Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 24, 8 November 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Ma ka enanao akuao ko Hawaii nei poe kahiko ma ka va e meke ai kekahi alu i kule.'na kumu paa iloko 0 ka Pele ao ka Hiia«a hoi e hoihei U £na ka uhane 0 kela ilokp o ka lua- Pele. Ae hoomaopopo ia 0 Haumea, oia hoi o Papa k? wa. hine a Wakea he kumu_P,ele no konai loaa mai ai. Nolaiia, ma ka hooniaopopo aoa-ikeia mauao a haokuku ee me ke mele i hoikeia ael a apela hoi me ka hoike 0 kei» moolelO Hiiaka, e ike ,ia ana liekahi mea hoike ano nui no ka H «»ea e pilī ana ia Lalo i Mehan l ■ (Lolo T : tnehSni) oka moole! 0 HRawā!l Itahiko. Hoea Ta 0 Hiiaka 1 kahi 0 PWakea ame Papa ke ike āla no hk »ls hejpili kona iloko r(fta o nelaila hele ioa aku a %oea 1o« i |eii hale I '' i«ai v . . * y nef Hma q mau kipapa pohaku k»e|[ie. lj| anuu oka kipaepae poha, ku a loaa ae ka ha'e.

Ē kuku ana na kahi'.i hu manu ona ano wai hooluu apim ma! ke anuu ekahi a ke aAaj elima. He moena pawehe wai hooluu, kohu anuenue ke halii ia ma ke alanui e pīi aku ai mai lalo aku nei a hoea iluna i ka puka 0 ka hale. O ka hale hoi hehula 0 oa manii fee pili t akoia ai a paa o» hale nei a 'he k#"u aka no hoi a ka nani e newa ai ka maka be ike aku» 0 he iwi 0 ka m&naai ka aha akoia ai ke pili hulu manu apaa īke aho iwi manu oia no ka naau manu Ona pau o ka hale na oa a pela aku, he f!!!ahi kalaau. C ka moenahalii 0 kn hale he ahuula. Ke ike iku la keia ua pa 6 lauki ia na pae 0 luiia ioa 0 ke kahua i ku ai ka hale A ma na ano apau he hapa mai no ka nani ona hale ona alii o keia ao ka ui ame ka maemae ke kapnkapu ilihia ena hale 0 na man alii nei a Hiiaka e ike mikoli aku hei me " kona 111 au maka ponol 0 keia ke hale apau a Hiiaka e ike aku nei&e noho ana keia ame keia haie iloko 0 kona kapuk«pu alh :ho e like no me ke kaptt i loāa ai kuleana nOhoi nohoi ia atii i kona ihiihi kapu oiaf ia mau alii e nohn an a tko īakou - mau kapu i ke ao nei 1 ko Hiiaka hopenaopopo &ku 1 ka nohona ana alii a keia wahi e lske m« kana e.&e aku nei a ua tke nohoi oia r ja Wakea ame Papa na 'kumu lioaioha »lii 0 Hawaii nei'nolaila, paa iho la kona manao e hele poinleiaku a hoea i ka hale 0 Wakea me Papa ma e noho ana a ilaila oia « hoomaopopo a! Ina paha ua ike iaaai kana mea aloha o ka imi atHi mal 0 ? ko ia 'rief pii aku Ia n&kēl* a hO«ūūni ī ka hui i kuai 1 ta he!«»o Wakea ma pa ana ka f«!a maf loko mai e keīa liai« Komo mai e komo mai f Biiaka inoamoku. I ka w& 0 keia 'eo i pa-e mai ai ua oiuoiu ie*» iho ia iw. w*n*v m*

■ ' r . i' kahe kamaaioa po ka»pa o keīa w§hi ana i helē . ai e, imi ana i ka mea hana m'ao o'e aka puuwai, he kane. Oko īa nei h«le akn la no ia me na ke e hina wawae mama a komo an a iloko oka hale, a ike io aku la keia ina kupuna ia Wkkea ma ame Papa. Ua he?e akū la keia akomo a noho iho la e lioomaha ka maiihini ao ka v\a jao ia i leie m»i ai na maū "*usĒna nei «bont maila iaia neL,. , Uweiho ia lakou nei a pio,. ala»ia, nina» mai la o .Haumea, oia hoi o Papa heaha k|kU huaka> nui e Hii o ka hoeaenal kauhaie nei ai laio nei hoi o L|Jo-|i-- Me - hani. Ua pane aku la*n<j>hoi o Hiiaka. he h'=akai imi kane k*'u o ka hoea ana mai laii'nel" V' I i "Owai kau kane e ka jirfi ana,mai nei o keia wahL,i ,ninau mai ai o Paya (Haume^, Pane aku !a nohoi o Hiiaka; o Lohiauipo ae wahi a Haumea V pane Kiai ai me ka minoaka ma kona mau papalim» ta Hiiaka me kona hoomāu ana mai no ka ol«loanamai Ua hoike ia mai no ka make ana o ua nei 0 km lua iho la k«ia o ka make «oa oua aiii nei "Hake.mn» q'i*< 1 Ha«oa aole oia i hoea _mai ia ( um, a mamuU nohoi o hooika) ika ana e ka olj|,hou ai| oia. - »i &o kAikaaaea a ke a&ha oie eohoi ia oa, ka gpkr. ua Jk»if 9e» Jk ii rtei o ?*fM);i**la •» eii aku tiei ia i kahakM hoi m*i iss. » ■- -\ JSolaila, eka au&pina aohe, Ja %o kaae i hoaa i i mehani aia pah& Jjjs kane J£-auai. Malia ua la. ao H e hoike iaia iho i iai Kauakahiapaoa ame kaikua bine no hoi *o Nq kpj kahu nae o Pau oa hoeai mai* o*a ia &iL aeki®6kuhcj! kakeu o lta hoi raai mai T T a kokoke paha «Tiot Aole no ho! i lluliu Tifi noho ana iho hol nuu ana o. Pan o pala-a. Aole oia i haupu hoei' ana ka haku ona ilaiU. aka, iaia| ? hiki' mai «*i ika o T Wakea| thē Papa oiai o kona i? %ookipa ia aku ai īno oj ftona make ana īa hoi ( lona kipaku ia ana maf e Pel& ( l&li loko mai o ka lua o jcilaueaj aole oia e noho hou pa'aila, ut ike mai la oia ia Huaka aj hopmaka mai la oia e uwe ai*j ke kumaaena nui ana t i Ua !fcle mai īa a honi ibo ia i kā Ihu oka hanai. IVa anaj 0 kkna uwe e aloha mai oe i;ra e" uVjiT5 aku nei ia oe '\ ' **ao1« p«ta e-Jkuu kasa kuu hoapili ona wahi apau a'ui hel« ai mai Hawaii nei a hiki x Kauai.' 1 "Ekoiu kakou i alo aku ai ma keia huakai ooe no hoi ©kuu Haku o Wahineomao amē,| a'u nohoi. Q p«.kai,loaa iho.ia ia'u r jlaio nei. ao. Wahiheomiao toj a<i;s oia iioaaia'u iialo rei me he aia no paha aole no oia i hĪKi mai iiak» nei. O-ko'u manao ia oe e Pa«-o paia a e. e hoi oe i Kiliaea (Kilauea) oiai hookahi no paha 1 koe ia'a) a mai hopohopo oe oiai ala na Haku Hiiaka apau ke nohō mai ta me ka maka'u i keia *va!»eTe ia mau Haku ou « nohd'«af la-1a a luuluu i kau o u« mea o ka makau no kuu wjawahl fna paku pale o ka Ki!auea oiai, hwkahi eo paku i koe ia'u pii ka waipux>a huiiiui iloko o iQa&&a > hoea au ( i t&&'j pii k* wai jy|. t %'■ , • '-xMx

ūoko o ka [«!_ ho#a * u l.k® w&l 1 ? ona huliina o lauea holookoa. 0 nei papaku au e wawahi aku ai ©ia ka helu elima <tna papa oia kahi & k«a kaikuaana opu o makou a i kaena ku ae ai na pokiī Hiiaka ona i keia pale kahani iai kuu iae P#ia paha. O koa iae ana ke kahani a okon& paha. 0 kona ikaika ame koim mana no hoi paha kena ? ikft aole paha j«oi. eia i ike ika ikaika ame ka mlna o kahi kaikamahine. Oiawale no aaaneī ona kai. kunane Haku c kakou e loaa ole ai ia'a kahi wahi ikaika anie k« mana e hiki ai ia'u k$ u awahi ina P»** Paa anī :• na'j>ai* y Vs !na kapu o Kilauea. Nol*fK;īe e mo sn«o»! mea r.ui H«Jtu Hiiakāapau ou e uftfc& me * a ma * au ame *a pihaihoi oui. ; Ao!e l?a lakou e hanaJno iki ia .oe. 0 Pelē i ke;a wjl akahi no akomo or.s, ame ka «oaka u Hoko ona ao'u uei do ka pokiU Bt U na-i a ioha o;e mai ai. V&ikunant pubf ahi o naa noho mai la ia me ka w»ka*a uui, Aohe oea wah[ «oohoo pono ik: e noho m*i Ia T * k«a wt. Oka aahi £o c q keia i&pako o ke |a eo ia oka wai i»;k© o Ktytasm. O ka hiki mua •»>' »— 1 «>-% (Sr * lailBl haī oe. I* w* pane mmh o Basmea ia Pt«op«laa. W feoo!ohe oe i h olalo a ke ha- » nsa! hooaiaklk; oe i ka nhai wahope obīu| Sia ke alilwalime opio ua kaa teimt?afo o ka mana o kane mil° fra nana e w awahi ina t»!e o X?!auea. 1 K* nalii ke?a pale, oke wMa e>if mai ai oka wgi ame ka kai mai !a!o mai a ?:ha C u o |Ho wakoo ne! aae. om& HHW pilikia oiai e he!e pololei a® |«xit »o ka wa? ma kona a ahele a iwae* f kahi i makemakela ai oia e hanioi aka A« hai aku au ia o# e Ike mai o ! kei. w« i oo» t pākeie o Ua mal ola aohe lua koe ao pio nonoi koa*A& • noi oe, i swi iaeae aī .JP*u^paia. i ka manao o Hiiaka oieio maiia o Uiiak» ia fa« o-paia a. e hoi kaua malalo o kalhale ona alii n e |, r ho!ho?alru no au ii- ana . ! T keia waua Mo aku Ia Ka loh*j oiai oao ok« Aupuni 0 mehani no ka hoea ana aku opiiaka elikeme U uea ! hoike ia ae la ua heia mauasna ialii apau 4ia aupuni Pahaohao a«i o LaU>4 niehani, € ik« ia Hiiakaika poli o Pele ka pokii mana a ikaika o Ft!e i Honaamea. Nui na aiii i hele na fe ane me na wahine ame na keiki ka p©e oo ame ka poe op iopio. Ona 1 make mahope o Wakaa a hoea mal'i kiUwa , ;i ai i ke»a; wahi. , I ke ** koeu ana ae * ..Hiiaka i ka kahu i Fau o paia-a « haai«le iaua ia loko o ka haie o Wakea ma, ua iho !ika aku la lakeu apau mai tu'na aku oaa uua ha!e nei (o a ••ooa loa aku Ia iiaio, , r ~%pi ? s1 - _ .