Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 28, 13 December 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Ua pane hou maila ua Al'iwa, hine nei e nana no hoi paha ka maka a wae no hoi i ono a kau mea i makemake ai alaila he mea 0 0 wale ia no kanahele o Mahiki a oia kou wa e ike ai i ka hao mai a na a!e o ke kipuupuu. Pehea ia manao ia oe e ke alii. 9 Heaha auanei hoi ka pilikia 0 kou manao eke alii i hoike mai, Sa. He manao maikai no hoi i la au i waiho mai ia imua o jka- ] m«|jele. E ae aku ana au i kono ia'u e kipa ..kauhale aku au noke kamau wahi «i asaAīa hoi a kua waha 1 'ko ate ke aliiwahihe alaila hoike ska au ?a oe i kau mau pane no k&u Ra-aa ia'u e kaulua iki i Waimea nei i keit po i ike *u Ika iniki a ka hau «nu 0 ka ua klpuupuu nei, wahi a Kauakahiipaoa 1 pane sku ai i ke aluwahine. I aka aHi ua huH pu a'<u la a'a me Kauakahiapaoa ame ko ke alo alii apau 110 ka halealil. A hiki alula lakou nei i halealii ua hoolale aku la ua alii wahme nei i kōna maii ai puu-

puae hoomakaakau irai i asau { to«a ai ono na ka waiihini alii »| kanaka ikaika hoi o Kauii. Ij kamakaukau ana ona mea aij apau pono a? ka papa-vīna ha- • no haweo a hialaai ono a na &1!*' ua noho iho 1® kealii me k«na ma-f lihini k« ui o Haeaa. a®e na ai 1 alo iio hoi o ua ailiwahiae nei. Oia ai o lakou nei n Hulīu ua hoo-1 maoe hou mai la ua ahiwahinei |nei ia Kauakahiapaoa ma ka mai. Pehea kou noonoo na ka'u ma j [nao i olelo aku n«j h oe. oiai kaua ma ke kahna mokomoko. Heaha auan#i hoi ka oleio ana j no ia mea •ai ae hoi au Iko ai l«o o]« a maona «ia'la hoike aku nohoi au i kou wahi manao ia oe e ke aliiwahiue wahi a Kauaka-hi-pao 1 pane «ku ai. Alaila hoq; m?u aku !a no lakou net i ka a* ini a hi*i wale no i ka maona like ana. I ka maona ana o Kau* t a noe iho !a ka ona oka awa a kani ae la ke oli aua kahuii lea nei o Kauai Owau kei o Kauakahi O Kauakah' au a Paoa O Paoa au o ka lei o Pa&a O P»wa i ke kshi a ka la. Akahi hoi ka hui an» Ur* paa i ke kan~uvai ha. Ua kamakama m ua uo ia a paa. v Paa ke aloha la e-paa Paa ke«loha ia-e paa i k* ihu maka aha A no» aku ika wai koo lihilihi 0 Puna, Puna mapuna wale mai ana ka hoi ke a'oha Aioha lia ua kipaupua o Wai-

.. I Meamaiana w i kou ui i J#uea kou aeoe mai lokoa. |Wabo . E'a au la ua kanawaiMa ka hotohe ana īa mai o k*īa i«o lea e oli nei o ua k«iki alii !Uuai nei ua aui ke ohohi* o a*a ai»au, U« ; nika faku jj» jpo ii manu o ho'6 i ka tāuj a k*n* a§ !a ka lakea aka,

A in& paha on« k'>ma!ii kolohe o keia manawa fi ilaUa ia msnawa ina paha ua kahe* ieo nu'i ma* 'akou (Wela ka pupu.) I ka pau ana o ke o'i o ua keiki Kaoai nel me 'ka nui maoli o ka hauoli ona apau ia $ pane mai āī ke āhiwahine imua o Kauakahiapaoa, He mele hoole kahoi kaji ī ka'u noi. TTa ae aku la nohoi keīa imua oua aliiwahine nei me ka, olelo ana aku ae, akahi au a hoiie aka mma ou e ke 3liiwahine ua pa& au i Ire kanawai maka Ihu aha, oia ke kanawai e hiki ole āi i ka nuku o ka pnaa ke eku ke m«u; ake peu, aina he~mak£make kau * kealii aoe a owaa ke ike ta mea I keia pau'ana no o ke kamaū aua a Kaukahiapaoa ua ae Ikoke mai la no keAlii i ko ia ma|nao, aaahele aka la laua nei akaawale iki. hoike pati aku la o Kauakahiapaoa he keiki hapai kaaawai o i kona manao imu« o ke aliiwahin^ 0 ka ua kīpuupua no ka mea pl* j 1 kana hoohiki a kiu ke ku&u ihoe ana keiki r<ei o Ka»»ai, ! !• wa «a ho«!fiaopopo maila ue ! *!iiwShine nei i ka m o Wāimea ' f'ka pofl© une ka poMei oka i Ineimau hoakaka ara aku īai a 'nolaīlapane maī la oia. I/ *Tfa""maiKs? kau mau olele |«t>aui hō'H ma! la ehia k J Ihol mea a!oha ao'e Va hol'e ikej ana ke aa Vauwifa o i ke anu o Waimea nei- A!oha no ke keiki o Kasaf- I I hele hoi oe.a n°a Jko j ika wai ko lihilihi o Puna ea' alaUa i inanso Āe k« h»!i Kauai e kipa msi no oe la nei. Aohenoho-I he h«wa k« ,kauai mau hoa'eha. ( [ >e nau ia mea e noonoo wahj, j a K«u-*kahiapa<M i pan« mai n i ame kon% hoomau ana aku no ' hoi i ka olelo ana. [ He ano no hoi paha keia i ka 'al kau mai na kuprna ma? a a 'e .hoie hihi, us moe kanawai Imaka-aha 1 Pau ae la na wehewehe manao ana olaua noi ua hō' f Ihou ra*i la la«* iwaena oka aha kanaka oke a!o % aīii e no-j noho ana n>e ka hiilaai »ka Ua 0 alii 0 Kauai ike oii \ Iko laua hoea ana a hoomak* iho la e noho ihd iw*ena 0 ka &?•* kanaka ua hoi ae la u* ui nei 0 Haena a noho iho la, Ao'e ao i noho pono iho hoo lale mai Ja no n * kamaain» 0 na *«ne me m wahine e huia oia Ua hooko aku la ,no hoi keia i k e noi a na kama iiu. I ka hoomaka ana aku 110 0 ui nei 0 Haena Rauai e oli ua hookūu aku la keia i komn aka mai hula apau a he mea ouio he nani a he m&ikai maoli no ka leo oua kaeaea nei u Haena i Jj:a ehu a ke kai, Ua elelo ia ae aohe huli lea 0 Wa?mea iike ia maniua aku e like me ua keiki nei 0 Kauai U? lito maoli oia me h« "ala he aikane »a na mea apau no ka mea ua nui ke 'akou makemake iaia nei, ae olelo ae ana no ka nui ok& poe i akoako« ae aole no he mea nana e komikomi iho iaia nei. 1 ka hele ana a aui ka la ua, olelo »ko la keia i ke nai nep«hepa o Waimea ame na poe no hoi apān oke *lo aU : 0 Waimea e hookuu mai lakou iaia nei e hele aku oia no kana huaka!. <" - — ™ —-■

t ttii» I»rtf Ta no hoi »a ktfmā Halna i*ia nei aka ua' koi īkaiM leku la no hoi k«ia e" hooiuu U mai oiaeh«le ma kona ala ik« 1 1 te aikaoe ta JUohiau. oiai ua \i&le mm ia ke aioha i k# aiHoc« 1« nmipo i ko ia n«» puuwai a

oni :nao ole bQi 1 i|t oei ouolJj maka aiaiia, ua ae mai la aa ka. uiaaina faia nei e he^e. Ia KrtUak.i,;if.f' -.oa e hnoiaaka e hele akn ,;a ieie iaai-ia aliiwahiue e Waimea a houi iaia titi aiue ka olelo pu aoa naai o ko ihu hoi i iamaka aha o]e ia oi kau e honi ao 'kā ihu hoi i ka inak a iaha-ia ea na ka mea no ia e lai ko kanawai, 1 Heaha ia hoi eia ka waiwai loa a !■ wa!e he h r Oniauinan hoi ka ua keiSki nei oleauai i ka mea niHikal. T ka i>a<i mi o kt*ia hope '(tna auf kefki nei o Kattai rne kealihvahitie atne na kamaaina ua haa!e!e iho !a keia i ka baJe o ke a!liwah?tie iwaena ona leo aloh^ O>. i , . c panai ntai ann la ft ne: a ua puka ae la kein a hel'e «na i "ka piīna alaheīe a ka loa 1 ka '.vt-]a -> *AĪa. O ko Kauakahfa|MO'» keia ko !l, ° i V.&i:īe ka ]a i ka ilikai, tiā hoomau 1 ° no keia ika he:fe ar.a, Ke ahi iiinl la na eheu o ka poul* a koko;o pa mai La no, up| ke a!iu o | kauhi vsrsi eaa aiaa inauna kau' lana eei. Ua hele .;ku U po keia s:sā k e ano n.ajihiui a ho«A kei* i Ku. ap k;=kabiak.-i -u. i n;:. ,poni waīe ao i i a k >alo keia

mawaho v N w.ihi ;ui-ufa-hale o:.xi 513 ; uk& ma! la m.ū ( lia!c inal k&Vi ae ānt; hoi l*ku i-oko Skft ike xa:|a kt:&j k=:* kaiia*;a ui e hek ak» ana ina .ko ia nei nrahi « ka ne , ua hoi aku U keĪA lo&hiue istr ka. awiwi a k«>u*Q iioko o &a haie a hoaia ia i k*hi eieinak'ūe olai oia e ttn noibht moe. •Si«aeeim e e a« oe» ! o«railft &«a kān ka ut i m&alo o k- *xin hn'e ne : ht» m*ka waWn? ke'a m Ht« •%* neī. I He Koh*!a p«lt s he Ko*is Aoe I» hoi e kahe? aku e k«p« n«a nei wah» V«hs lr-at»e i y«Tv * .1* i \<a^i la »ia rnsi \l a

!v.aH:-e :m *'a tV.o a kall-a m*? ta * oL hoi o KanHk^^ars*a, - Ahlim c« e e k : ; v * wfw *na kattti»Te rr" ; a wa !oh? o Ka«akahu*<->aoa : ke>a 'eO k«hea maaope oua la wa liuli ma* U oia a ike maila i ka .vku 0 keia lnahine i«ia ao kahi luak'n^ hoi a»a i (ke u'.ai &! i : ," r a «■ hoo kokok? mai ana m. s ava!io o kar. * 'puphpuhāU ana i ike a\ ! I teo kahea atuck«-vni peah* ft» \fr Hma t!a hoi hoa nwlla oia ii !>ot>e a hele !oa mn; U a hoea ka h«le nana ke 'kahea mU K komo mai aialeko r.ei wah' a knhi !uahine i h<>u ma' a r a'f«la nohoi elemakule kHne, f * komo akuhi ke-.a a jv* .-'ai la ke te<S oke aioha aua kaiuaa'*^ 1 Ua konio io iu»ila keia a I haawi Uiai lft i kuna aloha *a laua n&. r

Ua hele loa ae la e ioa ae i ke|« w« ke boloholoke mai lakainoa mawaho w ake ana ika ai aKnaliaa ua'a a loaa ako iā lakou- ! Ua puka aku la kalii elemaknle « waho a hopn 6ktt !$ i kekahi w-111116 momona a 'iiaKe a puholo aku la a mamua u k* «»«a ph* ou« m?i nēi niAiua Hio U i mau niauna gw» a psu i ka hok« ® k« «n< elui m*u ipn «wa#|*iK k&he* m+i H i* Kamk»hiptoā e neenn} « pt!nt Aole i p«u