Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 20, 18 November 1930 — HE MOOLELO NO TERZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TERZAN KE ALII O NA MABU AO Ka Mea Lakaole

MOKONA XIV KA HOEA HOU AHA I KA AINA HANAU Ia manawa no hoi me fea elem ■ul i lawe ae ai ke kinaka peele i kana ihe ame kft imaika a pa« o koua li«aa akau, ne hon mai la oia me ka eleu loa i ka liena e makankan aoa e haehae ae i ke ka aak* keokeo e wālho ana Imna « kela liona hae, a kapoo mai la ka māka e ka ihe i ka ehannmao ka mauio a Nnma, a koaao »kn la maka ihe iloko eka eha noa 0 kela liona, a ua ia maka ihe i ka— ohi mai i kona uian maiuu weli— wjli eha hke ae Ik< kanaka keokeo e waiho ana mainua ponoi e kona al6, alails, i ke kn ana o kela lioni ika ihe ake kanaka ptele, nwo ae ia oiā me ka ieo we i weii, a huli ae la e lele hoo aku malnaa o ke kaoaka paele, a loaa iho ia ia Tasana he loanawa ekn koke fte āi ilnaa ma kooa man wa. wii, a lalan koke aau la I kana kanla hoohei e paa ana ne hoi ke kipaka >ua ka ai o Numa, a hoki mai la me ka ikaika, d huli pn mai )a uā lioua nei mal kOna iele aua akn mainua o ke kanaka paele, alaiia, leie eku ia o Tasaua me ka eleu uui a kau IkO la malnna o kela iioua, a eenoi koke aaa la i ke ka naka hahai hOloholona paele « naawi koke māi i kana pahi hahal ho* loholoHa. Ua maopopo loa no hai ike fea n%ka paeie ka mea a Tasana i noi ahu alaila haawi koK« mai !a i kela pahi hahai hoionaloaa i ha lima wikani o Tasaßa, alaUa, uie ka elen uui ua'huh aoāo ae U o T«s .(ii jna ka au«6 o kela liona a lauiai niwi U iL.e ka ikaika iloko o ki um -; .u\tiß o ke'a li -na ;ue i.'elā lioua iiie pahi ' K n koeno aiuan.i ia kela uiaka pahi iloko o kahi e kokoke loa aua i ka *,uu — wai o kel-holoheloūa, ala la, nwo hope ae la ua l ; ons nei īue ka leo ikaika, ulaila, hiua aku !«a oia ī'alo a oni ikaika ae la koea m&u me ka ikaika, alaila, wa ; ho malie iho la oia me ka oti heu ōle, o:ai, oa komo annann aku la ka maka pahi iloke 0 kona puuwai. Kn a« la e Tasana iluna, a haāwi ae lā i kekahi owo ikaika 1 hoohaa lnln akn i ke kanaka paele e ku tnat aua me se ano pihoihoi ae kei» kaaaka keokee i ano kai>la aae kena kioo 1 ka wtla e ira 1», ao ke kauaka hoi nana i pepehi aku la l kela holoholena i makau nui e na kenaka o kela aina, MOKUNA XV | MLAI KA MApU AKU I Kli | ANO'HIHIL LAKA OLS i

I ka ike «n» o Tasana i S» ma» t n»wa ioa ent « hook®» ®k« v «i t it& nake Mi«ltna o ka uiano a Nna», l«bei mai la oia a apo a« 1» kona liaa uia ka ai o k" raao»ō a Numa, 6 »wili M la ia ma« lhna oolea 0 Tas%na »a ka haluhalu o ka ai o ka iiona, a ia miuawa ua lamal aku la o Tasana 1 ka pshi pohaka hahai holokelonl a k« Uuaka pA«l« hahai holo— hnloaa a kapoo aktt la m« kahl k«. ko|« loft 1 ka puawai o ka manio a Numa, aUila, kaka a« U aa wawae « numa, a milt iho la ola llala m« ka oai hapalili aoa o kona mau wa

wee kope. a hoAkoa U fto«a h«stt hop« lo«. Melnna • M kioe «uke oNnui wki »k« ti 9 Tinm i kt kaoak» p««l« i k«kma iaia aa ktia kakaka ••• «e aima, a oaoa Loi J hwptk»U k T«saoamal ka pohio ulia ♦ ka lil« sna i loahi na keia %olobo!otta watl weli ok* waoaahela, a aana p«t tnai !a koi ke kaaoka paela i t«ii kaua«a keokao ikaika. a iwafl kol I hookau ak« ika ninlnna* o ke alil • sa koloholona I makan ani !» e kela lafani o ka |»0« Paele. Ua kokoke loa no hoi keia wahi a Tasana l pepehi al Ika liooa i aabi e kn aaa na kanhale o keia I<ahni Paeie, ahe maaaWa pokole wale no ua piha uiei la k»hi a Ta saua i pepehi ii ika lion« ina ka aāka 111« na wahine o kela Lahui Pi»el«/a na lilo akn la, na ke kfc— naka Peele hakal holoholooa i k« — maiiio akn 1 kooa poē i ka lukaka ana o keia kanaka fetokee ikaika me ka manio ft Muma, a ua hooiaio mai la na poa lēhulehu o keia iahui paele » k« ikaika !o « keia kaoaka keokeo ano hihia, a be kiao uiake ala o ka aiii o oa Uoloholona e wti ho ana ma ca wawae o Tasanfe. a n*na mpi la kela poe kauaki p»ele me k« ]a«(on m4u wahine i *ce<a uui o faa ikaika eku akn aua imua o lākou, a hoike uiai la Ukun i ka mahalo ia Tasa»s, olai, he mea na lakoa i ike ole n-amna ka pepehi ia aua e ka maao a Numa e fee kanaka e like me ko Tasma ane. A-lalla, kitlftu mal ia kelā poe ka aika Paeie uie ko lakou ma« wa-»-j hine ne ka mahalo nni ia Tisaa», j a holka mai ia boi aa na knhikuhij lima ana i ko lakeu s>ft»e*Ak« ej lilo lakou i hoaa'oha d® keia ka —j nak« keokao, ana aoike pn akn; la no hol o Tasana 1 kona mauaoj hoaalobft no lakou ma na bnhik«hi | iimi ana, olai, oka Olelo a keia ia| hni patl«, he olelo i ioue mna o>e iā e Tasana. Ko» mai la kela pāele ia Tāsana ma ke kamailio aaa m« ua . k'nhiknki ona linia o laKeu, e koi ana ta Tasana e bei pu me lakou no ko lakou hāu&ale e k* kokek« niai ana. j Ua lawe ia aku la o Tasaua e ke kaūaka paele h h.il holohoioaa.a, 'TesanH e houpakeie ti i k®na ola 1 m-ii ka walia mai O k» Mama a - Nll tn», a hoōklpa a akn ]a uiS kc kahi h-<le aui ae e ka R ua iwaeua konu 6 kauna'e o k i< po« a hoolako iā mai la o Ta>>anā me na tnea ai like ole, oU hoi ua io hol(«» holoni i hooiuoa maikai ia, ame jpu w-in i hoopiua ia me ha waiu o ka Lolnh )lona kao, oiai, u» :ke aku 1« ko Tasana man maka I kekahi kao iwaena kanu o kahi hoouioanā o keia Lakn< Paele. He mea māa man no i ua L«hai Pāele ka malaina an» i na pna kae lukā iwaena oko lakon wahi hoo |aoana āna, a mai kela m&u kao laka aiai e loaa ai ka laaon mau ipu waiu, a loaa pu uo koi iko iakea wa pilikia a nele i ka io koioholona ka pepehi ana i kela Baa kao. a lilo hoi i mea ai na la kon. E kaD« pu ana no koi la— koo i na maia knliana a! do lakoa amo ko lakoa uau okana. Ua hoelako ia mai ia ko Tasaaft ha!t me na lako ai • i®wft ai na ka«~ ( aaka k« nui Ua kahikuki mu la 0 Tasaaa i ka lakoa mau lakoj kaaa. oia hoi ka lakou oaaa ihe me ta lakou »au pana n« aa pua eki aku ai «ai kela pana paa mai. I ka maopopo ana iko kaaaea Paele aoai hui ai ma ka waonaho)o ia makemake o Tasaaa i na lak* aaua. ua haaw; loe mai la oia i kana iaau iko me kana kaka Ka pana pua me ka hoolako pu mai ia Tasana ne na pua lehU'lehuaiako maikai 0 Tasana ia mau mea • hiki ai iaia ke heie i aka i ka waoaaaeie e iml pu i na | mea »i • pono *i kona neho puj iaaa me k«Ui lak«ikoaaioha iaia

| I koia ahiahi maa ioao « i aoko ai iwaoeao kaiapoa kfaaka naiawemai ia iakoa iko iftte« maa aalMi kalai ai aa wakhw haia oko lakoa lahai, a bnvi mai la i anaina Jaia» a keike mai aaa iko iākoa «*ka~ make hoohano&aao lala taa ko Aao malikiai haaohaao aa laikoa* Da ape mai hft so koi o Taaaaa ia maa hana a lakoa iaia ae m1 maikai, a hoike akaiahoi I koap maaae ke?maikai nai iaaialakaa na ia maa kaaa maikei * iakoa iaia, ai ka oiU ona mai o k* mUm o ka pa, ai ka makaakaa aaa «o ka hiamoe ia po, aa kahikahi ao ia iakoa ia Taaaaa i keia kaio iwaana konu' 0 ao lakaa kaakaie, a a kahikuhi ana hoi i wahi nona a hianaoe ai. aka. ua maa o Taaaaa 1 aa haio o ko»a poo pae'e, a aa piha hoi ko iakoa mau hale i na aka nle na holohoiona 0 liko me ra iol». noiaiia, ua hooholo ihe ia no 0 Tasana 0 hoi no oia Huna 0 kekahi kumuiaau nui e ku kokoke mai ana ma kahi o | keia kaukaie, a malaila oia e hooaumoe ai i keia po. I ka hiki ana i ka manawa moe ua ku ae la o Tasaae a kuhikuhi aku ial ka waonaheie i wahi nona e moe ai, a ua noke mai la 1 ua poe kanak*. paeie i ke koi iaia; e moe no hei ma keia halo nai a i iakou eka ana iwaena konao kela kauhaie 0 kela poe kaaakaj paeie 1 waki aona e moe ai, aka, ua ku ae la ao 0 Tasana aheia aku la no kekahi kamalaaa aui e ka kokoke mai aha ma ka lihi 0 ka ulaiaaa, a pii ae lao Tasana iluna o na lala 0 kaia kamalaau, a pii ae lao Tasana iiuua o na laia 0 kela kumulaaa, a nalowale aku la iluaa 0 na lala me na iaa o kela kumulaau oui, a noke ae la ua poe kanaka nei Ike lahea ia Tasaaa. aka, aole oia i pane hoa mai ia lakou. a loa* ae la iaia na iala laau e kupone a kona moe aaa i kola po. alaiia, hau'e 'ho la oia mawaena 0 keia mau iaia iaau j maikei, a hiamoe aku <a me kaj hooiohe oie aku i ke kahea mai 0 keia lahui kanaka paele hoaaloha hou a Tasana. ai ke kakahi&ka ae 0 kekahi la ae. ua iho mai la oia mai 'una mai 0 kela Kumulaaa : nui,-ahui hou ae ia rno na ka — naka lehulehu 0 kela iahui ka — uaaa paele i iilo iho la i maa hoaaloha nona, ai ko iakou ike hou ana mai iaie, ua lawe n.ai ia > kou i na eono ai lehulehu a waiho iho la iiaua 0 Tasana ma keia 1 hale nui a iakou i hookaawale al nona iwaena kona oko lakeu mau kauhale, a iaweiawe ae la hoi na wahine paele i kana mau mea pfcina 0 kela kakahiaka, ae waiho ana imua o kona alo i ke— kahi mau ano palaoa 0 lakou i hana ia mai na kuiiana mai a lakou i will ia me ka pohaku kaa a lakou i hoomakaukan ai, ae hoi aoa hoi me ka waia kao i waiho ia mai imna 0 Tasan». a paina iho la oia i kona kakahiaka. me k» lawe'awe ia mai o kekaki ! maa Wahiae 0 kela lahui hoaaioha maikai noaa.

I kela po mamaa iho a lakou i haawi ai i kola anaiaa hoolaulea ina ma ke ano he malihiui kiekie na lakou, aa ike aea o Tasana i ka halai ona apo gula ma aa lima me na wawaa 0 ka poo a haia ana, a ua hoao aka oia e niaaa ao kela mao apo gela kalai a ma keia mau moa hooiako gi>la ma ko lakoa maa kino, ae aoike aaa koi ika afaav la lakoa kahi 1 loaa mai ai kela mau lako nani ia iaeou, akn. ao ka maopopo oie ia lakoa kana moa • aiaaa aku aoi ia lakoa. aaa kuki lao ia lakeu a ooi aka ana oia i kela mae mea gaia hooaaai ma ko lakou. alaila. waha ae ia iakou i «o!a maa kahikohooaani 0 iakoa a haa wimaiiaiaia. Aole i pee