Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 6, 3 July 1928 — Na Kamehameha ma Kauai [ARTICLE]

Na Kamehameha ma Kauai

Ua hoio akn ko makon .Laina — no na haōa wd»t Kia-Hoomauao ma Kauai, ai hooUta ia hoi keia hana c ka H«< Kaumaulii o Kamehameha, ai hoolaia ia hoi na h#na m« k'a ho\opono loa mn kahi i hanau iaAi ae AUi Knbio f ai liio'hoi i Paka i keia manawa.

Ua m&ikai maoli no na hana i hoolaia ia « ua Komite o keia Hni Kaumnalii o a na lawelawe ia nā hana me ka holo - ponn loa, a hiki wale no i ka holopono ana o na hana i hoea aka ai ma keia Mokupuai Kaili la o laio. Na ko ma&on L«uahoopOnopono i lawelawe na haua haipp'e i kela kakahmka Sabati nia kela Baka o! uoai, a hooknu wale «»o na haua i meka holopoiii». Ua wehe ia ke kahi pama nui e hoolawa anā i na tausaai fcan«ka i akoakoa ae uia kela wahi i keia Sabati r & uft ai na | poe apau i hoea ae i kela nrau [hana. Wa obuohu māikai kela | mau papa alna i hoomakaukan ia | me ka ma'jcai mala]o o kekahi I nai ntii e ku koke mai aua he niau haneri kapnal mai ka Paka aleu o Hoai. Ua fcip* pu ae ke Kiaaina me kona mau hoahele a pain& pu i ka lokomainai o ka Hul Kaumaalii ao kekahi paiua lawa maikai loa keia i pafaola ia aiai i kekahi ana> ina nuj iu4oli..Aolewale hoi i kela awakea wale i hoolawa ia ai k& lehuleha me na uiea.ai i hoo—> makankau ja, aka.ua paina hou uo kekahi po« i ko lakou ainā ahi ahi nialalo o ka malamalu o kela lanai &haāina uni.

M« ha hora ekoli o kela auiuāla ua malama ia na hama wehe kia— hoomaoao aamaa penoi iho o kahi • ku aua o kela kia-heomaoao i uhi U tpe ka h«e Hawaii. Ua akoakoĀ ve no hoi he aaaina uui āoi aau i ke anaina o ke k*k*hiaks, Ua hoomaka ia na hana elike me ka hoonohp&j>ho aua o na hana i pai ia ma ka hoonohonoho o na hana. N« ke Alii Aimoku nai Joha C- Laae i w*he mua na hana me kekaM >»au oleio hoolaana a makope hoi o kekahi himeni <»e ka pale mal ka Rev. I. K. Kaau — wai.

Ua al&ka: ia aku 1a ke Keiki AHi David Keiakaua Kawananakoa e ke Alii Aimoka J- C< Laue nia kahi oke kfa hoomanaoe ku ana, alailu, oā luwelawo ke Keiki Alii D. K. Kawananakoa- 1 k» hana wehe i ke|a ma« hie e übi ana i kela kia hoomaoao e A lii J Kuh o Kalanianaoie. He mauawa pihā kel& i ka eehia, »i ka hem 0 ana oKa jae e uhi «na kela "icia hōomanao," a īke ia aku la ke kii o Kuhio e ktt mai aua me koua papale Pauiolo, aa hiki ole 1 ka WMhnaka ke paa iho, a ;ia ala uiaj la ua hoomauao aloha ana no Jua alii aloha nei a kākou i haia iiiua <ikn la nia kela aeao. Eku aua no ho> ke Keiki Alii Kawauanakoa ma'una o kela kia hoomanao, aia i hoohiwahiwā i« ai 11» pua o na poe- like ole, ao kekahi o ua owili pwa i hoopā mai i ka uha ue ōka mwkaikāi. oiano ka owili-lei i iawe ia ae e Mrs. Maila Kanikanihia, ai lawe ia ae uie ka puuwai aloha uo kana hanai alii i haia uia kela aoao.

I k* aiauawa ao e ola »u* o Ktt. hio, ai ua holo h«rota »na out Elele Alii uei a kakōu, o keia makvtaMu« o K»»ai kekahi mei kvpaa mau mahope o Kuhio, a oi«f uae o kaua kaue fce Dfiuo— ealaaa oia, ae k«e asa oa hoi i ke Alii Kuhio, ai kekahi mauawa ua Hl«t u« na pāikU ohaaa iwaeha o keia ma kuakine uie kana kaae no

ka niea pil» ia Kuhio, aua lehu — lohu na inanawa i hoea ai k« "M«* kainai W, H. Rice M e hoopouo poao uiawAeua o UAa uo ka piiīkia i Uoea niai mamuli oke "Alohā KU}«a" o kei* lōahiue i kana lia-, aai Al£t K*Uu. *'U« alohn j»o-iJ kooa -manawa eoU yia, a aol« noJ hoi i h"Oopoiuā i kona uiauawa i J mak« akn ai. U« hooiaio/a aloha j poiua ole « keli lei mohai a k t aloha i ka»a haiiai al'i. Ua hoo — J

makaiuaka hou ia kela tn*katt*J aloha e k« aloha }>oina oW o «na J luakuahiue Kauai." j

! (O koaa paA« km taakā»a W 104 oi&i, he makaiMl na p*«ifrtl oi«|©, d ke aloha oiaio, ai euiM «riU }oko mai ok* aloba oftio e waiho lo|ii ana iloko ok« 9*«nNd o keit Maknahina H*«aii o ka aisa ka— nau o X«'oio-)

Mahope o ktia man hana mohapea tae na l«i. na hoolanoa ia inai |a ke Kiaaina pirinitona «W AHi Aimok* Lahe imua o keia anain$ t aua haawi uiāl 1a ke Kiaalaa i kekahi haiolelo kniin maoli, ae hookahna ana hoi i kekahi o kana maa oielō no na AHi JLSUseham«ha I amo ka moi i aioha. noi ia Ka— mehauieha 111, a ikeia koi ma ka inoa { hoohanohano ia akn fcona Lahai aioha o "Kaakeaonii ka Kokomaikai.''

Ua hoopill mai la no' ke Ki&apna i kekahi man hana o ka Elele Kahio, ai hana af kol no kona hina me kona lahni, ae ukali ana hoi ma Ka mehe» tnaifeai o ka Mōi Kaui — keaonli, ai kupono maoli .no ua haua hoohanohāuo i keia la, ae lilo ai hoi i mea hooiuaaao ia e na h&nauna ma keia hot>e aku e hoo— nianao man ai, eiai, ua hana oia »a hani alohā oiaio no koua iina nie kona lahni kanaka.

O kekahi no hoi keia o na hai — olelo maHeai inaoli'i haa w i ia eke Kiaain.i Farinitona no ke Alli KH'— ■hia; ■

M&hope o ka haiolelo a ke Kiā—>, aiua oa ka Olelo Beritauia, ua hool&una ia i>ku lft hoi ke Kahm o Haili, Rev. S L- Desha Sr. ao kekahi uo ho« O na hoaaloha pili— paa oke Alii Kahio ī ka inauawa o ka Alii Kuhio e ola ana.

Na ke Kahu o Jrfuiii i kamailio mai i kekahi maa mea pjli ika makana aloha ft kela Makuahine Kaaai. e hilinai aloka ana ii Kuluo i kona īuinawa eola ana, ai kona hala ana ma kela aoao o ka muli — wai oka aaake, aole ho i poina keia makuahiuf |[āwaii i koua aloha ■Hoouiaaāe no kana alfi aloha; a ua lawe mai nei "H« Mohai na k e aloha oiai» e moe lolii aoa iloko e kena paawai aloha." "U& Hala Aole Nu Hoi i Poiua la." I ka manawa o ke Kahu o Haili i kaaiailio mai ai i kelā uiāa elele aloha e pill aaa uo keia Mak&l'— hiue Kaiiai, a kaawi aku la i kona liuia e lululiuia hoemaikai i keia MakuAkine Kauai no koua aaakanā aloha oiaio ia Kuhio, ua liio kela i mea hoohiolo i na waimaka aloha mai kekahl poe lehulehu e ku hoopuuī ana i kela Kia heomanao .o Kuhio- He mau olelo >lōha ae no kekahi i kamailio ia mai eke • Kah»t S- h. Desha Sr. o Haili, ai 'kupono uo hoi i ka moolelo a\ahm io ka -'ElWe Alii Kuhio,'' ae lilō ai •no hoi i mea "Hoomānao Mau ia i\o Kuhio."

Ua hookun uā" h&na Hooiuanao nia kela āuinalā, a ma kela ahiahi i malauia ia ai kekahi māu "Ilana Tabalo" hooiuanao no ke ola 'ana o ua Alii Moi kaliiko o Hawaii nei, ai ike ia hoi me ka inahalo nui ia e kela aaaiua aui makolnkolu tua kt Paka Hgomauao 0 ke Alii J. Kuhio Kalaaianaole.

Ua hookuu aa hana maikai inaoli 1 hoolala ia eaa "Hoahauau Kau — mualii o Kamehameha uia k* Mo— puni Hauau'o se Alii Knhio," aj hoala ia hoi me ka holopono tuaoli no. Ua hu]i hoi n& na]ihini uo ke awa kumoka o Ahukini, a ma— laila, i ka« aku āi nia ka oneki o ka 'M*u«a Kea" no ke Kapit&Ja o Honoiulu.

11 lopono maoli keia hnak&i i Kauai, a mamnli hoi oka hoolala ouilkai ake Alii O. P. Cox o ka H«i Makua o Kauiehameha. Ai kookipa maik«i ioa ia mai boi e ko Kauaiaalii mau Alt| • K«me — hameha ma k& Mokupuui Hauau o Kuhio. Matuu|i o ka loaa aaa o ka "Mea Kakau" i kekahi uawalinali a aoho wa ka Halema'i ma \Vai!ak« k« kunui i puka in«a ole aku ai keia mau mea pili i kela ha«ftai a ua Kamehnueha i Kauai.

Maikai u» haoa am« ua hookioa ana oke Maai »» «a lehuUhu i ftiki tuai mai na mokapuai lik« ole ouai o ka P*e<itoa.

|fa ka Hal«akaU uo hoi o ka po Paaiiua > hala. i kau ai ai kekehi P"« ltil« o Hewaii. Ua panee Ui ihe Pap* H«ma.ii o Haiii aka <|«ti o ka Poaliioa.