Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 3, 13 June 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

j I keia wa ua hiolo maka walu *mai ka waimaka ma na papalina 0«a kahuna nei no ke aloha i ke alii Ika pau ana o kaia nei uwe anV ua kamaUio h'ou mai la oia i m Fiele, heaha la hoi, e hoao ae au i kau wahi pono i koe, ai na ena mai ka inaina o ua wahine nei, pono kākou, aka, i : na e na oie mai kona inaina ame kona huhu, ua lilo loa ke ola o ke aiiio Maui nei iais., Nolaila okamanao no ia a ua kahuna nei i kahea ae ai i kona mau aumakua a koe ole aku, pau p« keakua loa ke akua ppko, ka| pakui o ke akua, ka .lalani o ke; akua, ke kini ame ka lehu o ke akua. ~ " l ' Pau no ke kwhea ana a ua jkahuna nei i na aumakua ona, iole'ole'o ana «a mea he akua a 1 kauoha aku la ua kahuna nei i juapoe akua nei ona I kahea 4 aku nei hoi paha wau ia oukou e helekakou e hana oukou i ka j<jukou pouo no ke ola o ke alii o I olepau. owau auanei mamua, jao ouieou mai no mahope o'u a I hoea kakou i kahi kumakena o ■ oiepau, alaila, haawi oukou i ko |oukouike, ko oukou mana, ame | ko oukou ikaika apāu no ke oia o i olepau. Ae mai la ka nui o na jakua e ae apau, a koe hookahi | wahi akua, a oia kai pane mai iuiua oke kahuna o Kauakahi-> ]maikuianu j "Auhea oe e ko makou imi jioaa, imi ai, imi ia imi kapa, a imi pu nohoi i kahi e noho ai, he ae wahahee ka lakou nei, i ae ( aku 2a i«tiua o'u, no ke ola o olapau ia lakou nei. I Aohe e ola o olepau, i kini ame ika iehu o lakou nei, oiai, u& jmake o olepau ia HilakaikapolijOpele, ke poo o na akua apau mai ikane a na wahine. Hookahi | waie no ola o olepau o ka ae mai 0 Hiiaka ia oe, ke kahuna, i kau noi aku. I maliu mai oia, a ae mai i kau pule, alaila, ola o pau. Aka, he uku no nae ko |Biiaka ae mai i kau noi aku{No'u nei la he wahi akua olohe |au no kuia o Kamaomao, e hoole |aku no au ia o« aole e ola o ole--|pau ia makeu." Ao ka lakou nei i hooiā aku nei imua ou, he ae no ka ono i jka awa, i ka ai ame ka ia au e jke kōhuna ē hoomakaukau ai na (lakou nei ke hiki aku oukou i kahi o ke kupapau," I ka lohe ana ona akua e ae, i ka oielo a kahi eepa olohe ua hooho like ae la iakou nei me ka huhu nui ī uaj wahi akua olohe nei " j "Ka, he k«u hoi keia o kahii oiohe ino o ke kuia o Kamaomao 1 hoole mai nei aole hiki ia ma— kouke hoola ia oiepau, Hila— hiiahila oie maoli nei wahī oiohepo po īpo i puleiehua o kej kuia u kauwa makei ioa a*u mai paha oe ia makou e, neia vyahi olohe ili alualu, "o jka pane mai la nei ia o ua. wahi jakua Vhf- nC me ka makau a Ihopooleihoi ka nui o ka poe | ana e hoaano mai a* } ,4 M&nao oukou, iko oukou nui e makau ana wgu ia oukou, peia, he iki olohe mui hoi «ha w*u ht p&l'ika he pakeie»! puanei i& I ea puUlhu huiuhulu, jp oukou* i hāi »ku *>i ia o . Wīiliaku i 9

He leo ko'u a pane ae ike oukou i ka mahanahana o na jpe— peiao o oukou i ka ehu pa u o ua haku nei o'u. Ke iohe nei no ke Kahuna i keia hoopaapaa pia— waena o kona poe akua a 'olelo iho la oia iloko iho ona, "e ; kala ka paoa, ua kuia me nei, mau wahi kanaka maka ulaula, a huli ae la a ninau aku la ia Kaiehu ma, o ko olua mau maka no kena e ulaula mai nei, mai olua hanau ana mai a hoea wale no i

keia mau la. "Olelo aku la o Kaiehu me ka manao e na|o ana kana no'a huna. 4 'o ko maua mau maka no keia. No ka'ula o ka lepo o ka honua i ko maua mauawa i hanauia mai ai. e ko maua mau mākua, ioaa ai. keia mau maka maikai ia maua. Alaiiapane maila ke kahuna ia ( Kaiehu, ua hewa oe ma kau olelo! ua hoao mai oe e huna ia'u i ka mea oiaio aole nae e nalp, ua puka mai la no ma kau hu^oielo. Auhea oiua ihai aku ai |au ia olua, maoiuii o ko'u ike kaka — ole-o mai kau mau kumu i ao ai... a ailoio. ekolu mau hua oielo ano : nui ioa, au i hoike mai nei \ ku i ■ kahi o ka oiaio. o neia mau huaoleio, o iepo, o honua ame j ula, a e*a k% wehe ana oia, mauj huaoielo $ akaaka ai kou waha—, hee, J ' | ] i 'i u<a db maka o o'ua ika lepo; lo ka honua. nolaila alua anei' |B>na o Maui nei. e kapaia aha ma| ikeia mau inoa. d Kalepolepo Ipula ai na maka o olua, ao Ho —! jnuau!a hoi kah' i u!a ai na onohiI mtka o olua. Ua loaa olua ī ka jehu lepo o na wawae o ke akua; ioia hoi o Hiiakaikapoliopele, ! Nolaila no ko oiua hoike <M mal •ia'u ika mea oialo, e hoi oe e iKaiehu a Waiehu a Ysoho malie, a ?o oe e Paukukalo, e hoi oē i ka |aina o Waihiku i ka aina i kapaia |0 Halaula H hoi olua a hai aku |i na wahine a Olepau, ame na raiii me na makaamana : nau no | au e heie aku," ! oka huli hoi mai la no Ha oua f mau wahi e'ele nei a ka ēpaepa nu» wale a hoea ana imua o TVaihinalo ma a mnau ma» U nohoi 'ua mau wahine nei, *'auhea ka |hoi ke kahun?» eia ae no oia 'mahope mai, ua kauoha mai nei 0 a ia maua, e hoi mai ae hai ak* |ia olua nana no oia e hele mai. 1 "Ae. healaiki la hoi ko kahuna, | wahi a ua ma wahine nei i pane īaeai, me ka ninau ana mai i ua |mau kanaka elele nei, pehe& ua hai mai nei no nae, paha oia ia olua e ola ana no ke alii a kakou iaia" ! Aole ota i hai māi nei ii mau mea ia maua, me he ala aia no oia ahiki mai. ta wa oia ehoi ke mai ai i kona mau hianAO apau imua o olua e halil ? pane aku ai o Kaiehu.° Eka maka — maka heiuhelu e huli iki ae kaua a nana ia Hiiaka ma. Oiai i u& imau wahi elele nei i hoea aku ai ī ka hale o ke kahuna, o Kaua—, |kahimaikulBni, a hoea wale i ka | kahea ana oua kahuna nei i na akuaona pela hoi ka hoapaapa : ana o kahi akua olohe me ka nuij o na «la leie e ae ame ko ke! kahuna hoifce ana mai i ka waha —! hee o na olelo a Kakhu ma i hoo—' pukaaku ai iuiua ona, aka, ual pau no ia mau mea i ka ike ia e j Hiiaka. Ake ike aia nolioi ia oj ueia poe aua kahuoa aei i k«he« ai, he poe wale no : lalfoui apau i piii iaia iloko o ke ahi ke; ka wai, gka tewa a x»a iiiawaUi uo apnu i uhi ia e ka mana o Haoniea ame kona mau ! kupuna «»ai ka po maī, anie kona m«u ohana &pau." • ' j la lakou nsi eHk aku oleloj !«e ta o Hiiaka ike aikane, ame kej fka*i€ a latia, i hel* aku an£i kakoui !a{ kti f fca ea o ka. lej>o # jnamua| »naī o ala;]* U* tus?kßlj Uq m u--*lilt st Maai utl, l

lieia nia ka aeao ka; u o r.;aaa pau liikou i ka niake ia'u, aka, i hele,ae !ako« nia ka aoao o kakou olh lakou/' I:.a •: f*o kanaka mai o Kauakaliiinaikuiani ke kahuna ke kak"iO]cio, ke k-1:. ke kuhiknhi puuone ike o Maui nei a ike pouo ruai oia ia'u, pakele alai'a e kapae loa k - kakeu he]e ana ua kuhknln loa aku -ei. Alia nae hoi kakou e hana pela. aia kakou a ik<r i ka hua o ka lepo e nee nmi ana a hala ae ia, a raui nei wāhi la e uee aku kaua e ka inak.amakH heiuneli; a nana aku īa Kauakahimaikulmi ke kahui.a malmp» o ka'liaaKle aa.. *ku jna walii e]ele laia. I ka haaKle aua aku o Kaiehu ma i ke kahuna, oia koiu wa i ka'okalo mai ai i ko.ua oiau ai.ua. "I%a nani hoiū, he hookahi wale no oia, (kahi akua o>ohc) uia ko ia nei aoao a he uui oukou e ua akuA o'u, ma ka aoao o ke ola Olepau, nolai:.i ea, e hele e oukoa maniUK ā mahope aku uei u w lioi au ■ { t heje aku ai Ai eie oukoa uiai |ae oukou mn ka aeao ka; u, e na. hakn o kakou, o papapau kakeu i ka make. ? ? Ae mai la nohoi ua poe. nei, hele iikii la nohōi lakoa uiauiua. | Ku ke a o Kaupo i kau ua eae.i iie kiiu he iīuu.«, a he iehu o k<i «kua. lua poe ala kle twi i Uele «kn ai ke ike aku la no> i ka rkr!rntai o Hiiaka ms t a ke ik« fa noho oHliaka n:a ja lakou i mH e hele «ka nei, 0 Lohiau hoi a ue Wahiueomao, he ku. La lepo ka Uua oka Ik« jjma «a wiw āt la ka paahiohio īuāo a o ke alaimi a bjqo— Ikaai ae |a o Lohīau i ka ok-10, he |Siea w«ic hol kc-U o ka A a o ka iiepo nm waie» aoie i kana mai ua |mea he iepq e wiii uui la īuaiuna o {kakeu, heaha la hoi utm »ep<), jpaxie aku U hoi o Hiūka, -'oia hoi I kau i hai niua aku nei ia oiua. H olua i kahi e kaalo ae aī ik<ii<4 e« iei>o & oluei e ike aku ja t ao Ikoolua i>o«>o e hoi ae olua a pili niai mahope o'u, o pula auei inalia o olua i ka lepo. i Ke he]e aku nei »>o Ukon nei a ,ke hele iaai la aohoi kela ea lepo imauiua pono o iakou nei» ake «aauuu ala uohoi o Hiiaka ī na apau o ka palekoki oua. O k& I hele ia o aa puahiohio ala ao ka |uhi wa'e uiai no koe maluna o ilakou nei. me he aha ]a īa hoo'ai I «na iho wili aua ua ea lepo nei ma |k» āoao hema q Hiiāka a apnlelo j aaa maiiope o lakou nel, I nana laku ka hana o Lohiau ma ? e heF |iua ua, puahiohio nei i ke kula me Jka ikaika, alaila ninau tuai la o }]jQhiau ia Hiiak», o ka huaka» [lepo keia au i kamaiiio mua mai uei ia ae aku ii uo hoi o īHuaKa. ame ka oleio aua ak». O j kiui> aaie ka miauo amt ka lehu* ia o aa ulaie|e o Maui uei, 1 tia om hele ana tnai la a kakou |a he poe pill ole kakon i ke!:ī poe a hak aku la, i na ua 'papapau ;k»kou i ka make, aka, eia hoi au |aohe he wehena iloko o lakou [ noIa?1a tia pālekana kakoū. ao ka» |e olelo hou aku nei ia olua, nana ho« ia akn aole paha e nele ke Ikanaka mamiia niai. Ia heli ana no o *na niaka o Lohiau ma no mua o ke alanui, ike aku la laua ika hele m«i o neia elenia— k;ile, ua hele no hoj a poohina a he moopuaa kana e paa ana ma kona Hma, Ua aoo hoopuiwa ia o Lohiau j kona ike ana «ku i niea e hūU niai aua mamoa pouo o lakou, ua heie nohoi a poohina ame kah* moopuaa hiwa tna kona lima. ua hooho ae la o r/>hiau me ofel 0 ana ae, he kauaka poohina ae keia'ehele :j:ai nei me kahi rnoo— ipuaa iu'a koiia hna'* | (kt>U l D*v)