Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 21, 25 November 1930 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Unahiā ia a hoolaa ia «aikmi o ka poe htiōb®ia • "Ka Hoka o Hawaii ")

MOKUNA X KA LONO UWALO MUA lAIA "Ma ke aha la ee e hoopaakiki ioa nei, ae manae nei ke hana nei ee no'u. ua hookau maa aka ct hoi waa ia oe. a eia no nae oe e hana nei ho 1 ka hana -aa no i Ike ai aoie waa i makemake e hana asa oe " Ua heopuka ia ieia mn oleio e ka Led« Vareiia me ka leo ano heihoi oie.

"Ua hana aka waa me k* komo ana iloko o na pilikia no kc hoao ana e hoopakeie ia oe mal ka owiii pa ia aku e keia poe kau kau aiii e ake nei e hooiiio ia ee i mea paahana eko ai «o iakou makemake piiikiao iko.''

"AoU no hoi waa i kauohā aka ia 04 e hookoaio ia *>• iloko oka pilikla no'a n«i, t fci* no W bol k« hoopa»kiki wāle noi e bana i keia ba«a a e i kaaaka ole ala ai fa oe. H#aha kon kulana « haaa nei i keia hana au e manao aei e haua ane 04 no ka m»nao hoopake'e ia n aie kuu laikunane?"

' Eia hoi wao ke haaa nei i keia hana ma ke ano he kauwa e hoao ana e hoopakele ia oe e'ka Maeiona maikai.''

* Ae ka hoi «a po*na ia mea. He kaawa ka hoi o« i hoouna ia ma' e k» mana lani e hana ina hana kokua ia n:aaa, oia a nei? Ua kamaili* la.keia mau olelo me ke ano awaawa eka Lede Varelia, a ua pane aku la o Beiahona me ka leo ano malie. E ka lede maikai, ma ka hooma»popo aku i ke ano « kamailio mai nei, ua hei* a ane awaawa kou mau manao ī keia maaawa."

Pela anei keu maaao? E hoomaopepo ihe no oe i na kama kapoao oia aao, aol« anei o« ī hoo— maopopo i na kuma oia mau mea •Ke kaawa malka)." Ua kamai* lio ia mai la ieia maa olelo m« k« aoo hooh«D«h«ae, ai piha no nae m« k« aBo koihoi o'e aa ka Belalioaa maa olelo iaia.

Ua nina aiu la o B«laliona ika L«de V»r«lia me na maka aoii, a« hoomaooopo aka ana hoi i ke aao mak«aak« oie o ka Lede Var«lia »o aa «ama'lio mai ia ua Lede Vfreiia ati no keia knma oaa hoea ana mai o Belaliona i kela ahiahi ma tt« ane "keikl hoekama • Fecine Caoe."

1 ka hoea aaa aka o na kamailio ana a Belalnna i ftona waiho ana i kaaa palapala hoike iawa o ka Mak»!sa Tiodea ao keia haaa ano ohumu eipi a kela poe ka«-* kau aiii iala. alai'a, koemaopopo aka ia o 1 la paliki aaa ae ooa Leda Var*lia nei i kona amauma ame ka paliki }a a&a ao hoi I koaa iaia, alilUu aa kimaiiio mai la ua Lede VartHa aei me ka leo aao pihoih«i 1 keia maa alelo niaaa la Beialiaaa.

"Alaila, u kiuM* ** •*» po« i kna «»kti«r'

•Aol« tn#i lioi oei mti U'v, i na aoie likoa • fco©paa I fto lak«« naaao aaa • owili ya iloko o aa kafcoa aaa haaa • l»*o a oapehi kaaaka ika makaiaa» a aa olelo aai ao hei oa. • hoika aaa oai kela haaa oauma p«p«fci kannka i koa aaakaia. aiaila. a hoike ana aa mokahaaahaaa oia 1)io i ko lakoa aaaa iaoa i Makalaa Tiodoa koa anakala. Eia aoboi kakaki aiaa a'a a hoika aka ia oa Ua loha oiaa ao ka Makaiaa Tiodoa i aa maa apaa a pili ana i ka eaaoaa ohaaia o koia mao kaakaa alii e koopoino i koaa ola, maaoa hoi o ko'u hoike ana aka iaia ao na aiaa apau a Oili ana i kaia poa kaakau aUi oS»ama iao i kona ola."

P«h«a i maopop» ai ia oe ia b«« tu « kamailio mai nei, a i oie ik o keaahi bo «eia o koa maa mana» loho «aie ann?

"Ua hoomaopopo no hoiwau nia kana maa kamailio la'u, a aa iini nui loa oia e maopopo loa iaia kou komo pu me koo kaikaaane iloko e ka Poai o keia poe kaekaa ahi e ohuma nei i koaa ola. Ina i maopopo mua iaia, aiaila, aole e kaia oia i leie ai maluna o kona mau enemi. a oia aana e Ake iou nei e maopopo iaia kon komo pv iloko o keia hana ohamn mala. Ua hoao ikaika mai oia e loaa īa hoike iaia mai a'u aku, aoia se kamu ana e hoomau nei i kon hai pa ana me keia pot« a manao no hei wa«. a ia no iwaena o kela poe emaiama nei i ko lakoa W mala ana, aia ao he kia naaa iwa ena o kela poe kankau aiii, a mal ■eia mea mai e heike ia aii ai; ea mea a iakou e hoolala ai."

Ua hoomaepapo aka la o Ba!aliooa i k« ano pihoihoi o ka Lcd« Varelia, a mamali oia ano pihoi — hoi e haiii ana iluna ona bo keia iaaa oleio a Belaliona, ua ht*il b«wa a« la o!e \ ka huln ota!ika « kau ana iluna o aona p«aht e paa ana i kona iima ame ka naaopopo ole nae iaia ua mok« ae la kela hulu o ka peahl naai ana e paa ana-

"Aole ou huna'iuna iho f kou hoike ana mai ia'u no kau haaa kumakaia i kela poe an i hoike ku aakaia ae la i kuu aaaKala, a aole no hoi paha e nele aaa k*a kamakaia aku ia'a iaia, oiai. aa maa aka !a no o« i ka hana pela''

[ E ka l«de hanohano, ina e haaa aaa wao ia hana aa i hoe— kau aaai la maluaa o'u, alaila, aole oe maanei 1 keia manawa, oiai, i na wau 1 hoike aka ia mea faia, alaila, aole oia e hookauiua ana i ka hooko mal l kona make make e hookaawala ioa aku ia olaa aa ko fcaik*nan« mai kona aiaheie ae, o<ai, oia no kana • Imi nei e kaawal« ae olaa mai koaa alahele a«. a* ol aka oia ma iana oke aapuai o Moaasareta a«i. Oa tk« no o« ika «iaio oi a mau haoa, aa no « ike aei ao ka aoao ia ma na ano apau e haaa i aa haaa hoopoino ik« kaiana o kou kpikunane imua o ke ola o K«a« poe kaaak», ae lilo ai oia i aaea hoowahawaha ia « ka leha— ieha o keuaaupaai nei, a k« heae ikaika loa nai ka Makaisa Tiodoa • lile aa ka makalo ia oaa ka— ■aka iehnleha o kela aupaai pana laau malalo o koaa mala, a eia ao ka kumu aaa e hoopaai nei i k« a)a o koa kaikaaaa« m« oa ka naka kupoao ole : ae alakai laiau aaaiaiaaaaaa aaa apaa, aka,« koa p'likia na« a « a haoaaapopo a«i, aoie ioa aa i heamaopapo i keia haaa an« hoohaahaa i ko olaaiao'ua aaakaia ia oioa, a« lilo ai olaa 1 m«a h««wahawaha ia e aa iahalaha o ha aapaai • ka olaa csakaakaa«. O koa pilikia hoi«ike ia aei, oa maaao o« i ka maa e hoao aaa « M«a ia o« ma kala hana ih mI.

I He iMa* hoaoaaae ioiiloH pemaikai mal ko oioa haoie a&a mai. I aa «m i maaao pela, a!aila, oa heike a*& wea i m mm apaa e piU asa aoo, oiai, «1« ao £a ti»i aai ila aaakaia e oloa, a oiaooae... kaaa elioaa heeaoa Ihea aaa e kai me Ma aum kae- | kaa aiii kamakaia ia aioa ae ke iakoa poaaikal piii kiao il». 8 i»K>pakele mai keakm ia olaa keia paaai aaa aaa o ka £apa Ke&a&eheoaee moa.

Ua feooleh« pe»o mai ia b« kftraaftliiWfthine n«i e Moafts«rett ai« ki hooiMtpopo māl »o i kft oinio o koia nau 01010 ft o hMßft!lfo aaopopo ftk« r«l iftift, ftkft, Bftmali no o to)ft maaao ho afa«wft kina 010 aaa ift B«laliona oa hookapao a« ift olftl ka fto ftsa Bfti i k» oi&io o aft oleio a iioftft i kftcaftiho ftk« la iaia i»o ka naopopo, ftiftiia, «a hoopvkft hoa mai ia oia i kein mau 01010 ftoo hiiiaai ole no ina olelo hoakaka (Bftikai ft Balftliooft i kamaiiio ftka fti iftlft mo kft hanahana o!e iho.

"Moa paha o kekahi hapa no k«ia o kau hana e waiko mai «na i ka moa «hoU imaa o ko'a alo, « kole han «ka «o oo « koiko ho« aka no i na mea i aoe iko i kue anakaia," wahi a ua L«do Varelia «ei *n» ka ieo «no hiiinai ole

"I na wa« i manao e kana pela elike me kau e olelo mai nei, ae ; waiho hoi i ahelo e hihia ai o*, !ae lilo ai oe ī mea pio na koa ana kaia, aleila. aole oe e ike ho« aaa ia'u ' keia manawa, ae heike ak« aaa ia oe i ka'n mau mea i kamai iio ak« nel ia oe> ao kou heie ioa no ia a hoi hoa ole »ai e hoike ia M i «a sea apau a'u i kkaa «ka ftl Ua ike no oe ika oiai« oie o kaa mau mea e kauiailo mai nei ia'u i keia manawa."

Ua hoomaopopo aaai ta «a Lede Vare!ia nei 1 ka oiaio maoli no o na olele a Belaiiona i kamailio aku ai iaia. alalla, hohoia ae la maluna o kona heleheiena ke ano īAinoaka, a kamaiiio mai ia oia me ka leo malie ia Helaliona i keia maa olelo.

' Ea, he mea oiaio no paha kau 1 kaeaailio mai nei, ae hiki ole »i ia'u ke kanalua aku i ka oiaio oia mau olelo, aka. he mea kopaia— naha ao naa keia ke hoomaopooo pu iho kaua? H« oule i hala ae ne:, ua halawai kupaia&aha iho ta kaua, a mamali no hoi oke kunoo i maopopo ole ia'u, ua haawi mai la oa iaoa iho e hanai ke kahi hana no'u «e kua kaiku— aaae. a aole no hoi wau i haia - wai mua me oe, ai kamaaina hoi wae i halawai tnaa me oe. ai kamaaina hoi 1 kon ano, a he mea kupaia&aha no hoi k«'u hiliaai wale ana ake no hei i ke kānakn i kamaaina maa ole ia'a. aae wale aka la wau aae ka noanoo pono ol« i ka'u mea e hana aaa. Eia oe eke kanaka i aanaa<aa ole ia'U mamua ke ake mai aei e kaaa 10'a. ae kilinai wale ak« ia oe a« ka maopopo mua oie o kon a&o ia'u, ava manao anei oa he •ne kehana k«'oe hUinai wale aka ike kaaaka i aiaopopo oie koaa aaa oiaio (a'u M AoU i dō«