halawai j j hou aku ana no oia me ka mea a kona uhane i aloha nui ai. E like me na manu keokeo aukai e nenee an? i ka ili o ke kai, a pela iho ia i nee malie aku ai ua mau mokukaua nei no ka hooko ana i ka lakou mea e imi nei? Ua holo aku la ua mau moku— kaua nei o ke <4 Aumokukaua o |ka Huihui Waina o Korodova a hoea i kahi i hoopiholo ia ai kēla mokukaua powa Bocacio o 'ke | Aliiwahine Siela ao ka mea hoi inana i lawe aihue ke nauna Wai laka o Melevi!e Hale, ao ka Ipo ialoha hoi a ka mea nona keia moolelo kamahao nui wale. ! Ua ike ia aku la ka hoike ana !mai o ka mokukaua "Ka Pua Farani," ao ka nioku hoi e | rioho Kapena ia ana e ka Lēde I Venetura, i ka hoailona hae, ae •hoike mai ana ela lakou ma k4hlj ii hooiii ia ai kela hooili Muaj (mawaena oka Mokukaua PoWa' \itoe teiooke AHiwahine Siela o| jna Aumokukaua Powa, a me ka! j"Moku Ka Pua Liiia ; d \Fmm V* \ 1 ! '