Ka Hoku o Hawaii, Volume XXII, Number 51, 4 June 1929 — MOOLELO KAHIKO NO HAWAII [ARTICLE]

MOOLELO KAHIKO NO HAWAII

(4i 1« • ai !»• J* I k# Mm - / ••••• K*k»« «k« k«U II»®M« KeMko • »• ««pm • Ba«rci< Mi) b*« ia 0* k* • lt b«« • » ' MOK'JNAIII KA HJ<)LKL<> 0 KQ WAEEA mi NOHO a*V UA KALIHI anao KB ULU ! KAMRBA'IKANA I- - ■'■•* ■ i:/; l .... NO WAHIKU)A "Mtke »i»i ka pepehi iā-» Ma inka. 1 hei# kou luaui aiakaa— kane e kh i kuu 000, «ia hoi ka manfj koko i ka ama o Matoku A i kona hiki ana ilaiia, aa pe - p«hi iaoia " Alaila, ainau hono RaU i kona ■aikoahme. ' Aia i haa ka aioi 0 Matako?" Pao« mai ia ka o akuahina "E nana oe i kahi e p«k» «ai ai ka Li, aia ilaiia ua aina la. He ain* kaia i k«ie i k« kai- AoU hoi o« e hiki ilaila e kau kama AVi, ina e loaa ia oe he waa, o koa ola ia • imi ai a loaa na iwi o kou ma ■'Pehea ananei • loaa ai ko'u waa?" wahi a Rata i ninau aku lli ka ma*aahin« "Ae, na'u e i«i i waa oou • holo ai e imi i naiwi • ko makua kue," i pane mai ai'ka makaa,hin«. j l kekahi ia. ua h«ie aku la ka 1 maknahine e imi i iaat> waa no ke keiKi- I keia hel« ana, ua loaa «ku la ia'a he knmu iaau nai, oia koi ke kuira laau totara ma ka oleio Nukilanl Ua hoihoi mat (a oia i na iau a me .lekahi n» kuma laao nei i ko laua wahi noho me ke • ma ia ahiaui ibo, olelo f aKu la oia i ke kpik;. 1 Ua ioa& aku r.ei ia u kt kabi ku j malaau maikai ■ ioa t waa noa e | holo ai e imi i ko makuakane. 0 j ua la&u ta h« totara. A kāka {hiaka auaiiui o ka la apopo. ea, j £la &8 oe, a hele oe e imi i keia J kumu laau A eia mal ka laula ae ka lala e maopopo aiia oe ua kumuiaaa nei I ke kakahiaka nai ana ae o ke kahi la, ala a« ia o Rata a hele aku la e hu'i i ke komulaau a ka makuahiue i oie'o mai ai. 0 ko ia nei heie ia e hi'.li i oa kumu iaau ue: aohe wahi mea a loaa iki. Hoi mai la oia a hoike mai ia i ka makuahine, aoh* ioaa o aa kumuiaau nei iaia. I ka lohe ' ana o ka makuahine i keia maa oielo a kana keiki, a la wa oia i oieio mai ai. "Kupaianaha no aa hoi ka loaa ola »na ia o« o keia k«*ui«au. E hele hou o« • |h«li a e naaa poao ioa 09 i «a kamnlaau nei. H« kumu kaiakaia ia o kona iH." Alaila, heie ko« aku la o Rata no ka laa o ka ®anawa, Aohe no He loaa Hoi mai ia oe ia a hiki i ka haie a hoike aka ia no j ka makaahino no ka ioaa ana Oleio mai la no ka makoahine, e heie hoa no oia e hali i aa mulaau nei no k« koiu o ka ma nawa. I keia hele hoa aaa a Rata, a ua ioaa aka la aa kaaou iaaa nei iaia. I ka ioaa ana o «a Kumaiaau oai ia Rata. ua hoi aka ia oiaa niaau i kona nakaahine i kaaa

«*• t h«M «i 1 b(M Al : Im« ilalo |M»1 tl« tll 1« w I «kt« Ml fti ftft kiM "fiJ« «&i nl M poluH*. • m« tee<a »««t» koi or, «ku »< »«" kti«nttiM« m! • m*»« JUlo." Ika <ke ftn« 0 >Urt. •»!« oi o m feoi pokolAi» |him w«i 1« ( koti« iMui t»akuftfci"t o«h«! Aoke nlko o k«U »«•<* f ~ bftfc« •« i hMwi mai oei, • pelie* 1« «neMi t mok* ii k«U kumaUan i tu« ktia mftia i 1» nr« p«ne »ai !ft kft nikukliK I tt« • lUU. 0 hele «ue ke«" «••• l>okak«i • kau ih« «e ina ke ku« oi ko kupunawakiHe o H(cutado«k« i (oil hoi • Hi«etu • bo«tt« ke k«i— k«nthin« • l'oh«ku bofttto) A i ko« kau in« ikol kei« t»«tt pok«ktt in« kouft k»t« t oleio iho oe. 'Koike k«f. eoi ke koi, eoi k« koi «'ti a Rat«. He mei «Uio

*oi aua k«i» cn«u fcoi jKihekti Alaila, « hoi nui o« ft k«ubsk uei, a h«na cx i •« no k* koi." Ua hooko aku U o Kit* ( kei« iiiHii olelo a ka iu<«ktialiiut. Ua Uci« cta me »ft koi pohaku ana a lofta ke kupaaawahine o Hiuetu4oka Hookala ih(* la oia i tt& uiau koi pohakn oei ma ke kn* ® ke kn punnwabitiea oi. alaila, hoihoi «ko la oia i kauhale. I ka hiki ftaa i kauhale, ua haua ;bo ia oia i ma* au 110 na utau koi U. Mo« lho ia ia la po a hiki ika wauaao aua holo aku •• * k«a kuau iotaift. Noke ito hui keia i *»iia oua J kaiunlaau uei a hiua ilalo. Okioki i ua lftla a pait ca kamulaaii nei, a o ko ia nel *«anAr ae la uo fa a hoi i ka hale ne uft paakn laau waa ne». Mo« keia ia po a ao ae ( hele naku la ke a ma kahi a ua i waiho ai i k« kumo laa« wfta ana 1 laamo aai ai I oana iho ko ia uei liana, aohe ua kumulaa«x nei ua nalowale. Heie hon aktt la keia i kahi ana j i kua ai i na kuuiulaaa totara nei. j I nau% aku ko ia nei hana e ulni euāi aoa uo aa kwmulaau nel. "He k*u ka hoi ka mea k«pa— imh»," wahi ana i kauiailio ae ai, l, «a ooki hoi aa hai au ia oe e kena kumu la«u a tnoku oe ia'u uia k& Ia i ue-hine!, eia ka, na hol hou mai nei no oe, ake ula how uei uo oe rtia keu waiii i loaa mal āi ia'n tna ka la iiiehinei. Aka, e moku hou ar.a uo oe ia'u t keta la " j () k'o ia nei lele ab» la no iā uie Ike koi pohaku ma kona !imft a:iioktiho la i tce oki i tia knmuluan nei a ! hina ilalo. Okioki ae la kei* inu | [ala a |>xu o t:a k«tmuiaau uei, a u jko ia u;i auamo ae la uo ia, u hoi āna i kauhale. A hikl heia Ika hale, hele aktt lala a olelo ah" la i ka uwkuahiae. "He keu ka hoi ka hoi k« mea a ke knpaianaha uei wale. Um moku hoi ia'u ke kooiuiaiu au i olel° m. iai ia'u ma tta la iaehiuei. Ua hoihoi mai no hol ati 1 eaohale aei. I ko'u ala aaft ae i keia kakahiaka a hele aku uia Haki a'u i waiho ai i waih« ai i ua laait uei, aohe ia uialaila ua ualowale. Nolaila, h«le hou akn uel an 1 kah< \floaa ai ia'u • ua laau nei. I I ko'u hiki ana aku uialaila i ikei aka la au i ua kumulaau nei, e ulu I hou auā no ma kahi a'u i kua ai jaia a hina. \ Pehea la ke aoo o keift?»' Alaila, aiaau au la ka mak«a — hiae i*. kau i hau ai # maiuna ae ® kou kua aua i k« ktt mulaau?" "Aohe a'u mea ea« i hana ai, O'a hele no ko'u a l»a* «a kamn liaa nei, a o ko'o ook) ik« la no ia." Paa« aai la kft makuahiae. Hewaakaia hoi kaa kaaa an». Kai no oaha, « kanaenae niua a« oe i mftu wahi htta p»Je i ou tuaa k<« paua, a n®a k*na4nft«, alaiU, «ok; ih»9*. Nolaila, aoh« aa laau waa «[kua.keiki.

O ko ki«» k« liihi āum i k* k«A l k* !••«, • kolhol mai I ki h«le nil •oi« »•« ia Imii I lc«c u«« i «rt« OOM NMail*. 41 hou oc I ksbl «o k» kuaiu | ■)« B i, K ktM Mi ka !••■ • bIM iUI«, E okioki «e i tia Ul« c ie •;>•«, • koe k«ok«hi !•!•. •(• k* UU b«Ui, oia k>« !•!• « (Mft «i, K -f>ee »•' o« a asl#, Mai polaa oe ik« k*nfteafte aoa •• imq b«* p« e «•ruua o kou okl «oft > k« k«M« A I ko(t pee •»• « kooloke ak« |oe *k« wawa >««•» o ka le« o m | k««ak« A i lohe oe (• ieo, • aatift aku oe i kfl hop#oa oi« feo. A ike o« i.k» bot>«)ift oia leo o kon «ra •uaoei il e h«to «ku «i ut« k« iii«m« lo« • hop« a paa loa i ke kft •Ak* • iuata k««ak» pab> « ioaa Ika •»• U oe, a oia auanei fca po« « loaa ai kou waa. ■ Ua Akikai keia ral« olelo i« k«tft Nolaila. ua hele bo« «k(i 1« O R*tft i kahi oke komulUii inU ai, • h«tia akn ia elike me k* makuahiue t Aoao ak« ai ieiia. Kua iUo 1« k«i« i ke knwHi»>« % hi»a ilftto okioki iho la keia i na laia apan • koe hookahi iala. Oi* no hoi ka laia kaniahele. Nolliia, pee iho 1* keia ma kakl i pili ibo āi aa lala kauahele nel i ka hooua Aole hoi i liulin wahope iho o k& hina knmUlaaa oei ilalo, lob« aku la kei« I ka hauwewa luai I na • kek'hi pu«ln kanaka n«i, Alaila, lohe ak» >• ke a i kekahi men i ka hoopnk* •ua ae i kei« inau huaolelo, OLKLO NU KILANI Ko Rata, ko Kaia a W«hieroa Tuat«aina iuakuretia « koe Te wao kapu o Tane Kihu uiaota o Tan« Ka rere te uiarainar« ra ki te puhaka Ka r«re te inarauiara ra ki te J kauiu Keia t pin K«i« e taU Koia e ta«tor«tia K tupft wāia OLELO HAWAII K L«ka e E Lakl a Wahieloa « Ua kna naaupo oe I ka wao lartu kapu a K*ae I ua apeuapaiia Uau a Kaae A iet<* ka mamnla 9ke aa 1* e A it-le k« mau:Hla la ok« welan la e K noi lā pi!i K hoi la immu 1«. hui li nālei l'* ulu ae a m*twa-e oke ala ae la uo ia oua kuuiut laau uei. uoi hou aka ia t koni wahi i ulu luua 'ai a k«i iho la no elike m4 ko:ia an® mau. O ko Rota uaaoawa no ia i hoio uai al me ka mania loa a paa »na kekaki asau wahi i*ia • olelo mai la oia. ' "f£ia fei tioi na o«£ou att« hoe—• kulihoii o«\ i ke oki «na \ nti kn — mnlaau» Ok» uki ko'n m« ka iahi ' ou'. a hiivft iialo» a o ka hooula b)Q ae no koi ka uuko«. He ke« o«ko« a *a po» koloha uui w*ie. . Kau«.& make loa ka hoi oako« U'u." 1 keia wa pane mai ia u*« m. « wahi ka«aka aei. "Ua loaa ko waa. īt hoi •« a ,hiki i ka haie, a « waio« oe i,ko laa« ia eei, • i>a makon • h»na akn 1 waa nou.*' Ua hoi ioo )a o Rata a hiki i k* iaie. laia i h«ea aku «i ika bal« • ainau oiai ia «aakuahioe. P«k«« «Bii ia ko waa?*' Aole i pa«