Ka Hoku o Hawaii, Volume XXV, Number 29, 22 December 1931 — KA MOI KAAPUNI HONUA (NO KA HOOLAUPAI AINA) [ARTICLE]

KA MOI KAAPUNI HONUA (NO KA HOOLAUPAI AINA)

He alokn « Va ln a\oHi j&1 Ma i\* welelau • ka h®,ma E bal li oe 1 kou i.ani X ka milamil na oikelake!» NiUa * noii nowelo sfcū C a pili pai i>a f ke'a Ik« •« I ka ttitii l fca &etee w*i iawe nnlieIle mauaa i lok'a I fce oraona Kailaia f Ka «n-i nie be aifkie Ki«kie o Kiianl Hobn Kau i »c'na liapu o ..Kaliikl ■H«hih«W knlaoa 1 ka ehuko •le I k« bai halai lat»a mali« X«{na i* *ku na pae mofeu I hoa kuilioaa noi e KaHei Ma ia ©au alaoul nulikini ii i oiali I»«oV. ilit aku Lilo ai mua oU na eneiōl Na lekelefee eueu hana loko'wo Oha 'ama oke so R° u Ā-.kua Ka Hoku L'oa uo kou Ala E ola Oe a Kalani « mau loa A k»u i ke &• uialāaaalaiaa.

I ka liota. 6 poeoi o ke k« — kablata »ka Poalia, la ?e e laiiiiiii, "ui he«!*l» <li« !a Alii ka Mol Kai«kauii i oa kapa--111,« k«« Aupu*i nei a ta* n|[ti. la ipalwnl 0 k» moK»ati '"Kiilaaakauhaie o Kixane # " no |li>bB bWskat:kaapuni boa«8 ; 'r,-l t#a i kahi e booto ia at taa liai uel, oi» ho', k* io'a «»a e: Mekihi lahui ano l : k« me ke Hmwail t et, i h : Ki aPlee fco«kīr* M»i l mea e hooiatipti hou i\ i siaa iat ui kaop-ka. O keia ka lia 0 oa huakai a ka ,Moi i ru ai i na fa? 1 loa a i &lo fti i ke anu « na e'ua ai k* iml «Hā i me» e loa4 ai he p«uiiik*i i keaa a\na hanau ame kom lahiOlHiaaka. Ua elelo ia • kekahl mea iak»3 «a k« M, H. 1883, »p ka aiaaepili sna 1 Jul« k*akai kaafud haeua a k* Alu k« M'ii. '•O ke AHi *aia6si«a mol maa loa \ kaahe'e ik« so ® e< » 8 0« ho»idi» keia haskai afiā * fi k«k«hi k«mi*haūa p»okeia lo® * k* ha*«hano e keoo i« ai kah! ®!ii e hasd aku. Ika ha —1® aua *ktt 'i Kaiu kakik®, e ike a>a k 3 fcoe rk«kahl Alil o He!ese I ks* hele ika houua i mta e hoema llliin «i ka «iiaeoa o kena «aau »0 K« hoohaahaa fa sua o fee§[ahi O kopa xo9i hōaloha, e 'k? ana t*Koa he A!etauedere e helē aaa ik* loa «roe ka iaela « Ak!s m« k* waiho at!s iho he m&u ■10*11 « ka ma«»oDaē iaahoipe osa, a iihko āti oei hoi oke att k«u, eike au* k«k«a t« Kate o S«d«na ( ka! ft2Ahe]« aku e koo f»! i k* iuo no kMao, « ioma hoaiaunā, eia une oia ponpi no kii kooso iloko p iS poiu®, e |k« **S kskos he E-nefera uo peresh e kaahele ar t a naaluna t k« |li oka hoana, no ka ah*ai wale *fl* 1 ka okl o koua wāiwpi efk« a«8 ni hei fcaito«heKmc yer* eo Eemila e kāahele ana k* k««ua ti« ka huli aua ika Jk« aui« k« o»*sao, aka o Kaia — iau» I» k* kSk«u feoi/ke «lii no*e« ame ke aleha kauaka o ka ?4kipik§, «»l <a / Oīa i kaakel* ika koliua >0 koua piU&ine iho, ik% i ««'a * pomai«ai «i kona A*p»»i ame k«na lahtii ka n*k* k«i, « i ko ai koi ka maki? j koni A«ru»S» *i a k * HOOUMjtAHUI."

Mamua o koaa b«ie aaa akii a haalek ii« i koua mau mak»ai •

n«a«, an malama ia lie mJlu »bsī sa h a 3PMl® wialoko o n» laakia', e ®oi a»* i ka M* n * oa * miltKia inalkai nia kat!e liuakpi a e hoihoi mailaii niai iaia. Ua bojge ae ka sabui i k f lakou aio'na iio k° Jaksa iHoi Ma'ā k« kafeftb)£kX poniponi o tta Paahl al*. 03» k» fcftliSnvabi aiia ae in*kal o Alnahou, no k* pa— ani «k* i n* hos'n o k 1 » «ia lem aw* ke sliii * iW-* ka« i haawi *k« «i ī s« *eo me'e a>ae na hiai?«i 1 hak« i* '*• inaaawa 1 kc »l«h«.

Aiki a. u ! kiile'ana. «-u t]. i i aku ni * neP, « e iaw* *kn i ko H»waVi Moi o koiiH «maama, t:* :be 1* n.kw la ua Liui Alii aU • pii ae *nx m« k% web« &• !a »*ia i i©ftj pßp*le, kwūon iad ]», & pnāna mai ia i n* heaol*lo, ir.« ka leo i po aila me ptoiPA.ko. ''ALL» ori k-Mi a ps« itve ! vi la.. vra co j.d)©— ae ai na leo hoohn.o aa kaiiaka e iiewa ena. *'A!ubs! Aloh» r .ie, ?ke a'ii. R L©le uo oe ii h>) ?s>B akii la ka nooKU k.cs akana maiaai. i" a k&B akt lr a* maka o n;aSf?,;»aßa u.aaoin n<i. mo na man&o oho'a «o kc *tcnH po «oi aku o ka I«nccu. mar !»n nn kn e k«taa ol» ā i V;na bull ho. heo ane* w*h A J I KK Kkl KO KA MOKO— AIKA GDL A

\ m-.hnpe oka K#le aoa •ha 1& p- k* niaa ana" a-ka luokp iloko q k» lai »alioo «alkal o ka inoana. ea kti? akQ la ma ke awa o KaiHi? k:ko, '.na ka Pobob« la 29 0 !a aoa— lauaa. Ua hele ke alil ka wei aaa keia hua*rsi mn ke ano he Jii ba— na« no Hawaii, aole hei aea koua ke'n&a A!li Aineku 'ne ke Anpon-i P*7ed«i§o oka Pakipika Ak»n. Ma keia huakii ua be]-j naaeli no co#i n<a kf ano b«na iaia ibo, ikw bo»'hwi l'.lo hoi ele &i koua aiant wa npi h» hoekipia .ana> r.a'īopa

aapaui āia .0 ka a'ua a ipna iaan kapanl a!i' a bell} a'-iu »i, *ka, ua hiki 0!« nae i»ia k« p»se »t i lin apo pitna«:h*na bu* tuai & kMoaiiūa m&ke« nl'u 0 ff& MoUu#iofc ua'a sna ? pa* afcu &i Oiai, ikt £ovo ka leno a puoi ke iaaaka&bals eia a o K»!»C3 Aunokn e Haw&ii oaaluaa o ka mokE&hi Kuh» QBkAcfeal« o Kiks!.« e h:JofeoVnkf aku ti;a n« ka ;pok.a Ga!» p K».«— poui, eia 38. #1". likahi anai kt l«bclefeu, • ha*wi ra«i l«-i "8 hr«kipi hiwahiwa ana, a aa o f dßßfi hwoie la k« kalBntk^»k® , « okoa. a pania u* bi»rtAka «e na pf#o haao<i. Huiia®abi na k.oe «>& ka «oa iko Ukoa m<u ®«n«o maliai. ve ®* Wohiai» e vbai*t>ulo «ei 6 laao a ooaane' me k> tslia IHliia * m» ua bo&bsbi »»» e Imki r>st l» 0 |f* bq#l e n'eliM ino »1 'loio 0 u 1 46iariAkaoUa]$. A ponei ka hoike a i loua «ai itiai vtliii oei, mai i IIa«■ ii uei, .mai &a p»l»k!k®- tfjai, e bf»i.io ana ee keio has6ai ak* &iii;-- . , Ika hiki aoa i.ka aiuiia akiahi f|kaia 29 0 liii'ō«ri ku u«% aa koiuti !i»fab(oak"J la iia £o>U»bl uui ūoe | iana u.kana aill raiw»ena oke k« 0 ka Pa&a 0 a!a. a ika ma ke e.w», £.i > hvi, u* heiia— mahl. «jkl-U. na l.ioea Itl>uJebg t 'ba.i<3iv iii&aka oka tiha, a e is>.i.a.. KAWAIHaO. Ma'una aka ope |W « kemo i.ioko b. ka llotelg >I«1« a r ii iDdWitecA 0 i)4 aiika hoiioha nnUn?. Aohe { knw P JBO iho ,ka »at tu kii h' ,wai U.I-? e iiolo toao a 0 ke kelana— caubale. IKn Jta mei pae ana mai, ua hpo- ■ Uolo na icde maia hanoUono o ka T *. 'a Ilaiea*!:! e huaw.i i aiiaiiia ikf 'oko 0 >■ a kWua hootipa'o ka liofc*;«?, a «a ht)o;mka la na palapal • . pc*Wii i kakai'iiioa ia e kekahi Ko— Uiite o na waiiine o ewniu iala, a 0 ia.keia mau .<.•;« . Ali&. F. G. N*.'W lan-]s, M rs,.H. I \vard.Colt, ?Jrs- A. G, Kins''y. Mr . Mark Severa?ice', Mrs. J. S. Haj»«r. Mrs, fT. Srhist;e«K'li, Mrs. W. 11, L. Barii«d atuc Mrs. J. LugsHia. Ua m.;Lat«a ia keia ati4iaa .aiii. nta ke ahiahi . Poak.ahi, F..-fiuari 7, 'ISSJ' Ika po inanma ih> "o ka la aka moi <* hnalele ai ia Kaj>a!abiko nei no k'a Aina Pua *isina. # TJa haawi u Ti<« aha'iina hroh:imhan*i no ka 'n.ni <: ka Hui Meihei Moko Pakipika 'Pieiī'e YaUh Ciob' malalo o na alakai haihai olelo aua a Komodoa B . S. F!<»V'! aine Kapena Menz ; e3. !>īa i» ahaaina ua hoike o Kalaui i ke kilakila o kona kalana a'ne ka iuaiuoe ipo o kaua niau -liuoka.iU oieio aua, a ua nui ki.na maha'o 'a •• j> > - apai. i ak >« koa ae n-a'ai':!, o'ai u» pu;.i a»' na lea horo h<- mn >- k'iiwehi a.ia i ka naui o kana liiau <>ieio panai no na UoomaiKHi j iuia uiai īuiua oua e ua alhku» o ka Hui. Aoie i pau ia noi ua kakiwi ar.« aiai a ua ho p s luni i ke aiii, «i.W u«« loaa «nai la ia la ho kouo uiai ke Kaniki l.n- hs ntai o Kina i» U.a kahu aku ma kekahl «haain» e !saaw'na ana wa kekahi imle ai'»* Fake noua ka nt.,a ,» l'< r Ma ku la i ha%wi ia ai ktia ahaaina, hi t!0 |.sh:i 8 iki' ia ka nani OMi

ai'ln.'<> na Pake waiwai oka kuia:r:i i ha'iii'aH'i u;t kiuohiuohi wale 11 no «H' ke goia. IH* ku ika iianike: nana #ku. Ua hanoli mka a Aia }>ika mahalo uu .kuki o jiu A»i>a l\ia i ok-lo a.ko alii ka uiyi i Mhiho aku iniitt o hikon 110 kc t i--laui» o*ko- iakoil ma'U hoa K&naka r noho wa Hwail. lie hoomaha īki ko kc alii, a iualuiia, o ki; kaabi n.o huLn»kauhsilo o Sacramcnto. Ilanai kc ali?; 1-ulnlima pu mc ko Kiaaina,; h he'er m«karkai &ku la oia ina Haie Aimolelo oia mokuaina. l"a paimia ia mai oo imuu ona na ii«iuiuio -lii/ulaaa mauao a\ne na hooiuili n• I kon* 3ioiii.ou.aaa i.Kii i■ :* ■■ knl«nakouhr-1e o Kapahki'; >, tm ■koi»rtia oia e hele i ka Alia IIuI:'-. Jiula i haawi ia e ka Kalionah: t r*ucHiee» no k« hpohauohano hii; 1 i kc Faraiii hnu, yia oM . W.:v«rt '<k .Meau auie • •%fe*'!iv I'a nkaii ia ka moi.e.ko;!* Puuku ame Mekia Mnkapokna. U nei q Kalani i paiiee ai i ka wekv io mai nei me* h'i huta haolo. Ua huU ujjU* ka Moi me MaUaiae Piau> t k.t ah-.-e i Le, K.om'siua Faraiii, a iT:;-h we l\frs. Br..Julibs Ros«.-l-pt<p. Ma ke ahi«hi iho na ke .ilii 110 i kuikui lima aku i ktia lede a ma ka papH ahaain*. A maanei aa . i noomanao ae ai ike meie . i ae na kapu o Kahiki llehiLi'hi kuiaua i kaoliuku ak' Maknia aha htilr.h:i]a, i ike ia ai ka nniii h:a o!e o i\a aahu o no \vahim*, i ka maka ka ua mea he nani.' ■ . • — ' Uv ewaiu ka nui o na la a ka moi i k..uluii iki ai uia a oui

tii,v,; ! i a i>au u;t liouuiha ia me *» h'iw >l! elike me lī'ekio o ni\ !.-.v,■ .;i oua hoohano}iart« i ppneeiii homi *' oa keikl oka Aina Gula. Ma ku i- , yajua. ia t> o teberuari, ua kau «iaU u j »a aiit« kouii. mau ukaii luuh o k'i .Mokuahi Oeeauie, a ua ■ akn lst lakou iko kai anu huihni .• kanioe ana miwaeim o nn hapa p«]ioe eiua, a oia hoi ke hlnhele t hoea uku >t) Do iupana. Ua ok'lo ja ii» •. i ; uuaieiu īho ai. ia. K.ti,jalakiM.i | uu haal< j ]i.' īlio uia inaliope ina ■wai he nni i kuknm mooh ia me ke aloha, no ka loa» eha aku o na olele oluolu, īia niaka Waipahe auie ka k.o: naiK'iiahe mai iaia aku , a no ia iiiea ua hoohiwaiiisva iakou īaia ma ke Aehakohu ana <l Kaiakaua ka I'uuAvai Oli:-" 1 KA HUAKAĪ-AUMOANA X0 NA UOOKIPA lIOOIIiWAinWA MAIAPASA KAL'AKAUAIA , KAPIOLANI I ka haalelu atia iho o ka Aiokuah) >-lre a.\va lal o Kapaiakiko, a hAiihal? ana rrfa!urm o kona uuiinima iahalahe i kana «kana makamap Kalani o Hawnii, ea niau- ao la ia Oia koua aiahele niOAua e hoea aku >i uo ktj Aupuai licueperiela o la—. Oiai, u« moku la i ae ai ma ka EoereJiana. polole-i i. Uoaoi'ulu «ei, ho mau tit>gere lio?.ma «a akau aku nei o'ka pae moku o Ha— waii uei, ua hoal.-ua ae la iloko o ke aiii ka inoi ua haupu hoomanao . . . aioha aua uo ua aekai o kona l*ae Moku nloha. Ma ia wa hookiihi uo hoi, ōiai, e nīaa loa ai;u aua ka mokn ma kela huli, ua liehoi iho l» 1 na kipoaa aloha a liaawe iho la ma luna.o kpaa hokua no k*na Moiwa—« hiue e upUo.hoomf.ua wanui au» uie ke aloha poiīia noliai ka aina hahan. ' He o:pīo, na Iplapa ae la ka halia a hepa hulili ae hi ka weli hoomaiiPo no kana Aiiiwahine, a no ia aiea ua haku iho la oia he mau wahi iaiaui u»t:ie e kanaeaae ana no kaua a oia iho keia m«* lalo uel, ma ka Olelo lianaii ame ka Olelo Beritania: HE HAI.IALIA KALAKAUA 1A KAPIOI ANI

Kak.auu ma}ana o. aa oiokuuiahu Oeeanie, Feb. 10, 1881 O ka ike lihi aku i na āe one raao Ka ko'n mau znaka e ake noi Me ka pule e lioea hou au ilaila Mai ae i ka'a upu e ko ele, () ua naiu hu'akea lekhuua Oia ae one, a!oha au A ka hnli'kuu alo no ka huakai home E nalo na mauao heie auwaiuu E k?»u aioha p keli nla, non ko'u haupu Me k« lei, maiie ma koa a- i O 6 hai mai « kai kupikio 'naimi 6. haa pau kuu kokohi ana ia'u. Ano, o k;i hni nie c.v, he mea hiki ole Oiai ua oVia <■ ko ka ; nui E pu«na aku iw au e ka ipo aloli» He maoaolana ko'u e Uui iiou kaua. O kou hlolih uh' ku mauuo oiaio Ke kia' mn ko'u alahelo A ke ike au i ka jK>cpoo houua 1 euakaua na'u ia aioha.