Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 37, 14 February 1928 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

I ka hoeaaaa i Oahy, ua hu hou aku la lakou ne' me ko Kkou Kamaaina mua i launa ai i ka manaw* i hoi mai ai mai Kauai maj, a oia hoi ke AHiwahiae Pe* Hew>, ao ke A!iiwahfne hoi 1 hoo« kipa-āi ia Hiiaka me Lohiau ma a ka holo ana mai mai mai. Noho iho ia lako» nei U Oahu, a komo pu aku la me k e Aliiwahine iloko o w hana kilu paani, ae like no hoi 01 e fco lakou nei hele ana mai mai Kauai mai. Maanei la e waiho iki ka* kou t& Hiiaka ma e lealea ana 1 ka paani kilu me Peleula ke AHj wahine paani kilu kaulana o Honolulu, ae huli a6 hoi Vo ka. kou a kamaiHo no Kane-milo hae, Ma ka mnnava no hoi 0 Hiiaka ma i haaMe ai ia Puna, a heīe maila make s!ahe!e a hoea i tsp a hoe« Iba ae 1a hoi i na K<ma,V hoea loa I na Kohala a kan al Mia ke awe b Honoipu, e like me mea i o!e!o mua ia ae nei, a !a manawa hookahi no i liaaleie ai' o TCanemiiohae ia Polar>ola 8 hu mai!ama)ijrs o kona waa. oiahoi ka !eho, a hoio !a no Hawnji nei. 0 kei& hualeai a Kanamilohae no Hawaii nei, he h'iakai 11010 mai kei& no ka hoola ana ?a Lo hiau. 1 1 kf?ia ho!o an'n oiai o ua K: ne nei mai mai, ku ka pu»ohu-ina i ka moana, uhi paa k& ua awa i ka i!i 0 ke kai. A u he!e p«mai !a me ia ma ke! a huakāi *na ka ia Aku ra e k.: Ia Opelu, a?> Veis* mau fa hoi k.i mea nana e hoo!i!i ke kai, ae aka ai I ka rhan«wa kupikiokio 0 k$ kai, ao |?a hoea dua ana no |un' 1a o mau iaHawaii nei, a H?o hoi ia ano ia ia i ia kamaaina no keia mau kai like o!e o keia P8« Ama 0 Hawaii. Ho!o maī la ofa a kani mokepapa 1 ke kai, a|aila, īiekau waa !eho ona, a ma ia wahi mai holo poloiei mai la oia a hoea a Kauīa, a hui iho la ©ia me Ku; haimoana, a mai kela wahi °ia a pae ho» ae !a i kekahi m%u mokupuni līiliī mawaeiv» 0 Kaji !a nje Niihau ame Kauai. Oiai «ia e he!e mai ana i ka moana, ke ike m«» !a no eia Hiiaka ma, ma : na wahi apiiu a lakou i hele aku ai, mai 'Pu4 a aku a heea wa!e 110 i Oahu, i noho ai i Oaha e . paani kilu 4 e ke Aiiiwahine l'e'eula, Ma ka la mua no i , pae ai 0 HKaka hia I Oahii; a ia ua Kafi mi!ohae nei i ka Moana e hol 0 mai, s. yahoea mai la nae i |e Kai o Kaieiewaho. Ia Kan' milohae nae iwaeni* o ke!a Kai o Kaieiewaho, ua ike mai la oia i ka ahane 0 Lohian e hoi aku āna ma ke a!ahe!e ho Kauai, 'E huli hoi aku ana ua uhane nei o Lohiau maluna 0 na welau aU [o ka moana- I k& uhane o Lp |hiau inaluna o kela mau we!eliu | ale, ua ik# aku !a ol§ ? teia inaka poohina % hoio m»i ana | maluna 0 kona waa-'eho j a| iia manawa p& no ho'i ka uh&pe' j« i ike aku «f i ka a&fw ■ 'miiom poohinaij*'^ 'j ka aaf:u ma\ \ ka ahuula 0 IJo ■ a.~u. map 1

A ike o Rane mHo-hae i *he loa o ka uhane o Lohiao •laila, o kona ma»awa »o hoi ia ī hookuu pau mai ai i ka holo kona wahi waa leho, aia manaiwa no i kikoo pu mai ai kona limaakau imua. 0 ka lima mana nui k©ia o Kane-milo hae. I keia kikoo ana no o ka lima akau oKane milohfie ii-nua, ua hoopaa ia iho la ka uhane o Lo hiaa i kahi hookahi. a hiki ole iaia ke leie hou aku imua. na ijlo ih° la kona uhane nie he pahu-ī?an lala eku ana i ka moana, Kia & a i«hane nei o Lohiau ke no ke »la i ke-kupaka nei io a io aole nae he hiki iaia ke nee hou aku imua oiai ua p»a iho la oia i k a manfi o ka lima ak<m manā o Ka. nemttohae, ao ke roo hoi o na Kaikunane o Peie me na Hiiaka lehulehu. Ē like no me ka mau o ka o ana o kela iimaaku o Kanemilohae, a pela Iho I» no ho! ka onipaa ana o ka uhaue malana o kela wel&u ale o ka moana 0 ka holo mai la no ia o Kanea hoea l kahi o ka uhane 0 Lohiau ekupakawili ana, ala ila. hopu mai la o Kanemi!oha« 1 ka uhane o Lohiau, a hook mo ia ihola iloko oka ipu uliuH i ma kaaha ia a paa. A paa ka uhane o Lohiau Hoko oka ; pu i makaaha fa a Kane i milohae, «laila, hoomau no ka holo kamahao ana o "van>milohae nei a kaalo ati 4 maA*aho o Puuloi, k«s!o ae la ma Ealihi. a maalo loa iho la nol mawaho o HonoUilu m« Waikiki i a hala loa aku 1& no ka o Molokai. ke akii nei n'ōlea poe oka aina ika nee awiwi o kei ' 'Tunoh"-uIa M i ka moan*, a noke nei na kane me na wahin^ 1 Ka uwa no ke'a mea kinnhaoi a ko lakou n%u maka e ik«? aku nei i keta manawa no ho\ & «a! Kanemilohae e fio!o ae nei ma ka moana, uapani mai la oia i ike o Riiaka> a raa, a hikiole hoi i 'ko Hiiaka keīke»lwi k" 1 manao o kela "pmmhu-ula f k® ! moana" <> maaio awiwi n<-i. 0 ' ke Haku no keia 0 lakou e holo ae nei ma ka uhan* 0 iiana ipo aloha o loh'au. B«la aku 1a ua punehu ula nti' 1 ka moana, a noho iho la no o| Hiiaka i Hono'uhi. lealea ana no hoi i na po lealea kilu o Pele-i ala ke A*iiwahīne puni lealea © Honolulu- ! O ka hele ia o KanemUohae ro e ka nhane o Lohiau a pae ana i kai o Puna, ao ka mar.awa no ia ( o Pele i ike mai ai i ke Kaiku-, nane Haku o lakou, a pela pu no hoi me na Hiiaka e ae, a pel a uo hoi na poohina o ae o»a Kanemi?ohae nei, O ka manowa no ia o Lono-m«* «ua iho aaeaii k« ahī o Ki!a uea, ao Kanelu-honua hoi, ua hooni ae U oia ika aina ni ß i o ao, a ia ruanawa hookahi no i popoi ai £a ua awa i na mauna « me n« kahawai o ka mokupuni holookoa o Hawaii, a ua pum ae ia ho hol ka aina o Puna i ka uwaH oke ah a I.omomaKua *7e mes maoropo,ua ano pihoiho 1 mai 1' ka poe f> ka UtA kau'ana o Kilaōēa i ka ike ana mai o lakou ia KanemiiohaeEia no ka ua-koko We popoi pu nei i «a Kanemilohae nei. a ke pipio nei hoi na anuenue maluna pono iho o kah« o ua fCanemilo hae e hele &ku nei- Mal«ko aku 0 keia mau hoailona i pii aku ai ua Kanemilohae nei a hoea ana 1 ka lua o « liw iho la oi« i k* waiho ae o ke kino poha j ku o Lohiau i kae o Kiiauea. O j k#n* ku iho ia n.o ia m.a ka aoao> o ua kino pohaku nei o Lohian'i a« hoomaka mai ana hoi kanal \mspi\ ana mai ke poo mai a hoea' ii i»Wāwae, amai na wawae ho-' hou i ke j>oo, a p*;la hoi .moa halsl a.vi no c-Mrr,a f«wa. ' | AUe i pau