Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 33, 17 February 1931 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Uaohia i* a koolaa it «a P©«Maikemi o k« poe h«lobelu o M KrHok« o Hawaii ")

«OKUNA XIII KA HOOEOLOKOLO IA ANA O KA MEA LAWEHALA

**E ka mea hnnohao:», aole e hoea euai ao» ka Hako B"b a rtBako inoaa '» kau »ba e ka mea haoohauo oi»s, aoU e loaa k»« BdbfcreBeko meloko uei oke kulaAakaahaie i keia euanawa, oiai, ua haaiele :bo ia oia i ke kuiaoakauhaie nei ai« %*>i« kakahiaaa oai, ai ke oiaoawa ae i iaeōio >ou<» ai ka puka o ee aulauakaohale i keia kakahuka uui, & be aottJ pee i hele pa aku me »a, a booßabi n"> uae o lakau e lei aua i kooa lima eha iloKj o keh«hi kaei lfma. Oa be!e aku lakou ma ke alahwle e hoaa aku a' i Lamah^o.*' Is maiiawa i lolon ma ai ke Ki*bu Maku : ea TiodaH a fe o u>ailii) iu»i ia i ka !unakf.i.a»īhi i kei'H *emu oitio e '0801)01.0 i.i t«C »l)f. **H«:»ba Hh inen i ae wale ia »au ai ■ leein e wnla ilin ke<» poe 1 k? kulanaPauliilH 1 kei» ish<iikki.? A >:t »iif> i»ii he e Kekahi e Hku ih lakou ll«»ko nei k* ku'MiiHkaeh^le. rio ka aea p»li i keia bi h -ia iui"» o-k.au-aba a L'inaka.'iawa; Fcre'r»? "I keia'kakahiaka nui no ka l«;aa Mi)& ii)ai okt u)B* Pili > * e '® bio, a aoie ho be m»na ilota o ko' u liuia ka hoopaa aua aku i k«ia poe e haale e ana ī « kalanakauhale me ka maooopo ole ia Oke aoo koikoi maoli * kei» hihla a keia afta e hoolohe nei. Ao*e no hui i loaa i keia aha boo*olokolo ka maua e piui |a ai ka ipuk» 0 ke ttulaoak«ubilp 1 keeahi makaainana e makomake aoa e puka aku iwaho o lie kulauakauhale, a uaopopo aekahi kama e kaohi akn ai iaia. E !ike hoi mo ka'e i hoike »aa ae nei, a u» koke mai aei 00 i loaa mei 00 i luaa mai ai ia'u ka «noolelo e pili ioa i keia hibir*. a oohiU, aole e biki !a u ka eeakea wale aku i ka puk& aon o ke kahi inea iwaho aie Ka uaa ole o k„ inaaa i<'u. M Ua lile eeia kulana e ik«» ia nei imua oka aha hookolokolo i ®e # n»ne o-i ia kel« enanawu il"ko .» ka anaina e .8 poa i akoakoa ae «l'ifco 0 kela keanH hooiolnkolo. Ua oana ako kela me keia i koea hn«, a ia naa«*i uo hni i huli a?a> ei ki lunakanawai a nlnaa a«i I" j 1 ka iawehala rp'o 0 hoao ako • ka- j ma : lio ma koaa aoao no kela uiaiia wa oaa i noh) ai ma ka hale o ka Hako fi*b»reB*ko. Ua kaaaailio koke aku fa ao 0 BMaliooa 1 heia mau oUlo » ha »uoakaoawa) uo keia hole malo aoa o keia poe. "Ma keia hoio oea'u aoa o keia p 1« e komo p« na»i ana i'oko o aeia hih'a ©'»• « hoiko aai au» ao ia, «a hok> a ka iakon oaamuli no piha 0 ka ike no, «010 ho kabo« eupouo oia kohkoa aoao 0 hoiko aaai ai no n'i hewa, oia<« aoto •• paha o hah i« B«a hawa olo."

1« 6Q»a«W» *• I *«k« Mai ai k« i fc«i« iala.

**Mi» w*bi pw»i '• • b°a pok* m*i atl «• i k» oiai» o ka pili i kua biki» oi»i, •• *»«»i » kaa bew« «♦ k««» * iu i keia po i »ak«.»*ke i* k\ # l«po • Lor*os ■k« piwi, ■ k«eii» hoi kan i b«e« ai. Aolo anei hoi I koie udb> keU chd»w« »«i a hiti i k«i« OMM«>t kw waha pw»i •o • h<H»p«k« aiai mi k« ■«• »itt i koo kihia »on«i," «ahi •k» »«M--kao*wai i h«ofi«ka naai ai «• ka i«« aao ba»na.

0a kaaaili» koka ak« U »o o B*r laliooa »• ka leo kopokopa oia i k«ia aaaa oieio peia oo k«la o»B eUlo a ka lonakaaawai i«i«.

! "H* li*« «1« i» hihia tue keia an I» hoomaopopi n«i< U» b®lo kitlo ! wao ia oiaoawi, oiai. he aaiiihiei w«« m% «ei» wahi, aol« hoi o'o aoa aloha e feo mai a hooiaio naai i >o'o aoo. nulaila, ea boso waa e pakele aka a»ai ha lima »tn o oa poe ema <exake aoa e hop* mai ia'o. Ua hoae hoi waae imi i ke alioeie e aooirio aka ai i ka pse e m*kemake aaa e hopu in's. * hiki mai ka m»otwa koponn * bik> ai ia 1 » e huo— >- ako iuioa o lakoa. <<oie »#b b? hoahele a hoaloha po paha me «ela Ikaaeka powa, a■& hiki ole oo b»i ia'a ke pale i>o'« iho imuh oka poe i kainaeioa ola ia'«. Ua htki »ai aae ka manawa kapaao a'« e hoeiaio akn ai iwu» 0« a ka loua*»aawai, aoie waa>e kbhaka powi, a ao)« no boi waa i hnikao pa me >a eaa kaaa maa haoa io i, a ao.e no hoi waa i halnwai mas ilm i®» bo ko'a haiawai moa ana oae ia o>a no ma ke aiabel«> a'u i heie mai 11, nnlai'i». oa boio wao. aole oae uu io'u oewa ta holo an«. ,r He oipu olelo hiakaka pokole w«ie 00 kt»'a r hnike aau iwua 0 kao aba eka leoaEaoawni beno — hao.-. Aole no b»ie h>»i la'u ke hoika ako i ke kuaoL o ka hjj» aun mai o Keia pilikia miwt>e3a oi# H&iu B b r»««o (uii Kiuna Bipifeo aka, ī huu b«ei» aua bKQ i kef« b«lt jka liaku BibereB„kJ. e w .inu uiPke aoa ka aiuo o Kauun &<p:«o, ai kv ike b(ia p-ai »0 o ka U«xu B« bsrtßhko ū'u, uh t>U()ioa<ia 6oke nani ia no un e hoao e h>op->ir.o i koa oL, ao kaari paha a heia hoae aoi» o kela haku 'e koopoin» mai ia'a, oir no paha ko'u hoea aaa akn ik* maoawa a'a e īke make aka aoa i ka :»ake aoa o ae Kaq«ta Sa»i«o, a maaaali o kt»u pale aaa oo ku'a ola iho.

Ua ioaa i «a Hak« B.»brreoeko aei ka eha ma ioaa II*», a la aaaawa i ala uiai ai ka naanao ala n Kana ka«wa ma aona ma« hoaaloha e ae iloao o kela halo iao, a ao kua noonno no «o'o pakele mai keia poiao mai a keia poe 0 alu mai aei sal«na o'u, «a komo ak« ia iloko o kekahi o aa rami o kela haie ka — hiko, a pa.ii aai la I ka paka hopo o'o, a hoao ak« la e Imi i ko'o alah»ie e palele «I. U* Jk« koke aeu la ffau i kekahi puka aniani iloko o keia >nmi, alaila, u& manao iho la wao e imi I ko'a pakele ma ka be»o «oa • iho aku iua k» poka aaiaai a'a 1 hooeaaopopo ai, a ia'a oa« e luaaao ana n»» ko'« pakole, ee hookaukoa aaa ia'« n»i aela rumi mai ma aela puka. «niani, a*a, ia mauawa 111 hoea mai la ma kahi •'a i manao ai a ielo ak« ilalo ea "klai • ke kuhoakaohalo," a Oa haole aku la «a« Ueko o k« Ialo« ma« lima. ao kela kapeaa klal o ko Kuianakaohale kakahi pne, a ua h%«lo ak« ia waa iloko « ko lakou i mau iima, a oia «0 hoi o ka j 1,00 I imi hoo«a*«o «aahope o ko'o mehen mei kela p<i mai a'u i holo aka ai mai kele ahlahi o kele hoao 'a ana e hopo koia p?wa I«or «»**. Ua hiki el« «0 hoi iao 0 ho' hou •10 ilaaa o kola rami, olai ko'o mau oaemi 0 hoao aaa hri 0 ioaa vaa llako 0 ko Uko« llma. Ua

M* ibn U» wao ika M*c ia« • «« Imni i« a»«! a« { #ao i«o« o ka» «h« ha«okftM • hookoi«kolo i» ao lt •'■ i haea oi« fti. • *»i* iho lo «•«* ika'a man olalo ik« io»o« • ka» ftba • k« M«« H«Bobaoo.

Ua hlki au i kaaa t ka a«a h«la b«io k« hoouiaopepo iho i kfia moo Mo a iMaiioaa • boikt o#i i»«a • kala l**at«lia • kooloha eaa i koaa hihia» b« maa wUlo aao k«k« waki %»kabi oia »«• olaiw, •» hoao aoa no hoi eia • ole ia mai ka ii>oa ok« Kab« Aqpwoi Tiodoa iloko o • k«ia hikia aaa e pai« aei oooa ihe. Ua b«li aku kao hol o liooa a kaa ako ia i kooa «uau meka aaiana oke Kaha Aapaai Tiod«a taaboDe ibo o kuna ho'ka aaa i kala «aa olelo ma kaea mooielo < haike aela mal«na> Oa haomeopopo aku la n« o Bdlaliooa ua auo kokaa mai ia ue na h«leheiena o ke K«hu Aapooi Ticdca i ka).a -aaa olalo a Bolaiion« ) kamaiiio aka ai. e pili aua oiawaena omb me fee Kaa«a 8a piko i m»ke ak« la.

"Ke uuaoao oei no wau he mao 01010 auo baku wale aeia «u i h iike aaai Lei, ae wanao ana paha oe be uoea maalahi wele ka oj«I)» aua m«i i kao ueaa oUlo h*ku wale," wahi a ka Luoakaaawai Fereir.i m% ka ieo aao boowab&waha> Ua iio hau mai U ua luiukanawa: uei la Belaliooa i keia aiau olt>lo auo boowttbawaba. "ißa, aolh anel e hiki ia oe ke hu'ke hoa mai i k«kabi mau olelo hoike e hil»i ai a hiliuai ia aka ia 03se oUlo «n3 u«woliwrtli aa i hoike mai nei »m*a o keva aha M *'Ua nii.au iho aei oeia'n mamua aka nei. Ueaha la ka uiea i aahu id ai o Kanoi» Sipiko auie ko'u M«ba oa i kaia ahiehi, «o ka Haka B.*bfrfg*ko hoi aole oia 'Uko u kou*> aahu kupooo ku h*le» t.ke, aia oi* me kauu kaowa iloko o ko Uaa uaau aaba uiue. K uaakemake cut ar.ei oe e boikt* ako ika u>ea »ni asr tu.-iuua o ks. o a'f, ai c>l j o.na o'iaio Rao i uiuke;ußke a' e h.<:fce <iku wau iai2a o itoa heueihueio. K »>• kiuinke aua paiiu ct> e aku wau i ka mea oiaio no i i komo o'u ī ka 'ole u ak'Okau e helt aku.'' "E hoomanao inai oe i kela uhi— u'u i ea hou mai ai k» bale o ka H»ko B/~>eri?Be&o )ioio no wau o ho'n aanu ike blo elii, a mai se eua ina ike vke Kabo Aupeni o air<>ta oei ko'a hei ana tn"i, ai kuu uoei ana i ka haU k»h:ko o ka Haka Biberese*t oa auo luhi wau, a oa aoho ibo la iinna o kekahi uoho, a noaoauU o se aoo luhi me ka maepope pono ole ia'u, eia ka sa hiamoe iho la wai, bi kou aia ana ae i ka nunni o na leo o ka poe hoopa.'paa an» i kela po, aua iae iho U waa i aa bekaka ana enawaeoa u ka Hak* B»bfnselo n« Kaana Sat)k'o, ai ka i*e ana i««i oka Halu Babert«eko aa a!a waa, aaa ho«#aopopo k«i i na mea I haua īa mftwaena o lakor,'' ~7»i "Ua booa>tka cn*i U oii « ba — kaka k«ie mai ia'u, akn, ua paie no hoi waa i kaoa man hai*« auo pe— pehi kaqaka ia'o, a ua hoekan aka U waal ka eha oialana o kona iima, ai ka ike ana e ala aaa Ukou ia'u, aoleiU, kolo waa ifoHoc keia! rami e iike na ka'a i hoikn maa ibo n»i, a paoi mai la Ika pnka o keia r«iui, a hoa« hoi e pakele ma« ka oiake ieaai « keia poe i aaaaao ai 9 ho»kaa maian« o'u. O keia ka MoeUio «iaio i'oi hoik« aka «vi 1« ue, a iaa aoie keia poo h«k« kahiko i hoio uilana aka ia mai keia *bI«aakaahale ako, a'aila, « «« mai aaa ao Ukoa i ka oiaio e ka'a maa oielo i hoike nai imi*a o koa hanohaao* t« Luaekaaawei Hao«h«oo o keia Aha B Uiki a««i ia'a i hoik« aka imaa « kea aha hookolokoio» a haka wai« aial ioa oUlu wiaio ui« o ho»<« «i w«o o hona ik« aea olalo? Ua hiki ole U'o ok« ■«« hanohaao k« hoik* eaa «k« uanaho «I* ona moa. oieio «'« o ko'ke «ka aoi ia oe." Aolo ! •«•