Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 8, 12 August 1930 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Unuhia ia a hoolaa ia uo P«®»iSai o ka poe heluhelu o ,4 Ka Hoko o Hawaii ")

MOKUNA VII KANA LAWELAWE HANA ANA NO VAHELIA ''Ae, eia p«oa ia Hti i ksis maa Ja * Gobo ka raea pena kaqlaba ia bana." wahi aka haa» Kahiko i pan« aku ai f a ai» no nae iloko o ks m'anao o k«ia haVu kahiko s« ano pahaohao oo keia nin&u a B«laliona iaia. Ua ni— nao pa aka la no 0 Belaliona i kahi 1 noho ai k«ia kanaka pana iaalana • Honasar«ta, a «a hoike ia ia kahio noho ani kaia kanaka pena . I ka hoea ana o Belahona 1 kabi,o Gobo ke kanaka pena, aa kaenailio aku la oia i kona manao •e noooi ana iaia e hoolimalima mai iaia t kaaaka pesa meAan» mau aeiki e pena a&a i ke .alo o ka Hale Kakela o MoDasareta. y a tB o haohao no o Gobo i keia B «|a *eia kaaaka opio e noi mai pei e lawelawe hana oia maialo ona, ai ka hope lea «a hoopaa mkn la o Belaliona no kona hoo— hana ana iaia mt kela hana pena, alāila, e uku aku o Eelaiioaa laia he ePma dseta, oia hoi ka dala lUlia oia m*na"wa,

Ua piha loā kela kanaka i Sa pahaehao no keie noi a fetia hanaka opio ano hanohano. ea nonoi puaku 1b no hoi 0 • hooiako pu iala tae ka aāh* ok* 4ana»» p«na. ae m3lama »ku hoi oia i-kona aaha maikai e s a hu ana Ua ae mai iu U»' nsfea pyoa h»l*i keia maa noī'» iielaiiona. a ua noolako niai īa laia jne aaho o ka poe pana h«i«. aa ioli anoe a« la ke fe>ilana e Kelaliona nja; *#'•* HnUn-a' tnua ai ke kulana o ke kadaka pena halu a hole ,aku Sa oia e koliaa eu i pq keiki e keia kanxka pena ba * e oaaa ih« fiio o-ke Kakdta o Monai=artta

"lj iuw® aku ot i keie msn 10/e raaikai o u ae malama hoi a hoi hou ID2i l»WO pu m*2 hoi wia i na <lala eliniā a'o i hoopaa Eku nei ia oe 0 ke kum» o ha u hilinai aka «a oc tn*i ku mau lole maikai- oia no «a mea koopaa i ks aeliiie mawa«oa • kaun, ae hoomaopopo ai hoi « hooko ana nj i lia'o olelo hoopae ia o«, oiai, aola paha e hifci ia'u e heia wale iloko o Monasftreū n«i me keia aahu o ko k&naka pena." "H«aha ka eeanao o k«ia make aake oa « hana pa me ka'u maa kaikl i ka hana pena mamua iho • aa hale kakela? He maneo eno kolohe anei keia makemake on e laweiaw® hana mai me a u. Ke pahaokao loa nei wao i keia kaaa a« l heie mai aei a ooi hana ia o. aku ao na« waa taoe, i aa haumaaao koloha kal leko oa, alaila. aola ©e a pakele ana ma koa hoaaoe aaa ia oa ifco, aaa, « ike la im bo koa aoo, aa hookaa

ia *b* ao ka hoopai iupoao ilao* eu ' wahi a ke'kana» pena ha»« i. kamaiiio mai al. 0 ke kuma o keia hana a B«laliona (Qka nsi i ae kaeaka p«na hale i kumn nnna • kono ai iloko 0 ka Kakela{o Monasareta, a hoitcs ika Led« Varelia, ee hana ia hoi keia haaa aaemua oka Hoea 1 hou ana'mai o ke ahiahi o k©Ja la nolaila, aole ana data • nkn ak« ai i ke kanaka pena ha!#, aka, ea maaaolana co hoi oia « loaa mai ana iaia k* data mai ka L«d« Var«lia mai. | Ika pau ana ona hana hoanoe iaia ihe ua ūele aka la oia ne aa I wawae oolea me ka hopohopo ele |uo kela kahua oka hana pena | hale, a na iawe po akn aia no hoi oia ika koike o kona koeao pa iioko o k« hana aea keiki ake kanaka pena (Jobo e lawelawe hana ana oia hoi kela aaha D«na i haukae i ke pena. ai ka ike ana mai o kela naau keiai ? keia kahaka opio e aahu ar?a i ka aaha pena maa mau o tra lakoa oihana ua hookipa aka laua iaia me ke kuhikuhi naai i kahi ana e bana akn a| E lawēlawe hana ana no hoi o Helalionā me ke ake nui e hala wai mai oia me kekahi kaawa a ka Lede Varel|a, ae hoike aku ai oia i kana i makeaaake ai e haiawai pu me ka L«de Varelia. A hoea nae i ka auinala, aole loa i maalo mai kekahi mea ma kahi a lakou e lawelawe hana ana. No kela la ioiht ko Belaliona kall ana no kekahi asea maalo ' mai ma kahi a lakou e lawelawe I hana ana, a aole nae he mea i | maal'o mai ma kela wahi a hoea I ka auina'a, ua ike aku la o Belaiiona i ka lede akaW o ke aiiiwahiha Var«ha e heie hol«— holo ae ana ma kahi kokoke loa i I ka nwapo e pOi kokoke mai ana \ kahi ana e hana ana, a oiai eo : koi oia e holoi anai na hnlupena a lakon oiai, aa waiho ia iho la ia bana ma ka lima o Belaliona. t ao na keiki hai a ke kanaka p«na ua hoi aka la iana no ka hale j noho o la*ou me ko laua makua- • kane

| Ika hoomaopopo ana o Reia— liom» s hiki 'afa ke hookamaiho aku i kela ieka okaii o ka Led« Vareiia, ua kahea aku la oia a:a !ka leo roalie ioa ae loh« ole ia mai ai kekahi poe ka«wa okoa ;aku o ka hale knktla ī k«ia mnu olelo. ; "hi ka lode nanohano e olnola ar<ei oe « hele enai e naoa i heia wahi a naKOH i pena iho la, a uphwa la kou manao no keia waihoolau i hapaia ia aku la ma aela wahi a 'nakou i pena iho la. ! Ua piba pahaohao loa ka Lede lDionara no keia kahea ana ia aku oaa * k«ia kanaka opio peoa h&ie, aoa liio r 0 hoi kela ieo Va- ; hea ! knna e hele mai ai oia a ; kokoke loa i kahi ake kanaka : opio peaa hale e hoio' ana ina hulupena hale a ia'<ou | I !ia hoea ana aiai o fca Lede : Dionara i kahi /• Helaliona « ka ana, aa hoike malu aku la o Heia liōna i hana? makemake loa ai e halawei me ka Lede Varelia, • he maa olelo kana i makemake ai e kamailio aku \ ka Lede Va - rella. Ika lobe ana eka le.ie ukali o k* Lede Varelia, aa hoi ' awiwi akn la a hoike aku la I ka ' Lede Varelia no kekahi kanaka opio peaa ® makemake ana e ka 1 mailio pa me ia, ahe maa oleio i kana ? makemake ai e holke nii ' iaia no kekehi hana i haawi ia |aha oeaa e hana. I U& hoike nk4 1« paha ka L#de |DioQ«ra. ae *• l«da okali hi«bauu(hn'no hol-'-e ke Kaina&liiwahlu» V«- . r-lia. Aole ilo hi loa ka oianawa ' «ahope ihe, u& bo»a U armi la fto j hoi «a ke»eeliiwabioe »tl • aaaa i ke peue mi oka pue &eaa iai«ai

0 kel» waki e p»aa i* ana. Ua hiki •'e i ke ahiwahina j»io ke hooaa«* pipo mai owai la keia k»o«k« pena e oao» pone ako o«i ūia, ai k« nuoiwa hop« oa kamaUio okoa ako la o Belaiiona ; ka L«da Vdrelia 1 keii maa olelo. "AoUpahaoo hoomaopopo aaai ia'o eka aso oei, a oaoa oet oe iaia «a k« maka ant hookoUhe aki ia oe «ke Ahiwahioe Var.lia. Ua hoopoiwa ioa ia ke kamaaliiwahio* ika loh« p«oo aua aka ika !ee o B«Ulioca. amoa mai la me ka maka onheohao iā Belall"Oe, «1 ka hala «na o kek&hi ioao m«oote o ka p»haohao aoa oka L«de V«r«lia ieia, alaMe, oa kamailio mai la oia m« ka l«o pahaohao. O ■«« io 00 anei keia iloke nka aaha oke k-nska peoe? Heaha ke komu o koa huaooe aoa ia oe iho iloko » keia aao ano hoohewahawa 1« oo ke Aliiwahine Var«lia ia B«lallooa, aka, ua hoowai p-p > lea m>bī la no nae ji» i ka lao o Beialio a», R)ailf, kamxilli> mai la oia me ko ano p>baohao io no » kaoa olelo ii Eelaliona." "Mtgtß?ra Ea II oal O ee ii» ai aaei kaia iloko o k«ia koUiia a'o e ibp nei "Owau no keia, ai lawe inai nei hoi wao i Uoike imoa n'o eke al>i* i wahihe no na mea a'o i hooaiao — popu ai i k? koi«ua o kela do® ao i hiiinai ai-'' "He la haoa ooi k« a o'o, a ui hana hoi me ka ikaiki i kaja ia hoo iokoa, a aole hoi he oka « oka ia uiai ao« ia'a aaa. owau hoi ka) oko ( aku i h? kanaaa baka o k«ia haeel »'«i « iaw«la«r« nei, a Qa haua aka hoi weo 1 keia haoa ame keia aaha o«i, ai hiki ai oo ia'u eliv« ma» 1 kekahi hoike ia «?e e ke alilwa— hioe." •'L'a lawa mai n«i ee i V«fchi lono e hoiha mai ia'o. K ho ; k» »oke uofli ra« k» awiwi « kuo EM« Aheoa : ."

"E boike ato oo wae ia oe, »kB, |e hoooaaopupo mua on oae oe, aoh |b« ftno wnlwai oia lono ia ali.waiiin®' Uu manaf oo o Gmf«ro kiu eUie maa, «ia oia ke haKilu ia nei. nolail», sa lo&a ia oia Kka "ma'i oiaka®,'' ao kooa bolo ao ia a pee i ke*ahi wahi a poa i hoomawpi>pj ote «i A mawaena oia mauawa a hiki i ko'u hoea ai.* aka inaa o Uk'>u. aole hs mea pi>o oui e vrāiw«i a a k§ hoĪKe iu o«.'' [ V* hoike ,n»ai o BhbaT.jrc:s -co |e hoike aku w&u ia oe i aei» ajet, :«?, * fcth ho!ooitta Ufi iiP apau 'naa'i ka ioenßW k paha o ka hfl.j laa* ; heka aua uku la o k*o elele tsaa i ikihoei a», a b:fci h-.n i iu'u aiauawa <.i hoea bk* h> »ojuu o lakou, Aoi« :q j ca« he uaea waiwai * a'a e hoike eka ai i» ee. Ua hookipa ia bO hi'i ff)B« lakoo, a aoia na» aia ko : lakuu hiliuai wai m'u. aka, «i jftuajj nu iloko o iakou k* aiio hoo'hu'ii mi %m'u aoo oiaio, a ina k»'- M hooma j) pe aku uii, eo e iio n holop»u>» keia haoa %'a e hiliniu uei lik.iipoa eleui«suU kaiiiko. ao >« I bui)e ana o tcia haoa * iako« e j hoao nei e laweUwe ako. a baki l !i«t aua lass>o ia oe aae kuo kaika* nane iloko o ka piiieia. ''Alaila, eu 08 ka maiia hoik« i ka naoa« o ka ua'wm o ka lnfaou haoa, * u» fcookol)Q »ai nei so«i la !«• ia oe e hnle a««i> hoike i k-ne «3«b u«i eu ī kaaaiUo uoai D(i. Ua eamaiiio i* mai k«ia wau oleio * ke Aiiiwabtue Varelie nre k* leo auo bubu ia liulal'.oua. A kou iii iho is kana eo<n oi«lo, aka. ua bi>( no sae ia lielaiiona ke hooaia<'p<j|Ki »ka na •□• bobu fte Aiiiw»hin« Ver«lift i»ia t ai ke bop« «a kaaailie i hoo enai ia oia ia HeialUua i k«ia| oia» Mleio hou. "Ua hooaoa ia ek« oe ia'o • b«le • l*ea ei iekabi hoe no ka iakou « hana uei, aka, i« hoelilo iho Ur» )h> i ionak*a«wai ao lia lak"« a>eo oan«. Ua hoekoaao waie aka p» |»eifcoaib« iioko o kaki kuleaai. oleitoe.'' Aolt i p*f