Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 17, 25 September 1928 — Ka moolelo oiaio o ko John Kaelemakule ola ana (Kakau ia e ia no ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

Ka moolelo oiaio o ko John Kaelemakule ola ana (Kakau ia e ia no ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

HILU 9 EO KEOWI KABLRMAKULK M f 3OLHLO PONOI (C»kau loooi ia maioo e i%) KA IKK ANA I KE KULANA— KAŪHALEO HONOLULTS

Haalele aku la i ke Kaona laoa o Hoaolula, a maalo ae 1« noakoo rn» ka Hal« • Honoiol»-, a haole hope aku ia kahi Kie Apiki, a komo m&i -la aoakoo

iwaena • ke Kowa mnwaeoa o Molokai oie Oahn, a halawai mai I !a makoa me ka makani iHaike, «iaj oae he mea o!e ka iknika o >keia tfiotrani i ko luakou Haleiana aakai, S ai pale ia hoi kona aoao mej d« pnle kapolena, ae pale ako anei hoi i ka uhi ana tna> o na tle holilua o ka mnar.H. ' Mauiuli na<) o ka iKaika nOHeii (\na a!«> e pti ann iluna ooa Mgkn nei o makau, u« komo io inai la na āle kai, a halaoa •a ae la kahi emak'm e moe ana, a hiki hoa ole iho la ke mo«, oiai. »a halana ia ae ia kela a>au wahi kapooo 1 na ohaa nneki e moe ai« aiaiia, ala ae la mak«<a mai kabi i i mauao io e moe na ohna o/ieki, a okau ae la ilaua u>e «a hikī ole ke aaoe a hiki wnle t>i> i ka maiama— iaiea ana o kel» po. la oianawa ba>lua wilenoawn 0 Maoi a ka Mokaahi LikeHke e kipa aku ai, ela uo ke awa o La —■ haiua o Maalaea. T ka hhaleie ana aka o makoa i ke awa o Maalaea, a k*a iki mai no boi ma ke kewa o Maoi n« Hawaii, ao ke kewa bo>J kapa ia • kakon o 'Alenuihaha/' aua oiaio no k«la ioo», oi«i. Oa ehaha maikai aa ftle • poi ana a«laoa o ka moku mako» l , a he ikaika m»oli oo n» ale oke kai. aka. ua holo hoomana-! waoni mai la no ko inakoo aaoi■ iloko o kela ido i ke ka aoa 1 ke awakea o keU la 1 »• awa o Māhukona ma ka Apana o Kohala Akan.

Hoolei nā «knoa Da 0 ho» o keia awa o Mahakoni» ai ka pgc ana eka hoolele aoa o na okaoa, Ba haalele aiia !a makoa i® Ma—| hokooa, a pii oaai la ka L,ibe]jfte uoh na feei o Haoaakua, ae kaooo? an» hoi .ka iha o ka Ukelike ao) aela mau eia aonueun o oa Ale Eia no hoi uiakoa i ke ao e uiaaio ae oei, ae ike aka aoa hoi 1 ka waihr m*i o ua A*»awa o Po— 1010. Hoaokane, Waioiaoo, «1 ka hoen aou ae hoi mawaho peooi o ke Awawa nani « W'aipio, aa ike ako ia no hoi eoakou j ka lele*opß ®ai o k* Waikle kaulaoa o Hitlawp, a hooniaiao wale ae la no hoi i kela M*l« a na Alii i haka *i no keia waileie kaaUna ame ka ia kaulana o k*< A waw a niiali. Io« aka i ka waio Hiilaw#, Me ka ia oailiopu i ka HmaUa heha Waipio i ka noe, I ka wai kau mai i aa

H* poe malihini hjh*ob i keia w«h» o ka Mekaponi o H«wail! •i iuaa hoi u9la»ka i km waibo aai 0 n» p»DO«iia® m« na t-s o n» K«kaht vai ol« o na Koe*. I ka aaa ako bo> i keia ooaa pali kahohe, a ioa waiieia hnna euai 1 oa Dal', ai oa «wawi ttli«li h»i 0 «»aiina, q» lilo maoli no i aea houhihi o kamanaoo ka mailhiiii i ka Daoi 0 ka Mokhp«ui kaalao» o Hawaii uaio K«t W «. Ia tiiak«Q 1 maalo ae ai i na pali kiuikini o Hamaka», na hoo ~ oiaopopo aku makoo h« pali Wala i)0 na kahakai o k«ia aina kihi !•* • Haaakua, a walnoa akn hoi o kaia wau pali kahakai, e waiho taui* m«i ana ua aiua pa— lakalaha ea« k» uliuli aiaikai i fca malihin'. Oiai rr*ko« • nana aea i kaia Oiau wah» o k» sitj», » ia k» ia k« •u jan» »ko 1» • kapoo ano aka o ka plko o na B9»Hn«. & hoomaapopo •• la waa, ma« ak« ka 0 ua ooaaoa

• k«p*o aI fceoMi 1«. • m« kao •io» boi o L«»m opn Ena • b U, G» k» • k» Ui » Biin, U» ka.i» « k» wafotaka • h» Haaioi »h« U.o9* «k« o Alao*po, P» •• !• ī k« «• n« Uio •-W®lJ. K o»o»«liw«U oi«i •»• k« bio« U'», i H« •-• »o &•• loko e'a i »o i« ••• m«i «, O-l-a Bfti.k«-a.

I k«U mflnii4ra • makou • nana Qfi i ka aioi « Hsm*ko», •• ik« •ka «01 hoi i pali kioikioi « oa aiua kaalioa nei p llamakāa kibi — loa, nia aa manawa a kezabi — hin* malihia* ia makoo. • be oooa pm hei n« omkoa isa k«ia haakai (uoaoa a aiakoa e boto aai, a« oohe kukoke ana do boi mae ko makoa wahi • noho $ū» ilona o k«la oneki o Likalike. »i loomao'— popo mai paha maiauli o k® oaakoo kwaaailio aoa "Ii« poe malihiui makoi i »e : a »oao o ka Mokopuhi aai o llawaii." U* ninao mai ia oia ia oaakoa i k« awa o makoa e lele aka ai, a mamali hoi oia ninaa maikai o kela wahijf. ua pan* oko la uo hui wo« iaia i»s ka maikai one ga hgike ana aku iko makou a'wa e lale ai, ula no hōi ke Aw» o Kaiiuu uia.Kont» Akai', n lia noi ia w» ma neia', h-jh o k«ia Mokopaai Lui o Huwai,. A ke Awa L jdb loa no hoi a k* Mo— kuahi LiVelike e ka ai a huli hoi •i'a no ka Mokopani o Maui a ho«a ioa aku i Honoluia.

I ka loke ana oua wahino nei i ka'u wehawehe »ka i ko makou WAhi lele aka ai, t>a ninaa l?ca oa»i Ja r>Ja ia makoo i keia ninau

"H® .makamaka no heknh; o epkoa i Hilo, »n lel« «ko al a boo — oiahn iki malōiU, aiai, e kn loihi atm ka Lik*like ma Hilo i kekahi oaau bora. M Ua paoa koke ako !la oo wan iaia no k»!!» nioan aiaikai ia aoakoe aa m«iihii)i. "A®!e o naaeoa OD«kaQū*ka aia H piai. he po« maiihiu! wale uo makou i keiet aoao o ka aioa." Mamoli o keia pane «'o i rana oir»B oo'ko aakou aakamaka e kipa aku ai 0 Hilo, ae hool» ana hai iaia. oa paoe .kok» mai la oia i kfia luau olelo ia aaako». "K !el» boi ha kakoa i oka o HUo, ae lilu ho>£o«kon i maa m - linioi n»'u, oiai, e ko'u wohi hoi ia o Hiio, a he kamaaina hoo waa °o '• aioa, Ina hoi oo *o oukou noho iho iluna nei o ks mokn, alaila, e haia aua keia hnpa o ka |pn t - a hoe» i k* aniuala o k* la epopo, oiai, i ka bora eioa o k& au'nala e haalele" j»i ka Moku Likfehke ia Hiio, » helo koapnni .aku eo na i ko® o kena man lawa kuinoku eku akū_'ai Nolaila. • ae uoai Loi oukoa e iele t >ike[ ka

fcou i uaa o ka aina, a auau wa.i hoi a paa akn kesahi »no po — laea-maka, a hooiEaha hoi ma ka nina.'m hiki hoi ika (uanawa e kao i»ou taai ai inaluaa o ka Moknahi Likelike nei." Aole i pao

Ma k«la hunkai o na Moho ako oei i Puna, ai nkaii ia hol e kekahi po« kakoo, ma malama ia na bala«ai me ke ano mai uai kekahi poe. rie, hookah 1 ■ae mea maopop** ma kela nao halawei o ea makaainaaa o P-iua, ua hoike mai ke poe koho baruta o kela Apaoa kaalana o Nawahi m* ekakooana no lakoa i ka Mobt> Sen»toa henau o ko lakoa Apaoa. Ht inoa ikalka loa ko Kamaa Iwaeaa o koua mau KUi ō kooa iiaa kaoaa. He poe maa ao oukou e aa poe koho barou 1 lu« ulu, alaili, lo'i maa iho po » ka •'Ulu i ke aly,'' a m*i |al*ma wale aku i ks nlu pa makaei owaho.'' Ke hele loa aktt §«ei aa Hana kaiaiaiaaofkekahi po« t ke oehaa |oa. Ua k«fle aku la o Se«atoa RakeU a kaeaailio i kekahi 'Laua kiekie o k« KaUna o Hawaii, i oa ka oia e kakoo ele ia oaai (aia, a',« ila, e bulo m«i ana kekaki Luua Kaiaua kiekie e ka'.ai ia a tui ke ia kui koho barota iho. ''OeVaa mtoll c t u aoo kaiaiaiaa pupok*.'