Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 7, 12 July 1927 — HULI HOI KA PELE I HALEMAUMAU [ARTICLE]
HULI HOI KA PELE I HALEMAUMAU
Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau makahiki i hala ae nei, ma ka hele homaha ana ma kekahi huli o ka honua, ai hoea loa aku nei hoi i na aina mamao o Italia, ua huli hoi mai la oia ma ka hora 1 A. M. o ka wanaao o ka Poakolu nei, ae hoi ana hoi ma kona Home Alii o Halemaumau, ai ka hora 3: 00 A. M. ua hoonaue ae la ke Kulanakauhale o Hilo nei, a me he ala e hoikeike mai ana ua wahine hookala —kupua nei o Halemaumau, ua komo loa aku la oia iloko o kona halealii i kapa ia o "Mauliola." I ka ike ana o ka poe o ka Hale Hokele o ka Lua o Pele i ka pii o ka malamalama ma ka home o ua wahine nei, ua holo awiwi aku la kekahi poe me ko lakou mau lole moe po no ka lua o Halemaumau, ai ko lakou hoea ana i kae o ka lua, ua ike io aku la lakou i ka a mai o ke ahi me ka ikaika ilalo o ka lua, a he eha wahi e a ana ke ahi, ae hoowali ana hoi o Pele i na pohaku me he umu hooheehee hao ala. Ma ka hoike o ka mea kiai Mr. R. M. Wilson, aole loa he mau hoailona i hoomaopopo ia ma ka la mamua iho, a aole no hoi he mau hoohalulu ana, aole hoonaue ikaika ana paha, aka, o ka mea nae i ike ia aku me ka malie wale no a ike ia aku ka hoea hou ana o ke ahi ai honua i ka Halealii o Mauliola, ao ka home noho hoi o ua Aliiwahine nei o Kilauea. I ke kakahiaka o ka Poakolu, ai ka hele ana o ko makou Lunahooponopono no Kau, no ka malama i ka anaina hoolewa o Joseph L. K. Kawaha, ai ko lakou maalo ana ae ma kahi o ka hotele o ka Lua o Pele, ua ano nalowale maoli no ka puka ana mai o ka mahu mai ka honua ae, ae kokoke ana hoi i kahi e ike ia nei ka hu ana o ka lepopele mai ka honua mai, a na kamailio koke aku la no ko makou Lunahooponopono i kona mau hoa maluna o ko lakou kaa i keia mau olelo. "Ea, ke hoike maopopo loa mai nei ka ikaika o ka pii ana o ka mahu mai ka honua mai i ka ikaika o ka hana a ke ahi malalo, a ke manaolana nei no wau e hoea hou mai ana ke ahi i ka lua o Halemaumau, oiai, aole aʻu manawa i ike ai i ka ikaika maoli o ka pii ana o ka mahu ma na mawae i ike mua ia ka mahu i na manawa i hala aku nei." O ka mea io no nae i ike ia, ua hoea io mai la no ke ahi, a ka wahine i kela wanaao o kela Poakolu, a ao ae ai ka Poaha. I keia mau la eia ka lua o Pele ke piha nei i ka poe makaikai, a ua ike ia ka ikaika o ka hoowali ana o ke a pele ma na wahi eha o kela lua o Halemaumau. I ka lohe ia ana aku o keia a hou o ka Pele ma Kilauea, alaila, e piha mai aua na moku lawe ohua mai na aina e mai i ka poe makaikai Pele, ae lilo ana no hoi ia i mea hoopomaikai mai i ko Hilo nei mau kalaiwaa kaa e aloalo ana i na poe makaikai pele i ke ahi kaulana a ka wahine. O ka hohonu i koho ia o kahi o ka pele e a nei mai kae aku o ka lua, a ia no paha ia ma kahi o ka 55 a 75 paha kapuai, a ke aneane loa aku nei no e puni holookoa ka honua olalo o ka lua i ka pele i hoowali ia, a he hiohiona nani maoli no ke nana ia aku o keia hana o ka pele. I ka manawa no i hoomaopopo ia ai ua a hou ka Pele i Halemaumau he aneane 40 poe ma ka hotele o ka lua o pele e noho ana i kela po, ua holo awiwi loa kekahi o kela poe no kahi o ka lua o Halemaumau me na aahu moe po no kekahi o lakou, ai uhi ia iho nae e na koloka mehana o lakou. Ua telepona ia mai la no hoi i kai nei o Hilo no keia a hou ana o ka pele, a ua ala no kekahi poe a Hilo nei ia manawa o ke aumoe, a ua pii aku la no ma ko lakou mau kaa otomobile me na aahu moe po no kona kane, ao na wahine hoi me na aahu moe po i uh@ ia me na lole komona.