Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 14, 28 August 1928 — Ma Ke Kuoha KUAHAUA HOOLAHA KOHO WAE MOHO [ARTICLE]

Ma Ke Kuoha KUAHAUA HOOLAHA KOHO WAE MOHO

Ke'hoolaka ia ako 01 kela elilia «• ke kakikahi • k« M«koo« 9 • ko Kiiatai i Ho»ponopoao Hoa ia o Hawaii, 1925. 00 k« wae •&• i Kleie i ka Hale o na Lnnamakaai— udi o Ao«rika Huipoia an« o* BaoaiM me d« Looaoaakaaiaana i ka AHaolalo » ke Teritor» o Hawaii, •lika obo >» i hoakak* ia mahope ae aoi, 0 oaaiama ia ma ka Poaooo ia 6 0 Okatob». A. D. »928, ** wahi apaa o ke Terifcori, • wt»M» boi oko hon Ba. w. • bik> i ka hora 5 », «• APANA KOHO SBNATOA oka Apana K*bo Bonato* •»• ka huioa a oa Moho S*natoa no ka Va« i* mai • ka aoao kalaiaina hoaOahi peoei no ia: Apana Kohu Bkabi Mokupuoi 0 Howaii c APANA KOHO LUNAMAKAAINANA O ka Apana Koho aioi atse k« huin® 0 na Lonanoa kaoinana • v»( i» »»» •* ®k® * 010 kaiaiain* bookabi pauai no ia: lioko o ka Apona Ekahi—Kho Iloko o ka Apana Kloi Bba O ka Apaea Koho Lun«»akaai — nana na enakeia am« oa wahi kofco barota p«n«i osia: apana KOHO LUNAMAKAAINANA -KA HAPAMUA OKA apana KOHO SENATOA

Apana o Pan», Hiiu heoia, Hiloikiu im« H»»akn», Mokūpaei a Kalana o Hawaii. ilalik Kobo Ekahi Ealapaaa» 0 kala Apioa o P'ioa, aoa kft bema aku o Keaao, a komo" hata hoi o ka pa!ioa o KeLeua, at k«io a*a k» laiaa hema-koroobana a h#ea i k« paiaaa o na Houue Hik> — kooaooeo o Kaoha, aa mea ak« ana a hoea bo<i i ka iaina aioa paleoa hema o Keaajo. Wahi koho, Hala|lUolftU|^«. Mahele ltobe Elo» Kaaaoihi, Kamali , Kekena, Malaaaa aoie Opihikao, O ka mahole o ka Apaoa c Pa&», ae pili ana hoi ma ke ko— mohaoa me ka palena o Keheoa, alaiia, hoio aka ia a hoea i kekahi kiki © ka H#»e Mooknonoooo o Kaohe, aiaila, hoio aku ia ooa ka iaiua poiolei a hiki i ka huina o na alauai o Pohiki a holo aku la a hoea Ika hema oka Pele o 1840, aiaii*. holo aku la ma k« alanui o Pohiei a hoea i ka aiaoai o Malama a hota i ka paiena hema o KMhiaiaka, aiaiia faoio aKu lke £*i, wahi k*ho Hal*-"* ioiaoKauaea/ J

Mahele Kobc ikolu Kapih» Keia maheiē o ka Apaaa o Puoa, ma ka hikiui o ka apaua koho eiua a ma ka aoae hikina-hema o ka Peie o wahi koho Haiehoo — koiokoio o Pbd». Maheia Kono Eba Pahoa me na Home Hookuenoono o Kaohe- O ke koeoa >k» e ka Apan» o Pana, »a ka hema o ka paieoa o Keaan. Wahi Koho Haiekuia o Pahoa. Maheie Koho Kiima Oiaa, Mt. View amt Gleowood ke koena aku • ka Apana o Puna, wahi koho, Malehookolokoio ma Olaa. Mahele Kobe £odo Home Heokuoneonoo.' Waiakea. O kela Maheie eka Ap»na o Hilo Hetos, « boomal 1M me ke Alahao o ka'Palena o Puna, a hoio aka i kaakau ma kahi o ea aiahao nei, a hoea aku i kekahi wahi e hoio anai ke komohana a boea i ke AUiiai LanikauU a hoea i ka %«ma o kahi i hooloihi hou ia ako o ke Alanui Manone, aiaila, holo hema a*u a hoea i ka hui ana oie ke Alaoui Puainako, alaila > helo i ke komohaea a ho«a i ka paleua akau o Kukueu 11, alaila, holo beoaa aku a loaa ka palena o Puna, j wahi koho Halekula Waiakaa-waeoa Mahele Koho Bbiku Na Hom»* Waifckea Lota, Waia»ea-kai ame ktkahi Maheie o Piopi". Mai ke kai uaai e hoamaka «na ma ka L'wapo o Kuhio e holo ana ma ; a alaoui ma ta hema • boea aku ma k« akauhikina o ka palenae ka mahelekoho •ono, alaiia, holo aku i .k* akaa ma ka palena hema o ke Alanoi Ma— B otiO a hoea i ke Alanui Lauikauia, āiaiia, holo kooauhana aku ma ke Alanui Lanikauia a hoea i ka p«ltna • u H«bi Wiiiku Utt Hili 1,

«laiU, heio ako i Un m» k® palen» o a» Hoom W»i»m L«ts BeJv 1 • hoea i kekalii wabi ok* Moliw&i o Waik>«, a mai k«la kaft n*i o ka Maiiwai o Waiioa i eir hoa ia a hooa ike Alaaai Piopio, a bo«a ako ika Al&nai Kamahaaaha, «laiU, hoio aka mawae&a o ka paleaa o ka p* • boo— kaawale nei t ka aiaa o Tbeo. H. Davis Co. me C. L- Wright a hoea ike kai. Wahi koho, Halokala o Wai. akea-kai. MAHELE KOHO EWALU Hik>, Puneo, Kaiwiki. Piihonaa me Kauma»a O kela mahele aina o ka Apana o Hilohema, ai kaapale ia niai eka Mahele Kobo Umiknmamaitfa ma ka ao»o Hema-kumohaua, *ma ka aoao akau hoi e ke Kahawai o Honolii, a oaa ka aoao heme hoi o ka paieoa o Paokaa— maaka- Wafci e koho, Halehookoio— kolo oHilo. 14 MAHELE KOHO EIWA Puepaku, Papaikoa. Kaiaoa. Onomea am6 na Hookuonoono o Kolamano. O kela wahi o ka apana o Hilo -heina mawaena oki mahele koho ewaiu ame ka paleAa hemao ka Ue o Makahanaioa. Wahi koho, HalekuU Papaikop. MaHELE KOHO UMI Pepeekeo, Honomu ame Hakaiau O ke koena aka oka apana o Hilo hema. Wahi kobo Haiekula o Honoinu. MAUELB KoHO UMIKUMAMA — KAHI Honohiii», Kanuiee, inalo aine Niuoh*. Oka mahele oka apana o Hilo akau, ma ka O ke Kahawai o Mauiua makai ame ka heina o ka palena o ae kahawui o MauS lua. Wahi koho, Halekii onioui o Ho.nomu. MAHELE KOHO UMIKUMAMA,ELUA Kapeho, Papaaloa, Homehoo— kuo aoono KihaUni, Homehookuonoono MaaowaipaO; Laupahoeiioe ame Ookala. O ke koena aku o ka Apana o Hilo akau ae 11ui m«i ine ka aina o Humuula. Wahi koho, Haiehookolokolo Meno-> waiopae. MAHELE KOHO UMIKUMAMA— KOUU K«ehia, Kukaiau, Kamehe me Paauilo. O kela apana o Hamakua m» ka hikina hem« o ka paiena hikina o na Home Hookuonoono o Kaawahu ame Kalopa mauka, ao ka palena hema o Paauhau aikonao pu k» aina a Kaohe. Wahi koho, Halekula o Paauilo-

MAHELK KOHO UMIKUMAMAHA Houi* Hookuonoono o Kalopa 0 ka aina apau e waiho nei niauka a makai hoi o Kalopa ium ka Apana o Hamakua . Wahi koho, halekuai o Antone Luz Ferreira, MAHELE KOHO UMIKUMAMA— IIMA Honoaaa, Ahuloam* Paauhau. O kela mahele o ka Apana o Hanaakua mawaēna 0 ka mahele koho umikoma— inalia am® ka hikina o ka palena o M». lanahe me Kapoula a hoea lea akn i ka pun o K«liali. AVahi koho, Halehoo—i kolokolo o Honokaa, MAHELE KOHO UMIKUMAMAONOKukuihaeie me Kapulena, O kela mahele oka Apana 0 Hamakua e pili ena me ka mahele koho umikumamalima ae liolo ae ana ma ka laina hema-hikina o ka pali o Waipio. Wahi koho, Halekula Kukuihaele. MAHELE KOHO UMIKUMAMAHIKU Waipio me Waimanu 0 kela koena akii no hoi o ka Apana o Hamakua. Wahi kolio, Haleaula o W aipio. MAHELE KOHO UMIKUMAMA—WALU Keaukaha Mai ke kai mai ae hahai ana m« ke aoao o ke alanui maī ka nwapo mai o Kuhio, ae hah&i ana hoi ia nia ia alanui ae moe aoa ma ka iaina pololei a hoea ika hema a ma ka laina pololei ma ka akau-hikina o ke kihi o ka Mahele Koho Eono ma ke aiahao oka Hui Kaahi, aiaila, moe pololei aku keia alahao a hoea i ka paiena oka Apana o Puna, alaila, moe aku mawaena oka paiena o ka A pana o Pum me Hilo. Wahi koho, make kahua halekula hou o Keaukaiia.

Koho Uooikimaneaiw* Piepio, Vill» Fr»oc, Ponahawai »oae ktkābi mahele o na Hom« LotB o WAiika*. O kela tpAbe>e aina • |pili su» m« ka Apan* Keho Khika me ka 4pana K«ho Eouu 01 ka 4 oao hikiua, ama ka aoae heeoa aie ka apana koūo eono ama ka aoae komohana aie ka paleoa n Waiakea m» Kākoan 11. ae moe aka ma ka laioa e holo an» ma ka akau a hoea i ka paiena o Kukuaa Ime II ame Poaahawai, a hoea i ke kahewai o Alenaio, alaila, holo akau-komohaua aka ma ka paieoa o ee kahawai o Aleoaio « hoea i ke Aiaaui KiUaea aiaila, helo Aku a loaa ke aiahao e ka Hui Kaahi a hoea » ke kai, hi koho ma ka Malekula o Kapio—īaoi. APANA KOUO I.UMAKA AINANA KLt A-K3, HAPAMUA O NA APANA KOtiO SENATOA Na ap»ua o Kohala Ak*u. Kokaia ilema, 'Kan* Ak»u, Kona Hema tue Kau, Mukupuai a Kaiaoa o Hawair. Mahele Kobo fikahi Nioiii, Awawa a Pololn, H«i«wa me H«l»uia. O keia mahele oka Apana o Kohala, Akau ma ka hikioa ae o ke kahiwai <> Waiioaia,. hikioa o Nonuloki me Laaiialna, ka pale na hema o Halawa, Makapaia, Niuiii, Waipaka, a hui me ka aina n Poiolu, a hui pe ma) k« j aina o Hon( kaoe, wahi koho Hftl«| kula o Makap*ia.

lfeM» lLokoliM K«pmo, 1010 kiūākm, Hoooloo, Mahokeo*. B«* «< r H«'no0»»ki«, Paooh&eho. O ! k«U Miohol* oka Apmm o KekaU om ko boo»o o ko opooooko* ! hi • otfttt boi o k» lolna hoi rk»- | k«kai • liooo aka ika 0000 iho o |ka kaAo koM kaiaoakiki alaiia bolo i poloioi ako na ka bik<oa akao e ka i aowai o Kohola.' alaii»« holo ako ma |ka ko«oh«Ba oaa ka >al«o» o fc«la •nwāi a koM i ka palaoa o ka ma— iiala kobo akaki» wahi koho bol« — aola o Hoaoaaokaa. Mabal« Koho Kkola Kaaohoko, K«haa, Poob««, Paoohaia, Pohi — koloa Oka koeoa aka ok* apau» o Kohala akao, -o komo po boi k« Ahopoaa o Ka»alb«e, wahi koho. halakolao KaaahuhO. Mahoie ILoho Eha WaiwM. PoeIhopo, Waikii Kalh aaoka o ko apaoa o Keha'a b«u>a, ao k« koaoh»na hoi o ekolo mila ko kai aka, a koao p« bal ko koana o o Kawaiha* 1 Wahi kob«. Hal«— hookolokolo o W*i<D«a. Mah«l« Koho Eiinaa |Kawtfib«« Paako Oke co«oa aoai oka «paoa o Kohtl« henoa. Wabi kobo, Haia kklo o Kawaihaa. Maheie Kobo Kono Pooanahola Paowaawaa» Ki&olo O kaia oaahel» •ka «pa&a o Keoa akao hikioa o ka #aUna komehaoa o Paawaawaa 0 akaa hoi o ka paleaa hanaa o Pyu--1 waawaa ne Paaaaahoio, wahi kobo HaUaola o Poaaoahulo. Mahele Koho Ebiku Kohaoaiki Kalaoa, Haeoae, Houokohaa, o kela makele o h «pioi o Koo& ahaa, a ma ke lem'ihaoa te ma ka m«belo eooo, a ma ka akaa hol o ka palena o Ho&okohaa II ome Heookohao I ao moo malaaa o Kaopulehu, a moe bou akn a hoea i ka beu>« kemohaoa o ka paieoa o PaOwaawaa, wahi «oho, halekola o KaUoa. M«b«U Koho Kwale Kailaa, Kahaloi, MakaUweoa, o kela ma — l hele o ka epaoa o Kooa akao, a m» ka keaa ae o ka maheU eouo me ka ehiko ao moo ana hoi ma ka aaaa o ka paleoa o Holaloa ae kamoe ako aoa (uai Laklaao a hoea i leeloa, wahi koho halehoolokolekolo o Kailoa.

Mahale Koho Eiwa Keiohon' Kahalau. Kainaliu, Laaloa, Kaa— waloa, o ka koeoa aka o ka ap«n<\ o K«bb akaa, wsbi koho, halekala u Kwihw. Mah«l« Kobu Umi Napoopeo, Knalakekea, Keei, Kaawaloa. o k«ia aaahele o ka apaoa o Koaa bcm«» |ma akao ae oks laina ma ke kai mai ka paleoa aina o Hoaaiaa« a ma ka hikiaa hoi o ka palune o Hoaaaaao, Keokea, Kiilee, Kealia I » bota i ka palena oka aioa o Kehakv, wahi kobo, bai«kala o Kahnalo*. Mahele Kebo Ūmikamamekahi Honeuaa«, Keokea, Keaiia, Hoo — keua, Kelehiki, o kelaj aahele o ka apaba o Koua hema mawaeoa oke paleoa oka naehele koho n»i ame ka paieaa o Hoeokna, wabi koho, halehaokolokaio o Heokeaa.

Kakele Koho Umikeoaiasa!ut A)at, P«hothoc, Hoookoa, Opihali aooe Ololomoana, t k«la mahele o ka apana o Koo« h«ma mawaeoa o |ka aahela koho oaik«ma»akahi aoae ka palaoa hema o Kaapua*, I wahi koho, halekola o Alaa. ; Maholo Koho Uaikomamakolo Hoopoioa, Papa, Alika, Kaanama* eo, Kapoa, Milolii am« ke koaoa ako oka apaoa o Kona aka«, wahi haUkola o Milolii. Mahele Koho Umikomamaha Kahoko, Naalehi, Waiohino. Ka— maoa, Hoooapo, o kekahi wahi o ka apaoa o Kao aia k« aomohana aaa ka paleoa hema komuhaoa io Kaalaiki a hiki i ka Pou Kaihaleaa mailaia aka ai k» laiua pololei a hiki i Puoiki, a aoalaiia aka ma ka iaina pololai • holo ana a hiki i ka akao o ka pao o Kahuko, wahi koho, haiohookoiokoio o Waiohnmo Mahele Koho Umikomamalima Kaalaiki, Bil«a, Pooaloo, Nioole Ō keia wahi oka apaua o Kaa ma ka hikina o ka mahele umikuMa maha a ma ka hama komohana o ka iaina • hoomaka ana mi Pooiki, ae holo aoa ma ka paleoa btina hiiiina o Panaluo, wahi koho, haie koia o Punalao. Mab«l« Koho Umikaōaamaoo» Pahala. Moa«!*« Hume koekaouo — oo o o Wood Valley K*ai wa, Ka—* papala, Hate kaluap«i«, n ke koena •k* oka apaoa » Kao, wahi koho. hai«kookoUko!o o Pakala-

I ROrtE «AIO WO K«tA kokoo aei aa i ko'a palimo mo M hooplli po ooa i ka Bila Nai 0 ko Teritori 0 Hawaii. Hano i« mo ko KaplUla 0 Ho— > aoiolo i koia 21 0 Aaooke A. D. i»aB. (6gd) &AYMOHD e. BSOWĪf KakeaoUlo o «• Toritori 0 Howaii (BiU) Ke hooUio aol oa 0 ke kooahan moiooa ao be kope oUio 0 pololei U 0 ka paUp*U komo 0 ka Hoolaha Aopoei o ke koho b«lok4 nakamua u na maholo okahi me eiua o na Lonamakaaaioeoa, e waiho oei/ma ko'u keena e pili ana hoi oo ke keho baroU makamui. e maiama ia «na ma *» U6 0 Outo)w, 1928, iloko o ke KeUoa o Haweii* Haoa ia Hilo, Hawaii i keio la 23 o Aukak«, 1928 A. A. HAPAI Kokaoolelo x.«l«o«, KaUna o.Hawaii Ang. 28 B«pt. 4. 11