Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 41, 13 March 1928 — HE MOOLELO NO MAKALEI KA EUEU HIAPAIOLE O KEKAHA WAIOLE, KA MEA NANA KA "PA-HI-AKU" KAULANA O KOLOMIKIMIKI, AME KA 'AHA-AHI' O HAEHAEKAMANU-O-KAUPE'A "E HINAIKAMALAMA-O-KAELO PAA IA A PAA KA I'A IA KAUA" [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKALEI KA EUEU HIAPAIOLE O KEKAHA WAIOLE, KA MEA NANA KA "PA-HI-AKU" KAULANA O KOLOMIKIMIKI, AME KA 'AHA-AHI' O HAEHAEKAMANU-O-KAUPE'A

"E HINAIKAMALAMA-O-KAELO PAA IA A PAA KA I'A IA KAUA"

(Kakao'a e Hoolaleikaokiu)

Akahi no a nooaoo ua kaikoe" ke nei ? na olelo kikooia #na i olelo ai me ka manao aohe hoo — maopopo o Makalei i kana i olelo

ai- Hapai ae la ma kaikoeke ne 1 I ke koko wa he'e a plha pooo'j hele a hiki inoiio aehe hiki ponofke anamo, o ka haale'e, o ka heleloa mahope aka, hooikaika, ae la no hoi 1 ka hapai a kau i ka ; ai ao ka iho aku la no ia. aole| hiki ke kali iai ke kaamaha o, keia keko i hele a piha, hai me, ka pu-m ko, hele lea i ke k&u- , i&aha palena oie , Hala aku ia o Ohiki» * bete aka' keia ia Kaiaoa, 4 oleio aku i%, ( i eia kau koko ai. a nWno e hana. ,eliketreka me& hiki ia' oe, & pilikia no 'ea, pii m&i no, oa ike, īho la bo ia waena nei 4 n*ai fcsu-j jkai 8e ahaawUa aku.. j ! Tj* ike iho la no ik* waena. a i noho noia a pololi pii m&i no he, waena ao, &he ai no» ke ko, ka ©aia, a p>e ka awa, hana ka bsPQhopo o'e, a »na ht» mea iis4iai mai ia oe, hiki, ao!e plHkiau '«« k« a»-a k«ua j Hana iho u o Hainoa i kan* Ikoko a» ma ka reea kupono « jai ke aoamo, oiaī he loihi kalu e , »ho ai

Iho ak« 1« keia ui&hope oi*i o« hāi* mua o Ohiki. ai ko i* nei hoe* ana • kn Ike Ku'a 'e&a a&u ,ia o Oh*ki» Ahutitpwa e huh nna ke alo īiuna no ka eha o ai a m« ke m kaumah* imm «leokekoko «i. Oie)o aku ta o Haiaoa i ka pu- , naiu * i« O&iM, e w&iho k& nui o i ka » niaimei a na ka poe o kaiakai e ku mai, a ma ka ni«a Ku~ pono, no e iawe ai, ae aku !a o | Ohiki a waiho ia i&o la ka nuī o k aai ke ko a rao k;* ehui mai& a | o ka avra ro ua lawe la -■'ku la ao !a i>to akv !R no a hoea i kahakai la ike ma! la nf\ poe i ka a! 4 me |k* ko th> hol a kaana like ?a ina (hale a pau loa

ICfT*a ia ak\! tfc n* poe oua kanhale apau e Vii i ka au waiho i« ai i ke kn'a ma kah? i kapaia o tie wahi p*na no ia | waiho uei * hiki i keia la he oioina e nana aku oi \a .k»h&k«f o Mahaioia a me Kaelehaluhulu. a ua kuk"tu t*a nolioi he ehua po— huka aa kekahi kaikamahine ikaukauaiii oia mau la iīona i ka Ino>. o Lupua i No keia kii ao« a na po« i keia lai « o»»iki ma i anamo ai a waiho ai i ke kula naia mea i hoo kauiana ku 1 ka nu : -o ka ai a Mak»i 5 a me ka me' Ko'amokumoKu o Heeia. Maia hope inai, aole loa i pi! hou aku o Ohiki i ei na laua ua Ihoohiki oia ao'e e pii hou o hana ia e ke kaikoeke «Hke naeia wamua a na k< wahine a me ke kan'oka epH, anaia poe no ho* e hookaulana afcu ia Makalei no kaki ke'kl ikaika nai wak i mahiai aohe īaa e !oaa aku ma kamahiai nui hewahewa ka a» omihfa! ana, ke *o ka niafV a o ka *wa no hoi Ke »M1 *e >* k« kino o 1 /a rtfii pa'ip/;' a ka J*wak, t, ke pll pu m I* jiO hj>i ©e kt ka

nalia n'i o ua la opū),, a pii pu hoi me na hani aao 8 pilia hoi i ka liookalakupua, Ika hoi aua m&i o ka maiie apau no hoi na ia iao ona kah a hei, a liiki mai la no hoi ke kau {awa'ia aku ona 1a h ; ki mua o«e kau iawa'ia aku, ua lioi aku la ;po hoi 113 poe iāwaia uiaa mau. ma ka lakou oihz.ua. I kekahi 15, olelo akn la o Makalei i ka makuakane ia Ko'amo-kiinK»kti-o-Heeia, e iho ru i ka lawa'ia na kakou i ka la apopo • hoi niti. rehea auauei ee e hiki ai i kaj, aole o kaua waa e holo a» oe_ i ka lawaia, a «ole no hoi he poe kaohī kamea huli aku, ake loaa oka hīki uoia i kai a ike hoi paha i ka i*a hii i ka poli me keiki ala e oaoe «« atia i ka neo. Kii aku la ka i ka pa, a lawe ae Ia īka pa hi•kU a ke kupunawahine ;i Hin&fk*malauta o kaelo. he " pa'* kauoha, o ka laoa ona Hc "pa'* kuahahn, he ''inaaee kea M k.ea" he ma-e koni kino a aie koaa aao ke aana iho. a o ka nae» okā '* 'pi' * ke nana iho lie nao Oama tue ua koko ala. Olelo mas la ka aaktiaksne. ei» to m«kaii e Uwa T id ai o ka 1-u--pop9, ke loaa ko waa a ;;ic ko u;au kaohu w iaea o k«ta uia||«o t h# "i*a M kauoha keia «* k» kup*»uaw*hitte» oa Hiuaika aiaiama-o Kaeks, e noUo mai ia me kAikaai<iliinc me me fieeia £ea f « Heeia-Ui-. | laa ana no oke kamaiiio )«oa aka luakuakāne» makaukau |«* ta keia t»0 ka iho ana, a i & Iwa de!o aka 1a lta malenakane. II lawala oe. * ! ]<mb k? akti mua ioa e tnalau?& loa oe īa aku fke hoi tnai irska nei, K sku kaha*ab« ia w* Ku me ilina ke k«r«nawahine. a*a a uoa t?ma Ika au makt3a tnwā»a, al««!a. īna'kai, Tho kei* a btki l kahakai. * h-ī »e n» s ole'ō aka !a kefa i k« ia Kekai" i waa noaa e holo af i k* law»ia. Et aku ka waa, a o ka piukia kan«>a fti«a e hoe, peheatou ww ehiki ai ke holo- «* p*tt !oa »o i»a kanak«* ' na Uwa««, o ao koe a me t» waWae. Aohe piuk-.a. ti* loaa ae la k* waaa ooa kauhi a.a'u ia e atfd al* e «k la kela. m* aa kauhale e hooUan* ai. « oiai, ua kagf iuua ia ko iaaei iuo* ma a* fcaha uo ka uaika i ki uiah a f * wii lakou i ka uala k« kalo. ke |ko, kamaia. a mu no hoi i ka lawa.

e 0« &o iko 1« keia i met uui ]oa iō» me« ipaii. t u* hoekipa i* mai !• uo hol me U m&ikai. a no ko inei tkef lta hoolilna o kei' poe* o>*\° k« U ! mau k« t ?fke no V* nni rne kcr Heikeoo otikoa ! k« •e he fk«? no, u beata koa mskt> mmke > Eholo k«kofi ! ka f h k« • owai v 4 kakou Viwa, lilitowm nohoi o M#ktlef ne'u ua [ike «o nae ee Ika ' hi-aku" «nn? | apopo hoao au i kuu ika .iawaia me kuu "pa'* we Ko !oib kimiki Ka oaohi o km kupu oaw> I hiiie6 Hin«ikamtltnia o-K tele, ' InS pel' tit Mk?, a e b'e!e k* koti e uana i ko kakou w;u e hoīo «i, a h«?e akn Ia lakou iloko 0 ka halau kau waa 0 ke kaikoeke ft Ilainoa. Aole i E haaw( aiaa na opio o Kuhio nia ka holo o Kuh'o» kt ahiahi Poaooo ia 17 0 MarakJ

ka manao o Abameje uo k* liu'. w* I '1-4* iio ko •ftk&u,Ab'>hiii c. n, Dpiy„ . * . ....