Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 38, 21 February 1928 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Ai ka pau ana o kela mau manawa elima o kana paipai ana \ ke kino Dohaku pahoehoe o Lohtau, aia hoi ua helelei aku la ke kino pahoehoe 0 Lohiau, a waih« iho !a kona kino kanaka ma" oH, a ao!e nae i hoi mai ke ola 1 kela kino kanaka o Lohiau. Ta manawa no hot 0 Kanemilo hae i lalau iho ai i tfahi ipu ulili i uhao la ai ka uhane o Lohiau Hopu iho la Ilma mana 0 nemilohae i uhane 0 Lohiaa a nma i kona Hma, a hoomaka la oia e nhao mai i ka uhane o Lohiau ma ka j>oli m*i © kona wawae hema. 1« pai ana no o ka lima o Ka nem ; Joh*»e malalo mai o kela poli wawaehema, ua olapa iho la ka uwila, a'kui iho la ka hekiii me ka ikaika loa. I ke komo ana 0 la uh«ne oLohi»u ma ka poH 0 kona w«wae hema, alaila, kikoo aku la kekahi lima 0 Kanemilohae a kaom» iho la ma ka hou. po o L^hiao. Aoie i hala kekahi manawa Ihi mahope iho o keia hana ara o Kanemilohae i keia hana hoihoi luhane o Lohiau, ua hoomaka ae la e oni na wawae o Lohiau a on; pu ae la no hoi ke k'no holookoa apau, a mahope hoi oka 'oni ana |o ke kino, ua 00 ae la 0 Lohian 'me he moa ala, ao ke ola loa ae la no iĀ o Lc»hiau-i]X). Mamuli 0 keia 0!» hou ana 0 Lohiau, ai l«welawe ia hoi e Kanemilohae, ūahoi h?u ae la ka ikaika iloko o ke kinoo īohi* au e like me ka manawa ma fm»a, aua pii hou maUa # kon «iaoi loa aku la i ka manawa Imamn» o kona make ana, Aola o Lohiau, alaila. o*el° mai la 0 Kanemilohae iaia. "Na«i, ia, ua ola ae la oe, a ua pa ae la hoi ko'u hihia ia oe a keia kap» au 1 aahu nei. ao ke kapa hoi au i hoouhi mai ai ma luna o ktm kino, nolaila. e iho kaua ila'o oka lua e ike ai i ka wahine aoiua me ko aikane me Kaukahiap>ioa M £Ta ae aku la o I ohiau i kei a mau olelo maikai a Kanemilohae a ua iho aku !a lan» no laU) o ka lua, ao ka home kamahao hoj 0 fca wahine hookala-kupua p

Kilauea. I keia man*wo no hol, eia ke ahi a ke okq eko mai nei me ka ikaika loa l le ana hoi ma keia wahi o ka lua. ae o ana h»i ke ahi iluna pu o ka iewa a aīa hoi o Pele ke noho mai la me ke kapu ih;ih j iloko o Mauliola Hale me ki* han hano nui'. ae noho anahoi maluna o na eheu o lalu ka Nfana-kapua, 'a'ua kahiko no hoi ua wahine nei o ka lua p kona nani apau, aohe lia p

kona «1 me kbria ui me kon» nani i kela manawa. 1 ke ku ana aku o hae ma ka puka 6 Mauh'ola Hale oa momoe like m«i Va na Hiiāka. a paa oloko, %pe!& no 'hoi m kaikaina 0 Kanemi'ohae, a o ? a ho ; keia poe i he?e f u mai 4 m« P«-V j mai Tahiks mal, a oia hoi o K&tij' !w}!anuk4īam*k&ik£lar.L ikii> Kanewahilaui, a me kekaiil | Ka-ie e ae /īo o ka papii

;ikua 0 na Kane, a oia no hoi kel a poe Eiemaukule poohina i hookipa «i ia Ka^kahiapaoa. 0 Pfie hoi ua ike mai Ia oia i ke Kaik.unane Hak.u 0 īakou apau alaila, kahea mai la <.ia mai luna mai o ka eheu- o Halulu ka manu kupua i keia maa olelo. '.'Komo mai.'* Ia manawa no hoi o Kanemiiohae i huli ae ai a kamaiiio aku laia Lohiau i keia mau olelo'*Ma ko u wahi no ānei e hehj ai kuu kapaai, a malaila pu rib hoi oe e mai ai ia'u, ae hehi pu ai no hoi kou mau kapuai, a ma kuu wahi no anei e noho ai, ala'la, malaila mai no hoi oe e noho ai, a mai he'e aku oe ma j kahi e aku mai kuu wahi e noho ai"

Komo aku )a o Kanemilohae iloko 0 Mauliola Hale fti ukali koke ia aka no hoi e Lohiau» a ia manawa no 1 uhi pu mai ai kekahi pouli o ka ohu pohina, ao ka waena wale no 0 na "kuleiuia" (Anuenue). I ka mao an» ae 0 Ka ohu pohina, a naio pu aku la no hoi na 'ki anuenue," u* ike ia aku 1a 0 Lohifeu e nohopu mai asa m 0 Pele maiuna oka eheu 0 Halulu ka manu kupua, ama kahi n© hoi a Pele e noho ana.

la manawa ua uwe iho la o Peie me KanemHohae kona kaikunāne, ai ka pau . ana 0 ka laua ike ana kekahi i kekahi. ao ke Kaikunane Haku hoi me kona, Pokii Kaikuahine, ua 'ho mai ia iakou ekolu mai luna m«i 0 k& eheu 0 Kaluīu. 1 ka haule ana maio lakou ilaln, alaila, launa aloha ae Kanemilohae me na Hiiaka e ae, a oia poe Pokii kaikuahine no hoi ons» a ifce pu iho ia tio hoi me i ona poe Hoa, hanau pu.

I ka pau ana o ka lakou ik e ana 0 kekahi me kekahi, « ! aila» ua kena koke la no o Pele ina kaikaina ona, e hoomakaukau koke mai i ka ai, ai awa pu Hoi no ke kaikunane Haku 0 lakou» ae «nu pu no hoi me ke AJii Lohiau « Kauai. oiai s he alii puni inu aw« no hoi o Lohiau.

A makaukau ka ai me ka ia, a me naapu awa no hoi 0 laua aia manawa no hoi 0 Kanemilo hae i uhu iho ai i keia pu[e i na apu awa 0 laua me a he pule no hoi keia i ike mau ia iwaena oka poe inu awa apau a oia hoi ka poe i manao i na ka* lokalo ana i na aumakaa inu awa pu me lakou. Aole i paa.

Ma ke kakaliiaka o ka Poakolu ae nei e kual aku oi na makua hine o HaiH i na laulau i hana mai ia e na h'ma pa]up <'u o lako», He man lauHu keia e ia aknana ao na pomauai e mai ana iā lakou e ho!o no ia j ka w aihona im i da'a o lakou n 0 ka kuai ana i kaa Bus tio ke kīj ana ī tih keiki hiki ole ke hc] e ma' i «e kula Sabati. Kokua i u mai keia hana. maikai. I na he makemake lautau kou 'e ke!e. pona mai ika helu i6B. i keia Poalua iho ae lawe ia aku no \ kakahiaKa nui o ka Po&koiu a®.

Ma ka la 25 0 keia pule ae, e haawi ana ka Papa Himeni o Haill ma k» l»olo 0 ka halepa'e haole ika lakon ah* mele imj pomaikai ho ko lakou alakai hoo_ manawanu» Harry Haope, U« hoopuka ia na kikiki »ia ma ka lima 0 na Komite. M,aia!oan»oj Mrs P. C. Beamer na h oia po! ,E himeni ia mai ana ka himeni, 0 fea home 0 ame Mrs HeudUrsou 0 PHhonua o keaU) B himeni pu i* ma< ana m hoj himem o",hdWaii O'wi) i haIku ia Mr» Bsdimer «9 k* \Ya\z t&im<;u- 0