Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 25, 15 November 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Makeia wahi i hui axu ai o Hiiaka me na alii i h»!e mai e ike iaia. I ka ma>iawa a Hilaka ma i iho aku ai oia no ka manawa aHaumea i olelo mai ai ia Hiiaka. *'Auhea oe e Hii! O! aku !a no hoi o Hiiaka me ka ninau ana aku heaha la 2 AlailA iwme maila o Haumea, e ike aku ana oe ia Ulepau ma am c na hoahauau ana oia hoi keia mau aUi o Moiokai ame Lanai i make ai ia oe i keia manawa au i hoopapa ai me Waihinalo ma. Ke iohe ala Ho hoi &u ia oe « kakau mai ana iau, ake holo ma. iaelae waie :«ia no kou naau i kou kahea mai iau-. *Cia i >nci ua poe mlii nei. ac ik« aku a;;a o« iaJakou aujs poe aln e ae nohoi i kamaaina la ka koū apāu.

Ona maka ltou a ttce aku ia lakou ao ko lakou mau maka maf leo pane aku ia hoi lakou ia oe, 0 keia 08 oielo a Haumea i kaiuailio mua ai ia Hiiaka. Ia imL io #ua o Hiiaka tne ua alii i hc]e mai ai e ike i«i« o ka ea»f uw lio a ua uiaka pu« poe alii ala ao' he he wahi leo a paue mai a ;>eia iio hoi o H iaka o ka nana aku uō a ua mak&, aohe leo pme aku £iike nohoi me ka HaUuiea ij oielo uiāi ai ia Hiiaka, '"> Olepau āiue na oua oiaio ike io ftkv« 1« o Hi aka iā Qlep* u a ke ike pu ala uo lu>i oia Jaiii he uui waie i k*uia*ma iaia i he ao uialaeanlauia nei. A pau ka ia uei uana aua ina alii o Lalo-i mehani ia wa 1 i olelo ae aio Hiiaka i ke Kahu ia Pau-o-pa-laa. "K |W .ffl»i oei ka lnia ō k a pa n o kaua." Ia wa uo hoi lele aku la no ho* 0 Pau o-pa laa a paa ika hua o ( ka pau o Hiiāka. Xa \va o ko Hii" ak» hiu ae !a uo la ia Pau o-pa- U Uuua oia uo oe o k« Jlua a e 1 ka pua kea ai ole o k« 'uaa aua ae paha i ka po haku. He pil: aua iho oua lihilihi maka 0 Pau o-pa-laa at ke k«iftk*a aua ae o kona niau maka iki" *e la oia 1 kotia noho ma na Ipuka hale ©na Hiiaka. 1 ka ike ana mal no hol o'Ua p6e Hiiaka nei iaia uei o ko lakou koomaka uiai Ia uo ia e awe ku luakēua. Anwe ōoe inann ka m, Aloh a ea mahea ae uef oe. Ia wa hoike aku la o P«u pa

!•« in« mea flpatl fmua <> na poe Hiiaka nei. U& hai pu aku la oia 1 kona pepehi i« aua e Pele « pela hoi kona k(ola {« aaa iloko i k* lua meki 9 Kilauea. f kooa biki ana i k®hf o Wakea aiue papa. ow hoi o I*alo-Lmehani ame Kona )oaa ana aku ja Huak* ikapoliopela ime kona hoihoi hou ia ana inai e Hiiaka e noho i ka lua o Kilauea, Fa hoike aku la uohoi <■> Pau-o- -!>•-?«« !na mea apan a HHaka 1 fe*4iaf flf « tf« pf ft !oa n« papfltu e|» 9 Kilaae* i ka wāwahiia e «raw*ki hou np ioa papaku e p&le Kua ift KiUaea aeue ka m*Wo

Ao ko'u lolie wahi a Pāuopalaa I i booma.u mua ai i ke kaniiilio. ana imua ouā Hak« • Hiiaka ona mai ka waha ponoi maoli mai no . o e nahaha au;i no kela papaku eliuia o Kilauea nei ia llii aka oiai o Kanei kanulohaē kona mea nana e kokua nei u>a keia haiia i kuai kana makaia i<\ onkou no ko oukou kunikuni an;i i ke ah' i kana mea aloha la Lohiauipo a .ia Pele hoi uo kona hana ino au* ia makou ai>au Ao iā kou mea llioi «»»i 1» i!u»S oel e hoike aku ia oukou i ka luku nui e hoea mai ana i k« lua nei o Kilauea. Ua lo'ie iho la no oukoo e k» uo au a hele ® imi hou aku ī' «ahi uou e uolio ai. Ua lilo keia mau olelo a Pan-o-pa la-a i hoopuka aku i!ntia [ o ua poe Hiiaka nei i no lakon e niihi ai uo ka hewa a 'akoa i hana aku ai i ka pokii kaikalna o lakou T* wa nae tia pane aeh ke>alhj 0 lakūu. He oiaio, u& hewa lo ka kou i ka pokii o kakoa aka pehea hoa e hiki &i kakon ke &!o ae f» ka hookikioa lokoino no hoi a ka Hak« kaiknaaoa o k«kon. ake iinihi oe' au i »uu hewa a u» hew m 'io co eu, i «un poki» ■ ke noi nei 1 a rt e k*|* mai °ia i k"u hew« f Ta wt tn4 la %i leo 0 P€!e ie kahea m«i ana fa Ittōa ne!> ia* bti* ni» tne ia »so*o o MatslS oltU*?e. B: ke k*hea t»r! Ia w*M «t». koie nei ia fcsVon t ! Ma«lioHo hale se ka® 1 ai lae biae lokoino waī4 s al©ha ok uohoi ik« pokH k*ikafoaona. N o kaikepaha « na T«aMōf nei t e |pii a«« k« wai iue ke k«i • koino [i KiWmea aei, maoke!S hele naau

auwa aoa 0 ke k|!kaißa £^kftkati ( »0 k«na iae* alohn he k«ne ©iaj pah» ia i kahea maīU k?kou d hele aku. Heaha U ka t«kou wahi pOfio ē hana aku ai kai oohoi ltu noaoi kon* akn «ku i ka pokii ooa, eia ka i* kakou i« e ul mai aī. Aohe īa o k«kau oklo o kei'a wa i ps.nc mai *i kekahī Hiiaka fi s i,, ea hft pillkm a he poinO keia e kau mai an& maliina o kakpn ap-u M*f maoa© kuhihewa paha ka" kon a ho!6 ala mai k» wat ame kai lloko nei o Kilanea apaa o ke knikuaann hlfti'\rate no o ka* kou ke pilikla aaa Aole» o kakou rio apiii/ NoUila e hele k4ksu e j hai me ke kaikuaana o kakou.

S waiho kakou i kauhale nei in » manao ino'no apau. I Ia w» oke kulike «e !* uo ia o«a |>oe Hifakft nei »pau a hde «ku e hui me k« kaikuaaua hak u o takou. 0 ko Wkou hele 3ku ! a no hoi ia a komo ika h«le o Mau hol». 1« wa ua pane maila o Pele. Auhea oukon e o*h mau pokP eia kakou la i kahi hniki. Ke i'k e «ei au u* lewa na pnpaku o KH«' nea i k$ pokii kaikaiu.i o kak°u. Honkaui no papaku' i koe ao ke alahuh* uiai no iā o ka wal me ke

Itai ī'luua nef o .u o k* i>uai ke Hwahia palākahe ka ai o Mak* u fc km. O ikaika ame uiiina. o pokii O kakou «e paulu-a m*i nei īua j>apak«« eba oka liia nef a pela aku no hpi ina pale akm leoe ka īke nei ā peia aku no ho* ina pale aku i koe ke ike nei nae ta« aolie ia ni mea e ae flfca, oa ke kaikunine haku uo ia o ka-1 kou o KHne-tnilo»hae. Ha holo kdja mahope o lea poTcīf kaHaiā hfne no kea'oh* tio palia faja • nana maka afa» aei ia k ko'«. U* auehe mal la o Pe!e e pane hou |ttAĪ L kaua oklo h»u aka, ua j;*Qe mai la kikahi £Uittka h p.-ie- | (jm hikk '*liu i* »« k« ho>v »»a

oka Haku kaikunane o kakou mahope o ka pokiī o kakou i hana ia ene ke aioha ole. ua 3ohe mai nei makou ia Pau-o pa-laa no i* mea Me he ala ona kupuna ana ke. kahi o kakou e kokua ana laia (Hiiakaikapoliopele) ola hoi o Wakea me Haumea ame na alii no apau o I-aIo-i-mehaDl-Auhea ua kahu ala o ke aili wahi a Pde i ninau aku ai ma kaikaioa. Haalele aku nel no makou iala 1 k&uhale ao kona hol ana mal la uo iamai la?o mal o Lalo i mekahi au e Pele I kipaku ' ke kahu oke aliiwahine wahi a inoe i pane aku * - Ina pela ia e k i aku kahi o ou~ kou iua kahu ala o ke al>i e feele mai i* nei ae kuka pu ae ai kmkou i keīa au hulihia o Kilaueanei i paae mai ai o Peie. oka elea j||tu la no boi ia o kah> Hiiak%,i ke kii ana ia Pau' opala& a loaa aku no i noho ana no i ktuhaie o iakou. 1 ka ioaa ana aku nae o Pau* o paiaa i kem_ Hiiaka e makaukau ana aia e haalele iho i ka hal«. ika ioaa tna aku na- o Pau-o-p&laa ae pii iiuna a kau i ke oioia o ka lua me ka manao no e hele i kai o Hi'o e neho a 1 } a lilki i ka *• e ho» mai ai kaga hanai oia o jßii&kaikapol!Of«€iā iofcoino.2 M«<uua nae o kona hiki an* ke hele aa ioaa e aku !a ola ia k,a mea aana oia i k* kv& Pele po hol * aku la o (Hiiaka k* M«a kti « auhee hoi oe e ke kahe okealH i kii mai īi&u :a o* e hele *e kaua i maulīoia eiai.

m makeraaV<. ke \caikuaar.a hak n o kakou e hu ? pu me oe Hck>kahi paha tn»nao oneia kau" oha ia oe % oua haku ue! o k» lroti oiinona m«n'c pili ana i ke aliiwiihme opio olike ro hoi tn« ktu t holke mai nei ia'u Ko'm'» # k «ua hoi wahi a Faaopalaa i paue mal ai m<? k>j h o inaa ank mal no hoi i kamaīHo ana e hele aku hoi kaaa* !a Ja«a nei e hooinakaukau ana heie imwi«u€ ana ka papa o Kllauea. Oia nohoi ka oapa honua o laio oka lua <? a ana ke ah!< Aia w* pane mai la o Pauopa'aa Elaa naue hou ana ©ka papa nei o Maukele «aha ka paraku eiima o Kilauea r\ei. E awik*

kaua a hoea io »!e la. O kala holo r o keia ho!o hoea 4fialfitlS n** tm«ft Hīiaka e nonoho ana me re!e me ka plhoihol nai t> ko 'akou mau noonoo apau T5O keia haalulu e hoonii*el !a Ki!auea Hiki no hoi lana nei a noho īho Ha'o, naae hou ana no ka papa 'ku o "Kilauea rpaipai na pae Mau :tiao Hualalai, 'Mauna Kea ara® Mauna I,oa aia* wa i pane mai a 0 |P«le, , Auhe* pukou e o'u mau wahi i *oe. Kc ;nei aū hookahi ow a hou aea o fe a eHma al iihiila ka wuihu |aoie ka wai k,ai ihuia tie i o Kiluue ,aiHk«pokU o u?i kokoke ,loael»ehi iho i ke kapuai kapu ona. 0 keia tuau naue elua a kako u 1 ike ibo la no k t mana ona liMa olelo a ua pokii IRi i ° k*kou e lioo pukn la imaa ona kupuua alii 0 k»koa ojai Hanmea n.ie W**eaHookahi naue ann i koe h.alulu kt* ka. u»i ou* I'i-ii .pokii nei o'». Aoie i paa | n* hina hoike ohana ! | na|ima ia ma Ftitieo nta ka la ;sabati oe!