Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 49, 2 June 1931 — HE KAAO NO HALEMANO [ARTICLE]

HE KAAO NO HALEMANO

ln,« ho. h« p*U k kahea «k* oe U:». «lai'a, aa k*hea <o «k* 1- *• ° i »• Kamal Uw*Ui. uei ©ia i kahea ik« «i. « K«ut*UU. w.lc « a ; .» ka •« a hele iuai »a-iiei «. ■ila, lura kMH «•« *a«a «ailtt«ili » ia uuii-wa uo h«>i. **• huea io ai4 i n*> hoi u ! fe»ii»i a ia Hia!iaw<*n<# h«- • Laeo'hi ir i „ tl ak" -i>a K«atukaht, pau« be p.,..,Uc1e O Oia » keua ka kuah ue k o ele i« -eia « huli ke k»a * „1 . i t»*ipc »b k« kua uiawuā «e«. Ae na uuli io U o Ka»»Ulaw iu, oo k« k«» uiil o U u» .«>e k« *ku «ei, aUua, «4 iiu koke ihe U uo hol o L e«ihl aobc pa* f©h« ftte, apa* km Ukou oaua »m, «Uila. ufcl hōu akit Übp u I.aeaih» i« K».m»kakl ke bcJc uo oe ī ko kbUu-hiue ao k< * C: fel * ala.iU. a.eo uii ot e huli mai ko»« .alo Imua a i mauawa ua kuli io mai U io bot o Kamalalv*alu imtt O I »kO:l «f»au

X wa ue ; atM o KauiaUUwalu i keia ni u *a* jattiii eku ak» ne» 0 kou-» aa wa no ia l pil mai ai iluoa o ua waa-ao k» mauawa no ia 1 uoomak< >i'«i ai ■« m-ua o H*U mauo :tie e hoe aaa i na w*a » l'aua a i e manawa pokole na b>.a m/i lilakou ui« ka pi i o!« mai-u ua vr *a « iuahope o lakou u i a li>»e ua o KatuaUlawa«u m i o h-u. Ma k«ia ho'.o aea, tt a par «e la *ek h' waa oie Kumu — kah ma H-«ui.U ma Koolauloa. Ila.lt, *-ka īi k'ii.s-ku «na d Maleka <aiia fc«» luoā. Hoohih: >h« la o Kpimikahi i k« k«. # ttoh« ih*> 1«« o a lUia. O HaUuiuuao hoi, t>4 holo loi aku la ni o Waialaa uia Uk j. uie Ma keia »«t «tia » nei, uA holo 'aku ' » ka iuua k»kala apuni o W iai<!ā nve Waiaa/e--1 hele ma; -U'kou * bōokup i ta lu.

i'āu boo «upa ana t»a bala ae 'a i.a lā ekoiw, « h.oom.mVa o Kama laiaw lu e 1 o oo i® Kumukik'. ao ka itce ole ii aku. a alnaM i »» ktii Auhen o Kumnkak P u». mai la ū'i hfti kaiia mnau, al a • -a ina ii unla kahi i uoho ai 110 Koa-i uiake l "»** I°*-' kii e iu i la bbh Malekahnaa, «o|ail», ua - uoho « a.'uuiail . Nm-n «ku .* o KaiualdUwai« uehe i li e Uik pahn ke kii iā aiu t h a Loai "!<i uei. ae he hi^i 110 « ailri, in unu U o K.uuiU'k*h< a hui iua. U .. me Kaina 1 koua hlki ana mai, al* U, . a akii la ho «aikuahii'e ia K-i.miiKahi, e poaO, oe e hu..m« ko kava oiiaoa ame na w»iwai uo kl.-wa i. e uohn pu u,e ua 111 kua ō kaua aiue na maka n uau . •"» uoin uiii» kt«aUi o lakou, eia h.) kaua i nei i kēia m» na v.. [ loai i.o « i'«u ka Kamala iaw<lu k m ii 6 aua, n* hoohoio ih , U n'K.uim». a i « waii lae aa wi,Uvai lw»bihi ona «ue ti, iii i:ua o li a »i»a Haw«»ii. U, nolio iho U o KaoiaUiawi'.u maOih • me ; iUinu-ino. aia mi— 'ii'awa uo U.i u. k-i**w- aku 1* k» wuhiue ui o Kuiu laUwalu a pu^ 0 o.ibn. » «k» k * i4 IQU • o li.iiialaUiw-lu - A*k<»— « ak* k C a.:« o Oahu e noho uoa | h i OIH uiA WoUik'- , iiio.u a a-u 1. o AiKat.Ak« ke j a i i k n« m u e kii ia Ka— | mai i koūa kau- i 0« le "i-ike «ku ho o a i koua w4r-| h:u« u, « -«t w-a, I ka liiki aua j aka o ua e de>u k. Kauialaiawalu, aa iw e n.i* ' . r U 8 ° U °' k ® i huo.. a laekealu. Ao!e uai«h«: ,u « uo K.auni .l.iWHiu « neeau u»ai j *! ,a ke -kauoha o ke •»» 4 * iB » mo 1..I», iuou ia Ui II- kuhiua uui o k6iJA a.o, * 110 ,nc * u# K * Uialal-w-ilu e hee iuai-i. Nolaila b.»U»i l> ■ *» Ainan-ki a hooam oia| 1 koiu «« he.e epapā ia llal t 111 uo me ua in>it mak''a. «Hiki l( ui a k« Alii Aita— u ka iu i H>l* m ***» *a |.e m-»a Wlu ia no h.i • Haiēnu»o i k" u,«w*hiw«?ii' 0 ai * k«afck*> āi p. ee u ai*a i ke kakihi — ~1 [ . . »..UH*a Vr .«atl >»k« I- .. . k w h: e .« H«u»a)aUw«lu e . o ' eali'»4lkawk,

e |xii tnt hoi |ikoß i k* 0, keo 1,0 b>iia c ol«l* •**U 0« ek' W»bi«t« «itw> *k* «• « Jioo'c ii* boi Miii» A !»• k® onke Ui» Aik*s&ft« *« «)" H«.« ,«iu li o H'lemaio ma « blk» » k« } k.kiwoi • KoUkole, iiwUil* W*.i«iua f « L •4«w« , t H««ul«, i«a. k«tb«lott * h4«a loa » Mo-!•«*. He m«la «W4 ko )ai t m«t k« k«bikom»i, «l«iU, B«»k«l >1*« U k«, kupuaiw«bioe o H«l«w»«* 1 ®* 1-* «wa. • i»ee iho la Uk»« «»«i »»• iaio o kei* m«o lau «w» i kt k«i i« «|e kttpv«itwil)iuc • H«.letnaoo. Ua Rauoh« «e la o Aik«u*k« *"4 «pau o o«ibu oei iua • -k* Hileaouo e j>ep,hi a io«ke, ua «kuakoa a« 1« o« fca-«k« °| kouUu ai>But « iwi ik° ll maloitoj 6*a ar»la •*& ai« MoelaU' 1 , « ole , ii ehe loaa • Uftou uei ik» P**, im e pepehi ia Maleaauo, u6 k»J aiea ua uala loa lakoU > ei loaUio o o lau a\%a ( oa.hai >« e K««c*l'».

Ik« ht»i aua ak» o ua kauafea, t u«h. īho U 1-eou i.poeleele, aUila, heU iku la a hiki i Kukui ma Ma kapuu. He mak«maka uo H»le - uanu iltila, kaHi Vnoho ai, A kipa sk«t )a UL»» aei maUiU. aalua ka paa i a moa, alaila ai iho l* ako» Lt«i nikoua. 1 aku la o HaUmauo i k« aioa. e alu ae oe ia oAk«tt a haln aka makou t Uolokai. uo)fttl&, ma k« a»itoe wa holo ak« U lakon Lei a pae m« Kaanakakai, Moiokal, a uooo īUo a lako» ttfet iiialai'» a m# hiāi ai, a kokoke •oo ll» ai a k«U kuii «ku 1« lakeu a«i « pt« m« Lele I Maui, a ooho hou ilala. Ma k«is aeho ava o Ukou ilaila ike ia aku la l»a piko o Haleak*U| e le[e mai aaa iloko o k« ■«o, k"® l *, mai ka maken«k« ia Haiewaao e hele a nōho ma Kaup«. Mt»i, Ua beie io aka U Ukeu «ei ma« Leleakua h*ta*ufti Kttla L>|», Ukua, a hoea ana » K»*»P® • " obo hola Ukott m-PJa.- I. ko Ukou noh" an& malaiU mal»iU. *» bo ° makft uo U'oa e mahui mal il »,.■* biki ika o« aua o ka Ukou man me-a i kan» ai, « *• hahaki ia keU Imau uiea ai a hoomaka ak« U la— k«u e helo ao Umiwai uia Kohala, Haweii. I hnea aoa ma Umiwal, KohaU, aa n »bo olulo iho 1 Ukoa malaiU. Hie uiai U kekhhi oc«a I k«ma«iaa mt wahi, » w n bui oia o K«p >aokeaonai)Dh. a* naikonoahine hui o Kuikwipaho .0 X,)hal», a ik« U Halrm»ao mo Ki (uhlhUwalu i *a ma'k'i ama ka

nani k«'OKn* « <o» alail».■ ulelo »feu !a d » ho, kakoe i k Uifci Üboo » k .ui»<rie, kttlu« <*• Hiiie ka aL N .b<f īho la lakou n«» ef.ift iiiihin'i. alaīl», »l#lo »K0 1a o Hal®uii»no ia K*idhl8 p uuiiO ke hupun» wabioe • kau-» u oei, a e b*)e k«Uh i koa wahi< k* * 18 no bo Ik ® ooi a ku kan« HHe »ku la Ihuk a h<fa: i Waiine* tn»i tia ku»l«pa iiko i Koh«l«.-« m«e iho ia, a «o ka vq. a k«ai e »ku Urko laiia'hik* » iiik» i Ham? kūi. i K:»QDBOoli a moe h»>u nankiiu a bele !)• u nku la i» h':e>» 1 LIooūū» lama uia Hawn i« h ui>ho iki ibt la )»' a maia«»a. Klua

an«bvla oko lt>oa n -ho aoa *»a feeu w#hi. Ikn lol.e aaa o Hoaa k« lii i) Panr, aa buea «aai o UH«na Ulawaln naa Hilo, hooaea aai la o Haa«i jta el*l<s e <ii mai in Kalumla uv)hlq & iiiwe fcku it> iaia an Pau», » kaunhi uib> la ria ia iwumukahi fcoii« «>t»ikunHiie e Oialaeoa /oa ia Haiei&a'io t"Di kaoe o ka u»oe' uhaue. Ma ko t. uobo ana o Hkleaaaao mt ke i:«iKi«92c i>o« uj aneane no » piha ka ew«io t oaholo ->ia nohu pu nea tu« K nuukilii aohe Uooa oaai 0 k» wnLi aol»iia, *<!,. • ae la k» :iiaouu « ? tke n'h * Kohal*. NoLii* ut: ku a« la no h< i o Halei&auo » i). t aku la i K bala ( aka t i i• « ho' k* o Ke.iku» *«» H«ii'la Ika 'iookn oihlU I*a < luwei*) ilun* o ka ot> , uoho ii.o 1 •. i in » l«ooui»ki «ko * uu uii li". lai« uo b<i e noiiu aua ae u%uin li» aoii, ku ao io iCtu<al I w »lu 4*a

k* i* t#io, a pa» »a« > *i • IOM Kutt, m* q t b It < 1 i ana n>i toi a man p«p«lio«, hrll «• l« o Ha'.emaken i ic» Af>| ti i ** w 'i m |M»kg »n* H om 1i« hc w «> ti mw pa lā«», •! l . o> <• •« w I • fi H' i» ja«nA i '# <• >• »■• • •«'' W'^n

W o &*»n»*uoi»a»o b®# k« %aUi |MU)ifl» wai cite o Lihu* e kapa.oalMi.no luii kal no e »teh» *u* 0e ta Ukoa m«v i»«bo>jK- <m e<» ka soit». JPan ko lat)a nwe ana, aUlia, hoi koo ouii Uoa nei «• Waiakea. i Ulu» < omaiama, nobo iho laua eiua aaahulu |iaiia. I A h«k i* mao 1a ok* noho atta, aiaila iiol Uoo akn U laua 110 K«iikai|>oli<i ni» KoUaia, ui' like no hol mv ka mea roaaj auu.ia laaa i kn ano o ka itoho leihi iki j aa» ioa k#k«bi wahi, ao» kana «ku ia j no l«u».fu«l ika ai eo ka laea eiauo a huii km llm* ilalo aiaiia ioaa m*i ko ka i* <e. . ' O kiOii a Helemaoo uia e noho mahiai nei ai» ao i Ihoauu, e oann aia ika lae 0 ElauoUoli «me ka nalu c Maiia. Kaa ie \a io* keia maia ka&a ai a Hniemano a hiki no i Kei» ia e poka na keii jnoclelo no ka mea Ihuana.aa oieio ii, ke kapa o Ihuakn hd «alaholo, ao klai no hoi o kei« maia, oia uo e KLekuau»lo. Ia laua maiaiia, oa Leie uiau aku i?»ua 1 kai i kaliakai a ike u ;m d Kamalaia— w<iiu i ka iiee mau u&ai o ka naiu o K* u hoia, ma Maiiu kahi hoi ona aiii e hee miu mau ai. ia s Kain«Uiawalu e iieie mau āua I kahakai. Uaike m»uia 'oia

e nana kAuaka i kona «*hine maikai «I ua uui ka maimio ia ona. Xka iho an* mai o Kuameho i ka hee naiu, a mamua o kuuahee ana akn i ka nalu oa ike e mat |a oia ia Kamalaiawaia i kona wa— hine m»]kai, aua hoouna mai U oia koaa kaikuahinee kii mai ia K&malaia-' wolu i wahiue nana Ika hoea ana mai no o ka elele kii wahine a Kuaiooho, ua «e koke aku i& noo Kamaiakwalu a hele nku aia a uoho me Kuauioho ame ke ano he kane a he wahiue . I keia liele ana aku o Kamalalawai* a noho me Kuamoho, e mai ena o Htv> 1 mano i kela manawa, ae noho ana no hoi me ke ano kaumaha no ka Wahine no koni iilo hou ana aku he &one hou, 1 aku ia o llalemauo ia Kaaealli e kii ia i Kainalaiawaiu e noho mai ia me Ku»»—. moho ma iialelua. ! I ka wa iku aku ei ke kupunawahine: o Haleuiano iā Kamalalawalu e hoi mai a hiki wale iiq hoi i ka eiima mauawa o i kana kvi ana e iioi mai o Kamaialawaiu | aohe no he maiiu ia mai, noUilauanoho hookahi iho la o Haieuianp a hiki wale no i ka m«ke ana o Haleuiauo. Aol« i P<tß !