Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 28, 13 December 1927 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XVI KA PIOO NUI MA LAOANĀ, KUU HOA AOHE AE NEI, LIULIU NA MOKUKAUA AUPUNI KE KAUA MOANA KAMAHAO

Ua kamailio hou aku fa o Alavaire i kana kane aloha j keia mau olelo pili i ko laua hookaa wale ia ana. . "E Walaka, ao|.e keia o ka ululaau i hookaawale ia ai ke a'oha oiaio mawaena o kaua ai kailiku ia aku oe mai kuu poli aVu. He ululaau no hol ko kaua vahi. i hookeawale ia ai, a he ululaau no hoi keia a ko'u mau «īaka e' ike ak« nei, ae hou ia kaua iloko o ke aloha e "mokuhia ho.j ole ai ina waikahe he ] ; .Ue hoea akt? la laua i ka ha*ē.. ā hoihei loa aku la no o Walaka i kana wahine i!oko o kona rumi moe, a kahea koke aku 5a i kekahī o na kauwa wahine e he'e koke mai e hooponopono i ko Alavaire kino, ae ike paha i na he m&u kekahī i halawai me kona kino i ke?a manāwa j i i ai k€»a waapa, ai haule aku ai oia mai luna aku o kela waa. pa ana i holo puāhia mai ai. Ksi hea pu aku la no hoi «ia i kekahi' kauwa wahine hou aku, ua haawi pu aku la no hoi ota i ke kaoha e f hooponopono koke i ke knhi rumi kokoke maii ko Walaka rumi moe i rumi no ka Lede Alavaire. Haalele aku !a oia i kela mau kauwa wahine e hooko ana 1 kana niaii kauoha 1 haawi aku ai, a ia manawa oia i heie mai n\ nokarumi āina nui, a haawV iaku la i ka Kuene mii ame ke no hoi no ka hoomakaukau hoke ana i «a mea ai ma'kai loa no ka malih m i lawe m mai la % ia no keia Hale Alii o ka wahin e o ka aahu nlaula-

Oiai keiamau kauwa e hoomakaiikau ana i na mea i kauoha ia aku la ia lakou e hana aku, ua hoopuiwa hikilele ia o Walaka i ka ike ana aku i k e komo ana mai oka Ilio nui puhuiuhulu tiei ma ke alapii, aj kona kau ana mai iluna o ka"la~ nai o ka halealii o ka *wahine a ka "Aaha Uiaula", ua haawi ae la ua ilio nei i kekahi aoa ika. ika ana, awawalo hele aku la jjona leo aoa ma na wahi like o 0 kela hale, a kupinai aku la hoi 1 na lalani pa!i e ku xoke maj anaikahi o keia Halealii nani oka wahine o ka Aahu ulau!s

Mamuli o keia hana o ua ilio nei, ua haalele koke iho 1a o Walaka i kahi ana e ku ana/ a ha~ hai' aku la oia mahope o kā ilio, ae iho pu ana hoi oie ua i'lio / nei no lalo o ke alapaii o ua ha'. j neiIa Walaka no i kaa aku ai ilalo o ke alapii 6 ka hale, ua hoomau aku Ja no ua ilio nei i ka nee ana no mua me ka nana mau mai i ko Walaka hahai aku paha mahope o ua ilio nei. Ua hoomao" popo loa iho la no o Walaka h e makemake loa keia ilio e aku iaia no kekahi wahi i makemake ia e ua ih'o nei. O ko l«ua nei he'e aku la no ia a komo hou aku ta iloko loa o ka ululaau, ae aneaneīoa no hoi e pili, aku i ka kwmu 0 ka m«una, a ia manawa no ea iHo n«i i nana hoa mai ai ia Walaka, ae hoomaopopo paha e ia no o W r aiaka ke hahai aku nel mahope ona, I kā fke ana mai o ua i!lo nei i ka kokoke aku o Walaka i kahi o ua ih'o nei e hu ana, alaila' hoomaka hou ae la ua ilio n#i e hae ikaika me ka leo nui Ia manawa'koke no i puka mai ai ka wahine o ka aahu ulaula, a oia »6 hoi ka Hakuwahin*' keia illo kamahao, ao ka Haku wahine no hoi o kela kamahao a Walaka e noho nei ao ka hale no hoi a Walaka i hoo. kipa mai la i kana wahine ana i haaieie aku ia iloko o k«| iimao na kauwa o ua Haieali]! naui kamahao nei. | I ke ku ana o ua wahine nei °! ka ' 'Aahu Ulauia'' imua o Wa- ; laka, ua kamaiiio koke mai la oia i kela mau olelo i* Walaka- j v ' 'E Waiaka k«u keiki, eia paha oe ke pahaohao loa nei uo kela hana a'u e hana aku nei imua ou i keia kakahiaka? E hai aka I nae wau ia oe i ka mea nana wau j i kono mai e haoa aku i kei« i hana imuaou» ao ke kamunui no< oia mea, ua ike wau ua hoea ma ? j Ia kau wahine, ao ka mea hoi a kou uhane i aloha nui ai me kou I puuwaiapau A ke hoomaopop 0 | m\ no hoi wau, oia aku ana ka Hakuwahine o ka hale hoonoho aku ai ia 09, nolaila ua hiki ol® ia'u e hui aku m« oe; maloko 0 ua haie ala au e noho ' nei, aoia ke kumu o kuu hooun» aku nei i kau iiio e kiM aku ia oe, ae hui kukakuka kaua ma keia kae o ka mauna. E hai maopopo aku no hoi wau ia oe 0 keia wahine au i aloha nui loa ai aole ia he mea okoa aku a piiiolemai paha ia u. Oia wa-i hine opio ui kamahao, oia no ke ! kaikamahine a kuu Keikunane

I k# pau ana no o kona aoa ana l alaila. ua holo Ikaika mai la oia 3 bo kahi a Walaka e ku aku aha ; I ka Hoea ana in?u» o Walaka, hae hou ae la oia me kā hali hou ana aku ihope, a me te ala ua makemake ua ilio suf huluhulu mi e hoomaopopo ak« o WaHk i ktkahi me» ano nu? e ho«® koke mn i». maniwt

ponoi, 90 ka ona hoi nona ke ; a mauwai« ai apau a kou maka ik« nei, I ka manawa aole o Ala* vaire Aravareza maa nei, ala" ila, owau no ka hakuwahine o keia mau waiwai apau o kuu kaikunane, aka ika hoea ana mai ia oka "Hooiiina oiaio" • k r au kaikunane, alaila, ua lilo ae la keia mau waiwai apau a me kela haienani hei no kuu kaikamahine hanauna ao kā Hooilina pololei hoi o kela Home a'u i hoonoho ai ia oe. Nolaila, e hoi oe me keia mau pua rose a'u e haawi aku: nei ia oe; a naawi aku .i ua wa -' hine nei, ae kuu kaikamahin e | hanauna hoi ai kona manaw a hoi e ike ai i'ka nan' o keia maii pua rose a'u « haawi aku nei |a oe, alaila, oia no kona e pohala loa ae ai om niai na nawaHwali ame' na luhi maluna okonaklno ao na pHikia hoi i halawai raai fa ma keia huakailmi 'ana la oe ! ka mea a kona puīiWa! afoha nm loa ai tm! mti hoi me k» hooman»,-1 wanni mawaena o »a ale ap;ip'l o ka moana ka! s loa | mai U hoi o« !ala ma kahi o ka retkua i hoonoho *' la oe.

E hooiuaopopo 0« kuu keikij aole e hiki in'u e ike koke i ;i in keia mauawa, a ia oia a mah a pono iho, a makaukau pn hoi "i n ka hookipa ana uiai' i kekahi mau malihini hou, ai kona makuahine hānauna uei hoi, ao ke kaikuahine p'onoi hoi o kona makuakane nana J»ai oi.a- Aole no nae hoi i ioihi loa na la na la mai keia manawa aku, alaila, e hui kino n*.> hoi maua he alo a he a]o. Eia ju. 110 hoi iloko 0 keia pua a'u e haawi aku nei wau i ke a]oha hookawale pokole, a hui hou aku kakou 0 ka hauoh pookela loa,', 1 ka pauana 00 o keia mau olelo a ua wahine nei o ka "Aahu Ula. Illa" o kona manawa no ia i na. iowaie, ai u>hi ke alo tfk u o Walaka, a ku iho la o Wa. laka uie ka maeio pahaohao uui «o keia mau olelo a aa wahine nei Oka '<A«hu .Biauia l V. -'Ua-kuiho laoWalaka tnelt a piha e ?>a mānao ina mea hoopa® haohao i kona manao, no >1* nau olelo 4 kona kamaaina han a oia i hookipa me ke aloha. a hoopakele hoi ta&» konā pa/ olnlo apa mai ma kapakahakai 0 keia "i6kupuni kamahao. He mea hikl S maalahi Waie no ka hele kilio ana o Ha Waliine nex 6 ka aihu ulaūla « hui kino hoi| me ka Lede ma ke] a Home nani ana i hookipa ai !a Wala^a,' aka. no kekahi kumn ano nui UO paha, aole oia i make ! m»ke e hui kolee nie kaua mahine hanauna, mamuH paha o kekahi hana i pau pono o]e iaia ī ka hana ia.

Nolaim. mahope koke ilio no o Walaka e hali boi koke pku eo kā HaleaHi nani, ao kahi ho; a«R. i iiookip» akil ai ia Alavaīrs kar. a wahiae aloha. Ua h«alele k«ke iho la oia i kela wahi ana i hai kamaiiio ai me ka wahiue o ka aahīi tifaulA, a h«li hoi !a no kela hāl« n«ni s kana' wahine e noho la, a me kona lawe pu aku hoi i kelA }>ua vose n&«i 1 Uaawi ia mai iaia e ka w&hine hookala-kupuā o k« aahu ul«ula. i I koua hoea ana aku i fca ahoea iluna o ua hale nei, u« komo loā «ku la Oia «na ka nuui kakahiaka, a ike aku 'a ot'a u a makaukau na mea at no ka palnā lakahiaka alaila, hele lra aku la eia no ka rutai aiia i haalek iho ai i kaaa mea aloh« he \v«hine a oia no hoi kona ruuii moe penol, a iaa paha eia no 6 Atavaire ma kela ratni mua a«a i lawe mai āi } a* ole iniha ua hoiliei.ia aku paha oia i lea rumi ana i kauohā hou *i ika kauwa wahine e hooina ka*kaa ( rumi moe no kana «ea hine la Walaka i hoeā aku ai iloko oka rmn{ { hoihoi 'a aku :<i o Alavaire, oīa hof ka i'umi hou ;in a * kaupha ai i ke kauwa wahiue e huomakaukau no ka Lede Alavaire, ua ike aku Sa oia i ka noho ana uiai o kana wahitīe me ke kulana hiehie o ka ui pookela ae aphp eaai ana hoi iloko o ke kuiana hienie "maoH o ka hanohaaweo. Eia "ae ua hoomaopopo koke akti la no o Walaka a ia rio, he «ea ano nfti ilona o ka nōo T!00 a kamaiHo koke maf \a no o ia Walaka i keia mau olelo ine ka !eo ano pihoihoi, o'al ua ike paha o'a i kekahf orie a kaniahao nana i hoo])?hoihor kotta '*M WaUka e! Ua ike mai la t Iye4e o k« Aatott at p«ka ak« ae? jm* AoaV»;\ ! Aol« f pa { ' 1