Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIII, Number 25, 3 December 1929 — HUAKAI MAKAIKAI a ike I ka H-e o kou KUPUNAWAHINE ALOHA Mauhonua Lapuale [ARTICLE]

HUAKAI MAKAIKAI a ike I ka H-e o kou KUPUNAWAHINE ALOHA Mauhonua Lapuale

Kak-i»i» » K. Ktn«

E kuku Mauheoui e eia aa ko 'ieoopuna, tu hoi i ike ai i kuu I mau a bit hoi ia'u iloko o LlO poli an:e ka p«fco hoi ®« aan lina. koe hoi au ho moopuna aoie au i ike i oa nai aaaka aloha, a Xoe pu aku hoi i fc«« kapanakan* k«ku LapuaU. aoiē hoi oia i īke i kau mau aaka e like ma oe. no ka aoea aot« aa i laaa hala e oia i km po Ae aioha oe. aloha hoi olaa • o'u .ma« kapuna- Hele malihini mai laai ft»h« kamaaina aoi« ma kaa alo, aol« hoi mahope o *uu kua, hookahi •'« kamaafna ka aioha o olaa eo'a maa kupnna • hooko hoi i ka ieo kaaoha a k«u nikuaka«« aloha ia'u, ka oiua keiki h«i • mo* mai la ika la o Kauai. "I noho oe a hele i Hawaii, maipoma i k«« kaioha hele e ite i ka He eu mau k«puna « na twl o ko« wahi poho ia ''

Ae, ua heoko i ka leo o tsa ma kua. ke ike nei «« i ka He « nana i buna ih« ka iwi o kuu kapunawahiaa mai kau ma« m«ka aku, a ua nai loa k«ia pono i loaa ia'a m«i k«'u laaai mai no ka mea xoh« ioaa v?ale o ka iwi 0 na kapuna. Aloha no.

Paa keia kauKāa ana a'o, huli! •e ia au e nana mao a maanei,' aole au wahi mea i ik« koe vrai« |nooka hio'eo'o o ka a pele j 1 hele a hinuhinu 1 ka halili 8 ka > la kohu Vua no ke kao eleele, a o !ka pa aj»i hoi a ka makani mo j hann me he aia u* piht ka aina i ' kaeaka. a lalau akō la aa i kua :naea kanu a'u i lawe pu ai mai [ Hilo nei akn, a kana iho la lioi .auāme'kuu moopuna i ka mea kahu ame kuu mau kaikoeke kuu |mau poahele pili maa hoi aja kau {■huakii eia ka'u olelo i knu moopuoa Mke paha o kuku, eia ua ke tktie mai nei aae ka aea kaau, a hoomakaakau oiua oia i iua e k*nu «i o k»ht pua »aa. Aohe kana e iuht i ka kaehae • ke a. Ht kauw wal« no. "PeU io paka, that.s tßnuy kaku," wahi a kau «oipnm i'u hoie ike|al. , aole ke h'>aaiaopo t .o o keia »ea opiopio i kaana o aa'a oiflo, ao k« u«a ooh« iuaiuao mal a«v kuu pokii k&ikaahine 1 k« aki U o ua kauiaa ona e ka lepo apnnpit* 9«i oka aiua oua. Pau keia k ua aatt« neM kaaa a'a iluua o kl H e • kuu kiapunawahiue. Hele aka U au a» ift kale knpap*a o k*M aaakala na kukv(n ia iluna o ke « pele e piii pa ao hoi at ka h-e • kua >uka a#le iuauia* laa, a komo au iloko a ik« au in» m! leha • kna auakaia aw« kna aai>tie auie kau kaasiaa. Kankaa wale iho la aa i ke au« « kou hul mali — hini ana uie lakon oia k« kiue leha ame k« kiao lepo a pele. Pau k«ia haaa a'a, htle iho la aa a xna k« ok* a pele, a uana iho la aa i<

lc& h*l« o kua au*k«U ilalo I ■■«— ' «a« k« kieki« • ke a |>e.e m«i kahi a'u e ku aaa « kiki i ka h«te i ka haaeii p«. « • i «1« m«lal« iki <tidi. iIA k«ni wa!e ibo la io ki'a uhn, «m e ike a e ho«iiiavp«p« «h, aia he ant wale o a« mea aloha i ha — a«i e aui aaaioko o keiĀ houie i Naaiuie e kiolo no ka popopa a aahiko. Ao ua leo • kt kanoli uia«~

! loko o kela bom« • k« «lolii i *tbe •I, oi» lia l«o o •• k«iki mwopaaa 11 • k« i«l k«l ••( fct lckul«ba o k* «kaoa. U« ncb« •ol« lohe 1«, tit •«lohi* akw bof uo k« wi tn*u Ih Amauo i)ibia n« hooaauo it*k« • '•>, )l«bi pa hOi • ko Uk6« iu»u w**«i bebf •) t»a k«U uuui w«bi • puni, i ā *olc l«a o«• wi • Mlowale ti, •ia ua ke w lko Ali. Uai«a«iio k« •Üb« p«kea boi !• e poiu« st. | K kuu tuAB koe k«l«k«i« *p««, * k«i* b*«k«i m«kftik>i »'• > •• b-e o'u uiau kupuea k«i* w»hi i k«hf fa»o)elo pokoie « pili «u« m'o ■aea kakaa. liaaaa ia •« uj« iCu*la, Koloa, K««ai, i kA «obiua 0 I)ek«uiabM 3, 1877, piha ia'u hoo 1 kahi makahiki ponoi Dek«niabā 3, 1878, la 4 o keia mahia* haaleie ko'u UiKknakaae, ko« laaal m» — kiuhiue aine ko'a kahahaaai wa— hiae «>11« • u h« wahl bcb« wal« no ia Ko1«h. K«Uii, 00 Kaa, Hawaii m«i. iiuiiiuli o ke' fcat6ha » ho'u kupanawahin" Ma«bonua i kau« ke Hi «o'u loaui. Pae mua lcfi ma k» «wapo o Ka&\ualu lft 15. Dek«maba 1878, • ka bebi mua lo« ana ia o ko'« «taa kapuai wawae aa j keia kahua haie hookahi 00 o Oiobea «ei a'u koi • kiiohi aai mt ka pauwai kamuaha i k»hi « ko'« mau waw*e bt(l« I holoholo «i i ka wa iiiliia'u boi i h«i« hon mai la a ike «ia .no «a mau wahi wawie ala •'«;

ke WAiko nei 00. NoUila, mal kela l# pola» ole iloko o ko'u maa hOemaHao aba e lige «ae ka heike » k /a jnaa ma— k«a U'«, & hoea mai i keia la •'« e makaikiii mailhlal nei ika h-f;o| na kup«na am« aa maft«a ame koa! m<n hiki k«ika«hine hei ame k*| kah«a hale a lakou i hloau ai, a; waike so ua iwi iluna o kā aiaa. i 0 ke kina'ima makahiki k*ia aoi a ina hiki lloko o Dek«mabi 15 • kn makāhiki 1929, oka piha aoa ia tcaaalimaktiniauiak»hi «akahiki, a ia'a boi na la opnu daimana e ke 1 k»naliniaku[u)*mal«a m&fcahi*ti o iko'u kanu »aa iaaea o'uolu o kou

, ola aea. ] W«hl a ko'u ra»M makua u'u, i* * H ifci ra*kfcw i Olohea aei, eiha 1 ka ohana niai aa w*htnc «<tif ra | keiki ame n* kane, oia m*n i|raika ;no k<> u kuj üß*wāhtße ( ahe mea [ aui an aae ku'o inati ma3taahfne i I kupueawahioe ame ka ohara. He • »e;i nui pu hoi ko'u uiakaakane i ohafta ame k<"na msk*ahine ika ! ike ttna nj|s he elaa mau wahine «uA 1 hoi pu aku ai no Hawiii aine i«e keiki, ae a ka ilelo a ko'u I'luani m'akuakaue i knu kipuna--wahiae. "Heaha kan i k«aohā ae s«i ia'u i ko'u niea e u«ko aaa i ka'u aina ia K-n*i."

I "I ka"oh® aku nei a« ia oe, koi inai oe malauia i ko w«iwai ame k« iuhi auie ko makaakane. o oe wale ne ika po ame ke ao AUhā mai la ke h«i an 1 aan k«iki. ina iole kun nawaliwali, holo aa i Kaaai e kii ai < kao k«iki, kei mai e nal»ma i ka laki «aa k« mau o'elo haa i le o'.« keia i kt waka o k6 nmkaa-— 1 kaa« uo k« tuei h«le ao o«. Ahia ke ka« akia ka Moh lNa, aoh« laka k« kii <ka, aa nahele ka h«!o feoloaa. M

Ait k« hoi i bie« • k«««u hoi mai h'>i lakeu « al«h« &'.« «a«;i ka k«i Ukon ia papa. lan e k««n«ilio u*i uie ua aak«ahin« aei 6 «, ei« aa Kakalemi «laa aat Piuao ao,ke koOlohe mAi ael. Aak« paue a kuloo ika la k« ilalo «o ka »ra «keakoa lakaa »|>a» !•* \ ko kakoa h'ki ana ak«Aohe mihimihi m«t ou mau kai* kaa«oA, aia ka ««kuakaie ] o no iako.i a ike' i« uiai. a mi8«» aaai aei *ia ia'n kalii pono, aike a'a w*hi p»ao e Ulaai ■!« ai, s« |a mea ua «aiho ka »»»la»kaae 0 oakon l«a wea aoi», «ia kt'a ka«ok« « paa uei a hoi m«i o«, NaUila, na koi

<nai ]■ «e iue kaa uioe kaikauia— h<«e «Nie kua ntoe|»ttn« okt ahia no heia nehO ibe. Paa kl euwaaa u# ko eiUai iko inhi uie k 0 •akeu maleme pu mat hei ia'a u >aa mai ae hoi oe i«'a «• p»lu — C*in &u, «• bc «ku peb» ke loaa bou «ko o ieU meu la e nee aei »ei. Aioha akn la n» koi aa i fco kamailie mai eae lu«hiae uet a • kne likeua ne hoi i ka enho eoa e *• aiue, lehe kulike iki ko'n me aeo me kose e ke'a neho hoi ia apae k«na walaan aaa. Okon k& mailio aktt le ao ia.

| 'Aohe I liōl ma{ nci_e nobo I nei. ua kal* »)|u io uo • P»P« i kli B)*i uei aft i a «e e hoi kaua 1 Kauai, k na'u •• e nalaui* i o lr« mei, ua aikewa A« i ka o6bo i keia amā, aehe c lo*a o Kaml, aia Ika pnka •ka hale ka ai a»t ka i*a. Nolaila i k>t mai Uooia i* ®«, koi k»ua i Kaaai.»' Pehea ka p oao o ko mak«a\at)« tro lahi, au hoi i luhi ouiopi» ai, kai no paha i boi mai oē» ec h n«hu kaaā, na iawa aku la no h«j tiva!)i ana, aa loaa hoi ka wa. hine aiaie keiki oka aioa 110 k«iā uoho iho m%latnu i ko f»aiwai. Hookahi wale no a'n diuaH i» oe. Aa uiai auu «e « hoi kana i IC«na{. A aol* paka. A«he au e ae i kou uiaaae e kun k«iki. h«l« hoi ««. a h «lele i ki mi o ka makuakaue « onkou, aole an e bei nie oe, naaanei au a «ki k« a pele ia'n.

Aihea oe, hO«le inai ]* nō oe i kuu aianao pau ae U n«, a «ohe au e n»ho i Hawaii uei, hele a»« au i kaae'a a wake i fca ae'a. O poov aptn oka uukiakane • oiak©u i nraik« iho »i 110'u uo ks p«fi e uoho an» i kft aiua aei, rmil hv9 manao ui&i is'a u* ka mea, āole eu e hoi hou mai aua-i keia aiba. i He uaui hoi la ua hooie uiai la roe aole e u.«oo, a h*alele pu hoi o* ji ko luhi. L> kuu ka hoi I k»u e « aiho iho ai 1 haoilia& no ko i luhi anie au pom o ka oaanaikaue. Aoha e loaa kau k« k> U o«, <h*i eu hoi pu aie n«u keiki. Ho» m>fca sai lfc aa makunhiue nei o ">'kou e u*. e uo keia aau oieloau oko u ho no niamua o kni| klo, a naoa ae la oe ia'u a nui loa kuu aloha il o= uo ka »ea, o oe aoo— kahi w-le no ka'u keiki i» uiauawi Uwe in.-»i nei ua ioahine apau a | hu i īuai uei a kāuuaīlio i<i'u

! Heaha la Lt>i «ole oe e iiolia k«u ; moopuua oie aa, a <ia ke kauuha hope a ke n\ak«ahite.i«n i iō ma i kon looe >»ii« ua maie o« »k* «• — |hi»e. • e ikāika loa mai ma ka |nawaliwili i*i* t» haule vo hai. a j olelo oiai oi« ia'u peae*. AuHe ka 'hoi 4q e ike i kau keiki «uie k«« hunoaa no k* uiea e haaleie ana aa !ia •« aiue |ra lahi o k«u keiki. | A aila knkn uial ia. UA l**a ik» |la ho hoi ka w&kiae, uoaaeo uia ike o hoye nei k«li m«i ik> kdi. Aohe ka hoi a« e ike i k«a k«iki. NelaiU i make a« ( kau»ha •e ike keiki e teU m&i tk« ai*a •vi hoO|Hiiopouo ee ioa mea apa« a f u e waiko oei aoaa a ina hauau >» hua a ke keiki a kaaa he keiki kaae olelo ue i ke k«iki a kau e eapa i k«ii iuoā i uioopoua ua« Haku Lapuale. kei maiaoia. j[aa hoi he moopuua wahiae e kapa iho Kawaikui oke kel* O kuu kau. oha hope ktj» ja «e. a saai Mia» o*

i fctt* A ui u»*i lt q« as« kuakiae o«i o'n P«hea |t(i k*«oat * ko u«ltukiM no k* um i »*ke«uak« fti na loaa k«i k* kaa ia mUe keiki kan« k«« woopaaa kA io«» h«i ok« nikoaltl|<. O k»« >koaa t«aiatti « kaa ato I* «»«a, pipiii I* •* ia*m i«a «(>«•. He*k« a««ucl ka'a ae« « koole |Ai «* «la ka |n«« «ku »«fea*k««« i kuu k«iki. A h«ui ih« 1« •u i« oe uie kuu k«ke« pn iko i k« inoA • «o * upuaakln*. 1 " AOLC l PAO