Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 26, 30 November 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Pau keia uian. olelo h Pele ko Hiiaka leie aku la nohoi ia a houi i ka Ihu o ke kaiJk*iaana apela nohoi uie ua kaikaaaea Hiiaka, apau ona. Maiaiia pu nohoi e noho ai kekahi mau kaikunane o lakou, ua hon| aku la uo hōi keia ia lakou apau Alaiia ku aela o Hiiaka a hele tttai la oia »«ef no mataua ao k e a-'kane t»0 ttalioi>e ame kahi Eahts ftC3ftof ana O Pa»-o-palft». i ka we g lta|raG moo!elo e boā%aka iki ae pēeel. U® olelo kekahi poe ]aa i traflti Hioolelo Hilakā 1 keia huli |h6( «aa 'wai o HHaka ISte WahmeOtn«o mai lalo māi 0 Mehani oiai ka i«pak« elima ra«! o Ki!aue tt aole 6 Hiiaka i hul iiou me tia Itoea «īai no !atii fl«na i k» ltt« o KiW««« a pf{ 1«t ntat |a no a katt loa Huaa 0 ka lua kahi a Pse mi e »oho ana. Aka keia mahele Hi'aka hoi i hoike ia Se la inaluua ua hoi mai' no o Hiiaka a h«t ne ms Pele , aua hdopau lana t |ps> laua īaaiea

rja keia htxi āna* Oo # we Hiiaka ua hoik'e -o 0 i'fWMca I manao "hele n o "' ?mts® oke kAiko&ana Pele ma. lumH nooka mamolnn» no Hoko e o?n hon ana no o Lohiau']k e [kaikwnane ia Kfne-iui!onae. [ Um hoea io inai |a oo lakou InH mahope ibo o ko lakon hele I ana mai 1a «isi ka luft «a! a lioea' i kahi e waiko ana ke kino po*' i h&k* o Lohiaā. ! Ua lkeiHola o Hliflka a W>. 1 Imakaiho 1* kefa e uwe a tele ho la a honi i ka ihu pahoelioe |ok»kane n na ka waimaka ao e hiolo, No Wahineomao uw i;obo. aia QC lioi !au« ke uwe a!a co hiOj t|o ke a!oha no hoi ! ke kane a Ukoo kfi hoa pili hoi o kl lie! e ana mai n>ai Kaua! mal Pa« ae '.a ka latou nei uwe ana lrn ae Ja lakou a Iho «o kai o Keaan e ike 0 Hiiaka i kekahi aikane ana ia Hopoe, E hookapeke ike ae kaua eka mea heluhelu no ka hoom<iu ana no Hiiaka a« nana ike ae kaua no ka uhane © Lohi&u mahop® iho o kona make «na ia Pele. Ika manawa i uhipa» loa ae ai ka pahoeli6e mahma a paa pouo hoi ke kino kan»ka o Lohlau ua iele loa ae la koua huuu oia 9. ia wa iw> haaiele mai la koua uhane i ke kiuo a hele ul&u la kona uia ka āoao lulu elike no uie ke ikauoha aka wahine. ua hookp ,aku ia 110 0 Lohiau i ke kauojb.2 aka wahine a ma ka hoouiaopopo aua .|aole o Hiiaka i hoomauao j keia kauoha ana ī ke kaue ka papa pahoēhoe e ilhi mai aua maluna oua. Āka ua lilo e aku la v Hiiaka i ka i»f ana, ona pāpaku o Kilatu-"* no k> manao e, ulupa a wawahi ina o lalo a luaaao oia e lōaa aua iai* uiiaue okc kaue ilāiia. 1 keia nianawi a Hiiaka e hele nd uh poina «]a oia i k® ai ia H"tk* Lohiuu i hoi pu mai 6 jflr Wahtutomao akahi uo & h'.o Epnao ae : »kui piMotbot y

oJuQhia'-U . . ~ i . j Eia ao hoi i ka ike ana o Hiiaka i ke kino goaaku o JU>hiau i aole no hoi oia i iiele ma aoao; iulu o, ka aiaa aka 'aeie *a moe akuj la oia me Wahineomao j k ' o Ke! uaau o ka ike hou aku i»| ana ia Hopoe. ! Ma keia hope akr- e īke akn an a 00 kaa ika hooko o Hiiaka 1 kaua mea i ai i ke kane ia Lt>bian. Ua Ueleaku k noika uh.aue o

Lokiau uia Kauu; a loa i oa kpua a mulaila aku a hoea loa i a hoea ioa. ,y Kohala a liiki loa i ka iae o Upolu alaila hele ako la ofa ma ka ili olte kai a hpea loa i Kawai. I kl pO i niake -i o l,oh:aa ma Pana mamuli okaa£ ia ana e Pe|e a» loaa iho la ko Loh'iau ahane la Kanakahiapaoa oai oiai oia e hifltaoe aiia. I ka {He.&na aaie Kauakahiapaoa i ke aikaue he kiuo pohaku pahoehoe wate xio ia e ku o&u ana e uwe aka aua me ka oleiQ aua aka. ''£Kauakahi e Ekaie i o Paawa. fi Paoa hoi «ia au la he pahoehoe waie uo. Ua ai au e Pei e laamakeau.' 1 Aia m kuu kmo ie .waiho pohaku ala iluoa o ka waiw oka laa o Pale. E kH a € ?āha. oe ia' a. Paae taaila nc hm ka o'aane o aikaae e heie «ku an« an e ike ia 0€ ano kou hi|ft mai »*'« i Lauai neiaoie e htfH «a ike uooe i* maa. H O ka wahiae a kana 0 Hiīaka ua kou mea mn» { hool» a oia male oo paha ka taea ē hiki e hoo la hou ia oe. Aka» o -lait nele aku \ P«oa a i keh wahi malea *āhelta ka'o % hanaakuai. la wa ala ae ta o Kanskahiapaoa a hele ika la h.īle o kai. k««biiie o Kahnanni a hoike aku ia i k» make O ia I*ele. Ia wa hoike po oia! |a :iohoi aa ali t wahioe nei i kana moeahāne i k e kaiknnane a ni Ttke K\i no hoi m e ka K.*«akahiapaba moeuuane. He ineaoili» walii a KaUnanui i kamailio ma| &\ na make »uu kaikunane ia |*e!e a pahea l a «uanei ka pono, akvi !a no hoi o Kau akahiapaoa no konn ho!o i Hawaij «o kotia kaknlu ana i kaua ma. kaia Īa P*?a i kt kaikuahine alā iia. «a hooholo ae 1.1 laua ia ma nawa, a ia manawi pane hou maii" o KaoakaMap«o« t nalo keia mak_

fc6n at»a ske maw&ena ou an * at« lole boi «? ike |ca lehulehu. ! Ha 5e «ku hoi o K?liua. tini a pāoē hou mailao K*uafcahiap?oa i ke kaikuahiue e nolio, oe ae liele hou au : Hāwail. Q ko'u tke wak iho ka p&ha i k e kino pohaku o kuu aikaae 1& e aho no ia, aka o kuu ui&k&ia Q»e e uiu nna ka kauwila ika uuku 0 J Kilauea. 0 ka uhane hoi o Lohiau ua apuui ae !a oift apuni. ] 1 kekahf la ae oli ke ao ae oka po i ioga ai ka uhane o Lohiaa i& Rauak«biapaoa me Konahuanui na haalele ,aku la o Kauakahiapiaoa ia Haena a ho!o* mai la a hoea i Oahn nei. Mamua nae o kona hele aua mgi u» ka mākaaha iho la oia § paa ke ia kolo i ke alo o Mauua 1li«a a hoohiki lho !a oia 'aole | mak*laha)a ae m»s?ehewehe i Ua aha uei i pu ia ai ua mea maika 4MU o Kauai aia wale uo a auuiAi kuu iai k» lihiiihi maka u Pe e e kpuua u»ea, £| k" u m»k«tuaka heluhem, u»u pouoi no hoi e kuailo ibo ma naueuane a niea kākalil moolelo kaao o Hi|&ka ' hoikt la o;&» u>a ka mooieJo kumu j ijawe k uiaf fti fctiA . mooieio u& »ao!i :& U& w.'-a k» :-v*kak* lusr. 4w*

keia uo na loiua hoohihi keoiā, ī?iaaa a I&ie xsq hoi me kn lawiu lawai ana ena kaula aweawa o ke kanawai e kauohu an& i oleio aaaemae waie no ke kooiahaia ma na nupepa nolaila, $•% hoaah u iho la ka mea kakau ina oleJ a ma keia wahi» Aina e ninau iko ana oee ka rcakamaka heiuhelu i ke kam u 0 ko ka mea kak.au i hana ai peia alaila, e olelo au iike ai no oe i«a raea nuna pohīhihi i kauiaaa a i ke poo o Waialeale ai kapaia ho» ke kau-mana maoli ana mai o ke kia pohaku o Naeahoa a kapae pa ia ae aoi keia olei o Ika wa kanawai ole oia iho !a aa a puka mai ke «anawai mak® ilio la au Mamua o ko Kanakahlapaoa akamai i ka hala eme kona ka. «aka m a maileai no hoī La Hlo ola 1 mea hialaai aui ia e na poe o ka aoao paiupalo. Ama ka w& aua poe aei oia. poai e hoolai® aka ai i k« ua ukiu o Makaw&a imoa o Kauakahiap&oa ua haole mai U oia me ka oielo ana mai l , Aole hikt iau *e hooko aka iko oukou manao oiai ua paa auik® fcamaka a-ha ia a be hoohiki paa keia Q»'a i Kaua' aole e hemo k«ia paa aha a Iwi ioa iihiiilu paka o\ Pele. Vo kria maa hoakaka a a a ilii'hula n«i o Kauai ua p&* Fal« iho la ka maaao kaiikoī a ua mau kalleamahine puukan' oei o Oahu Mai Oahu mai o oa a līeea i Moiokai $o kiuia ao o ka hoike i i ka hula iaaaL a i f*aai ola «r« kari hana pA.., f I F» holapani a? Ia ia Maui kt ! kfttilana o k«ia kanaki Kauai i 'ke akama? i ka hu'a sa:e ka .a fw> ho! o kooa leo ma ia hana. ! qo hoi me ka hoohie a hoohihi ia e na kamāa'uah ee 0 Oahu pela no hoi ko Maui aiau kamaHiwahlne ] eaai ai ia kupii kelake'n ke poo o Wai a!eai* ao!e no nae h*j aiaūiu. ia »ku oiai na paa l ka pu auka kanla ia t na ke kaikamahiae o Pana e makalakiila a mawehe. wehe ae ia mau maawe kaala aha. Mai Maui m&i o K&oakahīapaoa a haea 1 Hawai aei j»a Kohal» kona ana o ka pae ma Honnipu. Ta mau ta hoi us piha ia mau !ae ka? ina ka'uha'e a he nui oa kaoaka e eohe &&a ma i& mau wahi ua aoho iki iho i& ua aiii tici o Kauai he tagu ia maiaiUu t aauea ana nohoi in« hana leai«a ako laUa mau kini kamaaina e >«a ka hul» ka ao ike ke kui ke kaa laau ko kilo nohoi ka moKomoko apela aku. Ma ka 4&la ua ahai ae la kem i heiu ekkihī ma ke aka* < OMUt ma ia hana ame ka !ea uoho 1 o koaa leo ma ka hula ana. Ma Kohaiā hoea keia I Wa'mea. Ma ka !a aia nei i hoea aka ai ilai|a he ka hana a ku i&iia mau keiki kaeaea o ieafea ana ma ia laUa hele malihim aku ia no hoi keia a ku maiihini aku la iwaena 0 ke aluka kanaka e lolumi ana ma ke kahua iealea. laia nei ku ana iWaena *ona kanaka jilo keli i mea nana nui ia m%i •aa kanaka kamaaiaa *» Waieaea 1 ka makani i ku bao mai ana ole> a ke kipuupau. Awieip&u