Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIII, Number 39, 11 March 1930 — NA ANOAI O OAHU NEI Kakauia o Gee. Peeloa [ARTICLE]

NA ANOAI O OAHU NEI Kakauia o Gee. Peeloa

Alebao« K ae mi> i lam( kta*S!e e k»D bj « ahiwa u ka Hoka o Hawaii ou ka aoanawa Papio he ota pobak« ia i keia kahakai maoke «ko o Kapu*i* ka«l» ka •ioa hali ke alo oana ia kai i kela aoan. a naai b«li keoa alo e aaon ia oka nei o ka ai»a i piha i q« kaohale uoooi oka oi •ke ano neo • ka ana, Ke Aliiwehine Papio • noho ana i Waipio, Ewa, Oaho. Ke Aiiiwa* hioe Paio, b« eeea oiaa mau iai» •ime koua pee aipoupu« m hole pa aoa uo» ia imna o koua alo i ka b"le aaaa i ka aunu, kai a bele lewaia m* kei* Papio olae p?hak» e wehe

umo 81 ku iek -n ioie « pu * pna i k«l P'*o, aw a»cu !ifc li.'.houa lipilipo k«l ksi -' lei' uaaa ilio lc& ioea Lnkau a' k«u ma ktiu »u»u oka aiiu. a hei louii uo irt svnbi f aku ai a i huea ) Kenbi ue a)*iK»i ia \v»hij iieie ai e iawni» » au«o kai nui flna j 0 tea in.U' !i o,u Aiii Papio, j a lwna kh īa »u>e i«a limu «in o Ke.aft), t» hd byuu aioa wau f& iakou a 1 ke*ahi ruanawa kupa ae tit>i ka oiaūao u>e ainwahioe Papio i keia au hoe ana mai uKa aka nei a p.e ao hoi iui kela auau me k < maikai. ileie aaua aku uei e ike i kahi o Kaahupahau a«oe Kah'uka a aa bele laaa. a « oeko aoa ke kepanawah;»e Koilial» i ka ba e a g »ui iei aoa ka pua ka liiua aoae «a pua mae, unua aieu d«ī ke 4luwahioe Pap ; o okaoi o keia maa iei, a noi aku oei e hoemaka ka iei no'a--0 fta wa ia e heole utai ai e Keibala oo kaa ooao ktisi ka lei e kui Dei uo Kaakupahau aaae Kahi — «ka kf» Doi ui«i iaua. Ke Aliiwrf — hiae Papiu paoe a<u nai i keia uiaa aan»o kaKi w«hin« !Qahine 100 aa n» nia r aio koaa pi ika i«i i'aia kuihaia i paue uaai ai ike Ainwuhiae l'ap.e.

HilahiU rle ka ui i ka noi mai I ka ie> « ka Laahiae E ho aku aooa O ke kea o «a liio 0 ke ke» o ka puaa A kui i iei «e kw. A i ka pau o oi kakai olalo haha oaawaena o iaaa sei ke Aiiiwahioe Pfcp'o» oh naalei® ihft U ia Koihala n.o koiiā d©lio arta ika haie. Naue uui aku 1« i kahakai i kai o Keahi e hiwaia a nuau kai nui e iike aaea •naa uiu ka hoi mai a ka alra a ke abi i'O nn iuea ai o knhakai i i« v aa uiai ia lakeu iaja. Ua hoi imi ooai I* l»kou a au uoi a pae meuha Q«t u kt eiua »• ka xuaiftai.

K« bo4 0«i lik«l b» fce ilm«> M fc*tt ft I* (•»•« •: U* feoi sko e K**boo«l'«o • • «w>b» oi«i »o« k« tCoi&»U «m m «•io»«ks « b«toibt •«• «<no« 0 fc«»fc4 Kāākēpāk*, l oi«*« »k« •I « ftw»bttp«fc« » fc« k»«i « *» bft* « fc«M AMia wftli««fc». K*f Imla I pim a«i •! I b«l« »«t nei 11 Altl«»biM * ifc« lfe« <»«i i t*>l 1 fc« l«i Mi. sei «»»i Mi •• bei «fo « bM«i ik« dom fc« toi •• i b«i tbo Mi iew ii hiMW afc« Mi •« «• fc»'« mb«« fc«iki m Ui.

Oi«k> «fc« o«i l oa noa apa« ioiM o Kft*b«p«bMi, • ii««r«i • pil •!« fc* bsbo o K»«bsp*bM iloko oo» i« «i 00. P*M» )• i b«M i* «kai «i m Lom sk« ib • Pap'o ( fca a>»fcftbi ptt«i.i«biu ib» «l»n«i»«lUy« 1« m« k»- aiaoU. • m k«i« ooi b« «r»bc«ft o ka i«p* iiuua o fcoa« l««* «bu «<&• ua Aipeupaa i ps» i kn i«pool«alft « Ukou.

Ua Jk«M »« •• Aiii«r*bi«* P«« o n«i i fc««a «ft»ofto • b«i i hop« i «« « Pftpl« i»« p >b«ko fcabi » i«'ton t b«J« io»u n*i i k»i» w«hi is> k« bo* i«i aoft i k« uai b«wkh»w» « k» i»po u ka i»«oho «tuft i ul*lo «k'J «i ioa«» «aa «ipauoo'i oua • b«i fc«ko« i hupe- Ae *ia «ipuopou i kooa aa«« ■sd«o i»( ka a>»ik»< ( • o» Mie )«• kou »pa« i P»pi«* i«« pobftk«, » •uho b« aipaupua . keia wahi oo k« hoioi i ka lauooo ona iiaaw o ct fc«\. Oke Alii Papio» w«be &• dm f kun* 1019 «d«q ame k& pa o k« lau«bo on< h -0« ako nei i*«ho iki akr eaai fcei» Papio 1«6 pub«su iai« e holoi »Ba i sa i««ob« o kft oeoea U» ike BBti 1« o Ka»hupahu i« k« Wftbine Papio e «uau ao«, rt «a luu 10«1 ta o K««b«Dsu e bppa «oft ia P»pio sk« ae ia ilon» oka ihkai no ekola zsftQaw»' oia ka k« Aiiiwa btM Paple i oi«io «a«i «1 ««• ke aioha ft«l« ta e «1« «««• U« p«« «« i ka a»oc « fc« bope*a ia k«oa •• low*U ift a «bhq lo«.

I iube ia mai i oa aipe«D«u ame oa oi«a 0 fce Aliiw»bine Papio i ka la«la o fca a'n« o Kwa, (>ab«. Aloha 00 ma kjaa moolelo « kaulaaa oei 1 keia Papio lae pobafc« i keia ka— hakai a ma« ioa.

Ika naoa «aa nka asea ka«aa i kaia wabi oka kupiaaba, eia na aliuaa e kaaa koke « kaa nei a paa ilaaa • kaia pokak« ka nlaola koke 'wala no i ktbak»i e walho oai. O ka naua loa k«ia ko Kaakupahaa ai ao» i ka k*aata. k» pan aaa o kooa ai aoa ik® kaaaka a B*a lot. Ao ka uihiakia ka kai a braa 1 kaia auaa makahiki i kaahepa kka a hiki i keia «a hoa o Puuloa mai Hawaii o Kauapuaa auiA ke toptcawabine

KtfmaaQ«aDibo i holo uiaī m tait% a cca Kohonou. Oabn. Kh Hapo oawahiue Kameunnau'ho ua h*l« aku oia uo Honoiule, Kw«. « boua īluna o Kanla knahiwi i ucbo ai oia Knaewpuaa hele \>ia us» Mak«tpnu a hi'i utt» ua 'KooUupokiU Luii rirt KooJ» ulou hi>«a i Lai«wai, taaii oi» k>riu hs»o o Kaiiiukamna e noho aus ke Ai.i Oiapaua. o be aiaijQ) »ahi4o

e haiiai uaoa *ua oia aoau ūh mc& aQa i ka aiake ia Kaaapaaa iilo ea i pwhaka lniii « w«ibo «na i kti« «to«, h k«he« 1« keia io«a Ka Ai«kb Biea A « kaolaea aei ma aoh« neeoleio, bei« ouai ao uaaa « hoea i Khitt«utii pii uo uka be «ba« lepo p«e o Kawapaa«. Aia he kui ilui,* 0 ka pali e Kuliwaa _e uan« aaa i kai nei ik« e» K«m«pu»a pii a hiki 1 «9 «ai, paai ia k« wai be uana 1« «ne k« po, « i k« po k« hookuu «ua ika w«i i k« a o ka po« i« ala a« »k« fea»a w«i, a•« Jt>ol« pu — eioeie lakoa a pakele, ao ka poe i iilu ioa ī ka hiaaoe paa loa <«k*a i k« ua«ie. ii«)e oiai ao mua « ho«« iiao« o Ka«i« a hui pa me koaa kapuaa— wah'ae K«aadunu«oiho k*> laa« uoho ia ka oaaa ihe il.io a Waiauaa ka ata«. Maho iho u«i o Kaai«tuaa i ka po « ku ai • aihee k»i« maa i«i ai peia oia • h«o« maa ai.

Niki i k» hoohoii a na kt n«lra o Waiaoae. N»w»i Ja • aiha* nei ka al. Hoomaka na kaoaaa a hakilo i e* aoea v»t>a a aihu« o«i ka ai, a >kv lakoa n*i he puaa ka asea oaaa a tibi>« oii ka ai. Hoeuiaka Uaa« o« ; . e hnpa i k*ia paaa a pan, a na— kii ia oa wawa* 1 i ka kaoia ilihaa : hilo ia « yu< Hoapaa la koaa ka i k«ia pehaku uui nona ka iuoa Pahea. H»i« iho n«i an kanaka e haaa i ka ioau a kai«a ai ka p«aa J Ki 1« kai» i a«B*t i» «« p««« Mi i

p«t«»ttt, kli sfcd bs h«M i kft *»•*, •©*• i k«hi i *«kt» i» ai i ttftiift »ku i k« itftttft 4 Iwk' ini «na na pttM nai iloko ok* koi »ī. O kft ino* o Pftl*«ft )w)tftku i fia kil f« «i kft po«ft, aft pooli • wiwi e« pohaka uei. B huii &ku k»o« e aan» i k« kii tft« o n* iuaak* • ho{ u «s pttaa m 4 » iiokuakft4ni »f, »' |iaa. Lawe ia aku o«i i Pookāme» kahl la o k» imu m«ft «• kftJ<M i» «i «ft }«ufta no*.

01» kn mmnāwm i ika »ku ai «• ks— uak* i ik» km kinoiau o K»is»»pu»» • iiw wai arui i k» kuia, oi« ka va i ai mai «i <A»« 'unolaii v i£aoi«pu»ft i «• luwak» o Waiana* apaa t ka roak«. 0 ka poe i>au ika hoio o Ukoo kai pakele ftku Pel, i iofta fti kn« iooa Pa*ioa pohaku «i lwtilftM nei m« kooA mooieio.

He|e iu«i no maa hooa i H»uoutiuii;j Waipio, Ew», Ofthu, u» p*u ua ioi »» i» KamapuM no ka ttaah»a loa o k» aio»., Aobe wa}<i « pl« ai o Kanapuaa. N»u» •« nei o fCMUb«Ia(BOa « noho «na i P*iolo i k« pio o ke eaaaaue. iho uifti oei cr Kftaubehunoa j Apuak«h»a e noho »na kon» kaikuahihe Mi»» Mao.

Eiaaku o Katn»pa«a e kii oiai ana i wahioe nati«, a<> hoio oe [km; iloko oka oj>uakala, hoea niai koe <> Kamapuaa. Im Uua no a nnlowaie ku »na o puaa, a ke i.i.li oei ia Miea >U«>. a aoh«. l«»a. U>iio »kij nei o Kam«([fiiaa iKa hooh*"tiel»ene an* i» i'»ne o K.»»mnpitna ke loa» <h- in'ii kan» m»kc i'j». liaalelea h»*le n<> n>ua a h(»ea i Poh&ku kikeke a hut j pii no uka o Ph— ioio ka <»iu*. N»na «ku h»- mau awewa elua e liuli ana ke aio i k»i nei, ira ka akau o Kukeie, m* ka hema o Waiomno ia. Pii »ku mai ka akau ok« pali a e ike nku ana oe lie ponaha poe|«>e nui « huli an? ke alo i k»i nei. O kou wa e ike «1 i ka puuawai o Kaaulielimioa kupua e kaulan.. nei o o«hu nei

l!c kupii» keia moa um nona moolelo a e inal&iua ia apa e koua kupunawa—> h.ne Kanihomauole ia Palolo nei. ku ana o Kam&puaa imua o ke kupuuawahine K&nlhomauole a paue aku nei i aii mai nei aj e pepehi ia Kaauheiuinao a make uaioe i keia moe. Pane uo hoi 0 Kaniliomauoie, ai no hoi oe i kau me& 1 pet>elii ai e Kamapuaa ka jiee aku nn ia o Kamapuaa e n»i>u i ka /aoa. ka moa ak«n o ke kua o ka puaa e noke »nft i keko auie ka ]>ekupekn o kon a mau w»w«e ike ka puaa 1 koiu eha. Kaa ka puaa i ka lepo, a hauie kabi mo ilalo, a alualu kahi puaa oka peku o ft a wawae o ka moa.

Aohe iaia i ka nee aha o ka uooa ihope haule k« uioa iloko oka punawai ka inake no ia o Kaauheiumoa ilolro o kei a punawai, a kahea ia ka inoao Kaauhe— lumoa e kaul&na nei.

O ka mea kupanaha ke uana oe i kona he ulaula «like ine ke keko k» ulaula e lana ani. Ke hookomo oe i kona wai j ka omole i mea hoomanao no kou heie makaikii ana. Ua nele ia mau manao hauoli, loli ae ia kona wai a keokeo elike me ka mea maa nmau a kaua e ike nei. Ua nui na haole i maieemake loa i keia wai- A e paa keia ulai'ia oka wai no imi <laia uo koua pomaikai uui o na iiawaii nei, »ua £>ele ia manao ona, ua hoi k<i pa«.K&i i Waimea. Ika puni »na Oahu nei, ua hoi aku o Kauiapua» i kahi ona i hele uiai ai.

Ke haawi aku nei ka mea k«kau i na hoomaik») a nui ia [nihkua oke aupum Lani, Kw. Kaaiau ka lawe aua mai i kaua poe hauiuana Kul« Sabati o ka Hj ka ia l'U o lanaurai, Nati ke alt>ha ka hui v>u ana mo ia i keia Lunaliio Home uoi ika la pule i hala- Hjom*n ia uiiii na hana »ijt»ifcai oke Aupurij Lani. O keia licv. Kamau he ss mtr kahi ona 1 aluaiu inai ai no ka pili oke aloLa oai paa iloko oua. Aluha kaua amii loa. Amen.

Hia no n-akou ke paipai|ai ha aku nei i na niaktrin«ka o ka Kkaloaia .> Haili, e hoomaoao mai iioi i Kekahi wahi kokua ■ loha no keia pilikia kul >ko o keia luakiui kahiko, ai hoomaopopo mua ole ia iioi ika inanawa aiu nei i iiala. E hoo nw ia aku «na uo nao ka hana hoopono pono hon me ka hoomakaukau ana ma- ( niua oka manawa kupono. Ke hilinai «ku nei 110 i na lima aloha o na makamaka lehulehu > ua Ekaleaia like ole o keia Paeaina holookoa mai Hawaii nei a hoea ioa aku i Kauai. E heluhelu ae na«3 i na_hot»kaka ana uo keia p iikia i lioouiaojx>r>o mua ole la Na ke Akua uo na ka bale, « Nana no e hoomohala mai i na kokua e pono io ai keia h«na hooponoj>ono hou.

E naua a? i kekahi piliki» i m«nao ola 1« no ka luakini aloha o Haili, s «ia ke puka akn uei ma kekahl walii o ka Hoku! i keia la kekthi aiau olelo hoakaka uo i keia pilikia i manao mua ole ia. E hele i ana nae ka hana imua ma ka lioopau I ana i keia pilikia ma keia hiakini ma—' mua oka noho ana uaai oka hala - wai makahiki ok* Ahahni Eoanelio o na Fkal*'sia Ahahulna o Keia Paeaina, ae maUma ia nna hoi ma keia Luakini kahiko o Haili, a ia uae ka holopono oia hal&wai iua ka hoi>]>onopoi)o hou ia anu o ni> hemahema oka luakini kalu • malamH ia aku «i ka halawai keia Ka'.i o k« h«U \ai mak«hiki o na Ahahui Eku lu e malaiua la aba.

' lli> mau moknahi nunui kai hora mai jla i iiiio i kvia mau la aku nei oka puie i hala aau 1», a ua lawv mai la i ī\a poe niakaikai i ka Paka Lahui oKi — ilauaa*