Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIII, Number 8, 6 August 1929 — MOOLELO KAHIKO NO HAWAII [ARTICLE]

MOOLELO KAHIKO NO HAWAII

(Ai Hmmlmlm U • J.M*PeeM* •4 Hnff«ece|ißu hM h Ike Mee naae e Kakea eke ae< keia MaeMe Kahike • m K«mm e MewaM m<) ■•epnka hM ia M ke Pemeikei e k* H»ae«M hea • Hawali. MOKUNA 111 KA MOOLSLO O KO WAKKA ma noho A»a ma KALIHI Ka Loaa ana O K« Akua Ultt KAMiai'lKAMi NA HAHO

Ua hoik« ia ma k«fa mooleio na fe*k»hi wa 1 h*i* aonai, 1« ka ii)« *n« o Mikulnkmlokalinikā r&«iii o W»keft ht kahiaa kilo Hok» ©ia, oisi hoi o K»moftttā ke Kahuna. Ua pti m« kc maia Kenulipo kakahi ieea iioa, o oa Hoko am« Kahoaka Uniiki ikaia ai hoomaoa popo ia oaa ke a« o Wakaa. M« h« aīa mamuli o ko Makulakaia--1 kalaai ika kik Hoka, a maopopo hoi iaia aa wa ama nakau a ikaia ai kaia mau Haka kahiakaiani feoi ī kapaia ai na Hoka o ka lani 9a maa aaoano ipu awaawa a Wakaa i kiaia aie ai a paa ana i aa iam. Peaei ka holke a *e mele Kumalipo ma keia maheie. 0 Kupulamkehaa wahine 1 nobo ia Kahike 0 Kahiko iua-mea Hanan o Papa nai-a kea OWakeanoia 0 Lihanuia 0 Makalukuiukaiani 0 ko iaua hepe 0 kanaka opeope nai Huhui a kau i e Makalii Pa-a 5 ~ I Paa na Hoku kaa ika iewa | Lewa kaawelalewa Kupiianiua' Lewa hai aka iewa hai mai | Lewa ka hai ie*a, 'ka haihai I Lewa ia ua, ka puu Hoku wahilaninui Lewa ka pua oka iani. Kau— luaihaimahai Lewa pua ne, ka Hofca haj Haka Lewa nui, Lewa Kafeailono Lewa Wa*naku. iewa i Kapaa Lewa Kikiula Lewa Keheaea Lewa Pouhanuu, Lewa Kaiiiuia Lewa Kapakapa, iewa Mana-* nalo Lewa Kona iewa Waiieia Lewa ke AuhhaKu, Kamakaanaiau Lewa Hinalani, Lewa Polonla Lewa Kanikanlauia* Lawa Kauamea Lewa Kalalani, Lawa Kekepue L«wa Kaaieie, Lewa Kaula^narkala Lewa Haa, Lewa Aaa Lewa L*wa, Lewa Lanikuhana Lewa Hoeieia, Lewa Mekeaa paa Lewa Ka*ihaaiiie. Lewa U-u Lewa A a Lawa Kaulu'ena Lewa Kamaie, Lewa Kaaiuiena Lewa o Ihuka, iawa a ihumoe Lewa o Pipa, iewa hoeu Lewa'Malaaa, iewa xaalana Lewa Maliu. Lawa Kalaaa Lewa Laaakamalama» lewa Ikliki Kawa Kaaona, lewa Hiaaiae— leleia Lewa Puaaakaa, iawa Laaiea 1 awa Hikikaaaiia, iewa Kaaio Lewa tawa Hikikaa— ~!

Lewe Hakeala. I«w« P»l»ektt««i ; Um KMweka, lewa MMftka— lēWāi Lew» UH«H, lewe Meiemaie Uwa Ma«wKl, »a-kmk«i Lew« Rofc*4ki Wwe M«m« Lewa Mohei, iewa Ka«tMt»eip Lewa K«k«i, tewa K^naieooko» L««a K»m»iie Lewa K»®«11« woe Lew« K'«alleb#pe, Lewe fli»«Me'l«ilMa Lewa se Miko UwaMt«afcaW Lelre Hiln lae, lewa Hik« k«l« Lewa H!««-ke, lewa Hlku-lima Lewa H'.ko eao, lewa Hik«-pa« Lewa Maha pUi, hti ka HMk«t Lewa na Kae L» ko anoeoo, Makalli»oeano ka laai L« kaanOaae ak«e, He a|« k« la Lll kft anoeao a Hioa. he wale. wale « Leooaaka. Bi ke «e ke ao (a «ua o ke Moakft Ika ike hula. ike lapaau, a pe!ft «kn, i* i ke »n kahike, ma ke eue kapn a ihiihl 1 , pela no ke ao a«a I ua Ik*kilo Hnko Hewa i. H hOopaanaiK ana ka ka«m»na i nā inee o «a Heku ?elike me iii hoike la ae la. | Ao ia awale wah», » pele pt j i nohoi ae n» pole I pili 1 kelft ame |keia Httk«, ahe mea miaeuiina oae Ika loaa oie aoa i ka mea k«k»u keia mau puie m»l«kfi * aa »me n» pahpala \ ka«eu)ima i» no keia makele waiw»i »ni o k» mooieie Hnwaii Kahlko. A pa» n» paie me ka wale waha, »i»ila, hoomeka ke fte ane ma na iIHH hod«ee i hoooohooohoia melnoe o kekehl waki makalii huina-ha Hke. a kni na-ha loft nohol. H hoonohoaoho «ana ana ke kuinn i ka h«lhn) Hokn a M«k»lii, oia nohoi ka pnl« Hek« i kapala k» huhni. Ala'la hoonekonohe na knlan» o na Hokn e ae Na hoku e pii ana eme a» hok« e mee atia, oia hai, «ft hek» e piik» iuai »84 ma ka Hikiea, ma ka wa e kilioia ana ka poaahi lani, » petft hoi me na e lai »n» ae kapoo aoa ma ke knknlu Koaohana. E hoonee ana ke kuaan i keia naeu iiiilii, mi ko iakeu maa ala — hele like ole ole o ka oi| *na anie ka iho a««, me kena heakak* pono ana i na auo i pi|i i ke la ame keia hoku. • A iehia ka hanmaua ma keia i mahele liaawina, ifte o<» i n» knl»-1 1 nft hokn, maopop iaia na kan o k» j po, e pii ai ua neL» ku J1 ka piko o W»kea a pel» hoi na hoku i kan maa i|«aa 1 ka plk«o Wekea. ae iho aaa hoi, «ahe le hoi a wa|e waha keia m»« me», iaia, j ftlail», heomak» no ke »0 »n» a ke kumu, i luaa oka ipu kokeo. A penei ke ane • «o ai k» k«m«, i ka kanmana ma keia ma kele, He ekolu k«i« mau kaka, a «» kapaia keia ma« kaha, na alan«i o na hekn heokelekele. O keia poe īkeku hoi, ( olelo i» fte le, he poe ihoku hookele, «ft kapaia "Na 1 Hokn a-i aina", Ao oft h*k« « i xaa «kn ana «aawaho 6 keia uia« i kaha, «a kap«ta lakoa, ''Na Mokn 0 ka lewa" ; Hookehi o keia m«n kak«, e 1 holo ana 'h mai k» ««ha • ka : nmeke » lioea 1 ke kiaale. E li'o aiM keia m«u walau el«a uua uiueke aln, i iuh* knkala «lua, eia hoi k«knlu ah»« knkulo hon^l. Oia hoi k«knln ak«« k«k«ln hem«. Nolaila k« >oe kft «mek* I maei mai «I ke kah«, »1« malaila ka 1 Hoku p«a ( »e ke kikHia wela« akaa aoh«< ia. A« ke ltfkftift hoi ō *« umeke, oi« «o ke MrU« « wel»« k«mt. Ah ma tftia wahl • New«. OklpeMeaalikiH Hiāina o keia kah», «» k«pelft o ke

"Akala * Kmm", .. 4. M »• U kal! KMMhM», M Urt4«*-K. Almi» • IIMiM, AUiUeklha h#a iko 1 «keiu m«« k«b§, • ho!6 aM Mal ka Rtk(M « ke Ko«»o haaa o ka Mookahl kaha m« kl hap« pm ftke« • k« ip», m kapaia kele kik •• Ke Alaula P«MOwa • KaM'% m Ula awiaelaaokel • ka Ipa I kM|iM« •<• iMie t«fca, u« kapM» M ma heift i»M. 8 h»ike aae iela iulmlim kahi a ft* U « tiai ekt «i i k» «haa, a h«ea I ka lft f5 a 160 ke meiama o Klilm, Hoekahi hof kaha ma ha hapft pIH hwna oka »|w r o kft lom • keia hihe, oU 00 "K« PeUhiwaa ft«u«loa" < «« ka i«oa nohoi ift ei« mahele, O keia ke kaha e hoike asa i ka P«i«M o ka nee hema • kft U, k< hoeft ak« i m la *5 • 16 o HMnawa. Heokahi kaha mawaēna poMi • ka ameke, « nia hapal«a lik« hoi uiaw«ena o krie māu kaha l h *e l«», e kele aua mai k» Hikina al ke Koniohana* O ka,ineft o keia, '*Oit »«i ■ ke X««kuii" f ai "K» •la«t»il ke pifco 0 Wakea". O kei. oohoi ke k āb » i ekio i«, ke kehaiMUie,

| Aia maloko 0 keia uia« k«ba na >k«l "N, n, ku p, M ka aiua'', a tna hai ae o keie ma« kaha, ua hok« boekel« waa. Alaila maloke o keia mau kaha, « kikok koiaaina H«k« paa elike me Heum Keeea, Nuuaaa, Kapea, Kokeiki. Puuwepa, «ft Kft*, na laieui o Piliiua, Manenale, Poloahilani, kft Hab«i, na H»kii, p e u oohoi me na Hoka hele, ei>ke me Kiawela, Hoknlo* Hoekuule. Holeholopinftaa, UM«U « p«ift a Jt u . A "•*« waha kiia mAkeie fto i na ha«mana, oia hei a«he wahi i koe oka i« h«ke* i ke knekft«fa e ka haumara, alaii. hoihei ke k«mn i ke ao ana. i ka laui ao ka po ka wa kupono o k« a hana. 0 na po aaikai loa ae ka ha« aaftna ika nana ana i ua Hokn ma ka wa e paaaaau maikai ei na wahi i kau ai ua hoku i heepaia «| uia ka ipu hokea A* no ua po pon- » inai Kaloa «ku Mftuli. A P«u«< ke ano e hana ai keia mau n»na aua I ua Hokn. E hohoia iho ke hunlu ae kiie Hoku 1 ka uioeoā maiuna o ka henm, alaila maiuna • «a moeua ala e uiee ihe fti ka hanmana ao kilo Hekn. e huh pone ana hei koM alo il««a. Alaila e kanoka ke kniiiu ao i«U, p- nana pono i ua »lan«i Polohiwa a Ktne ame Keoaioa, A maopopo iaia keia mau Mfthe)e alaila, kanoha ho« ke Kum« leia, e naoa «k«t i «• hookeie wa«. aaioko Oia ma«~ maheie. B heie «ua na nioaa a ke kumu ao mai«na o »a hoka apa« maloko e n« p p\ hoku lueia eaa ki oihane kUokil» ?»k« Hawaii. A paa «ftftn keie maa hok« i ne ha«eiafte, aUila «eek< k«m« iiana 0 oa haa« heie aoa i TahiiU A.ia asa ka holo an a i Tahit< e inae ana he oien hokn hoe, e ea kapa-'a hei ia ma« hek« me«' km eikene kikkiio Hawaii, "N 4 fcaku 1 ka lewa a«i kft iipo. 1 na t ku ivr.i ho'o mr 1* • * ī Pi*«> n Wik«, e Ike an» i K'.fcu p»a n i«* w* *M» n' *' N wn iloka i.eiw. Uwt e k-u no fte ai 0 Hum« Mi ( >tn, ae liio ene hei o Hemo i «iakai aoaa. oi.i o fco*a mm fea kekaln hema, He «oi «k« Q1; «Me l kee. e pili »11 kei» aka. •ka «ee keia i ieae ika mea kakaa. H« ««i •• K«lana aaae na mahela hoakaane pli ena i «« kM« i maa m»*i I ke kilo 1« e «» p«§ hlb hoko o ka wa kahiko.