Ka Hoku o Hawaii, Volume XXV, Number 39, 8 March 1932 — HE MOOLELO NO KAWELO KE AHI KANANA O MANOKALANIPO A O KA HOA PAIO HOI O KAUAHOA KA MEEUI O HANALEI [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KAWELO KE AHI KANANA O MANOKALANIPO

A O KA HOA PAIO HOI O KAUAHOA KA MEEUI O HANALEI

* K K*wplo-Ipi-makna, e paa 15 Kaniahana-a ka la*,ia o Taaa N» »)aka O.HH!ou-* . Kuu haka. kuu lawaia alii o Kauai"

Ua olelo boo iii&i 1» ° Aikanaka. "O na kaaaka ibo l» »o i» o ka P 313 i koe « Robe na paa loe no n« k&Daks i Ka j A p«u k« b«i » Aikaoakn i? Ka*«lo, oa oMo la ia i ke** maa kihu'oia» naV.io at«e fee kahi— kub\ puaone. "g iho wan t ik« x»e Kaw^ln, kai iio palia no fKswe!o nei «'ia •oa e k#QA Mai aele Va, ur 8 ne» o«au do oia no na * 0!<to naai 1* «a kahnna fa naka *'Pe*»ea oe a hele akū ni fi ike iaia» olai, he elii op, he kaurf& i* v he belu ka hsnn o kona ko I<obB no uka jse oei o Kalshtsby liV » Naknnaimoa ka inon.' 1 A Inho 0 Kawelo i Eeia oaan olelo. a tc kahan», kaa ska la ia i ka P*' ! no k» noī «i hiUhMw. > iiee o K*«#wahineikiaoha i ke k&a Hna o KaWēlo i ka pali, a liiolei akula i«« i kana p'kei, a pae ttts! brKa - ... - - : ' •"

I aka 1a 0 'K'anewahineiMaoh* iho nei on e Kpwp.^!?" I mai ia 0 Kawelo kaen w«bißfc TJa hilahi'a ioa ia an ii oe i keu olelo i» ana t*ias nei he kauwa. I akti la o "Kppaoaha ao oa e ke kane, )-a» r»o • tatia of, a naaepe-po he Kuuwa io, «laila, ia hoi naaoaua aku ike o.U. W o'e wua e ike akn pei i& ōe, 'na »a mtske wale oe. Ik» io ihu 1« o Kaweli ua oaHupe 13 kana hara «hk* aie k* olelo kan& wahine, alaŪa» pbh» sky !a oia p^nei. "He &H» ka mo* Kata ann k» m«a iluna oka hah h. hl !a fea pon e O ka Mioa keū toen e p.lr ai He alii ka •'aoa e, alii e-' >

Ma īfcift 'p.iha &us a Kāwela, na uielo nku o Aikaeaka i na kahona, "ke m»i n<ei o Kswe!o I~p t!'i ka mo*." ' I «ai na ii 'AlHauika. "W ohlo ako oela Iv< — ve]o, he ka mou" P*T,e wai ia o Aika'iaka e1 ke ke r*o 9. n» k<ihont>. A lehe & Kawelo i keia o!t!o a Aikaoaka, p«ha 'heu aku la uia pOā€i; H*ku ua<i hoi k'i huhi o &a moa I khhili iaaaa 0 na ali: Kahiii la'me hoi ko ku* e Ai— kaniea Nolaila. be al"'? &<i moa H« "*!ii *a »o-* e • Aole he kaiwa e. Mahopa o keia atia a Ka— weiu, «ohe w&!»au han ma! o Iwn» o ka neu o Nounon, oo ka uien, ea iy.akiV ih« I» lakou !s KawilP, a „a bo!o uislo **i'** -P a « * kM 0 Nuonoe, a wka a Haoupep* naw K<jo!a, a malaiin, o Aissoaka i nōbo

ai. No k« P* ce ® s ® 0 nn 0 ka pa», «a 0 Ka*eto tr.s itttß» o fea pB» o NaonoUi a ik« ih: la *ans»ka i.kd*' « )«»» * «ola hoi ke alu Aikatiik«. Ta *• fen-a a« t»ua i k<rihi, 9 ike m%\ la « jCat&aiatnk' na eia o Ka w»!o m» tj it» paa, A. liio o ka»at īa iC#weto s |)tnt f «UiU. mahi'e »k* 1* m i k« aiia i keua aa** koko», a hoa t»ws

uua «e fcaua. Ac f e oii i ann a aoakee i ka a>na ame »ra wai VP£'. "Penei k» mab«l« ana a ip Kaeai; Keiiaa un Faatt iiti-J&.»fcipha— - - - Kouā no 3fCatoalatoa Keuai a pnai oo Kawd . Ma keia ana o Kauai Kawīblj, n-jbo it»o ia m» lienanūe— alu tue kaaa wahinp. O A'kanaka ho', noh<j h'i U o"b :m* iue *a iUhuw?, aoU <i*- r anbn han©bano, anbe «ii, aohe Hap , aohe ha'e a Aikahaua o ka a>ahisi i ai «a la~ koo. ■ ' la Aikanaia e nobo aea iUiīa, he'f ab« la o Jf«»lfeba niki Kapuiv

aku qsa ka &c<fic Kttina o lC»uai a h;ii aia ke ka.nehanii o K.'.'uni iok kahi a Aißaiiti!j,a e noln aaa. ■■.■■■. ; Ma feobi a Kaeleh* i h.ki ,mn-i a; I oia Wah : -iiwn f i kahi o Ahuloa » aoho iUiia laaa \ byi ai im Ua uek lea ia uiui Koaia .wai a hila i aa.lawa/a a ose. k«. auau tti. Ise oaai la o Aikaoaka ia bcoftipa aaa ; J» iaia a haawi mai la I ia ai a me ka i'a. aiue kana ka'ikaleahihe &a hōi 0 Kaweiowailia keia aaaii aiia * Aikunaka i iihewi ruai &i ia■. Kaele!i.s, ua tuun oiaeAo no kd h lahilp. uo bii;a oku o;e e u'tu akii ai ia Ai*caiJbk«; Nolaiia, htle iaĀka'kn? «tu )a tio e K&eu;tia a i>-ki 1 Man^ r a ie: i k» 0 Pu'ihale, hoi uaai la »> hlki i Wohiawa, . Ma keia hoi .e.oa.a Kaehh»j aole! dia i k:pa i ko Kauiiiam? ma wnhi ao ka we , u<> &Vo»o khnV taaī'fi~ inake i ke ka'kr t -sahi&e a Alkpiiala jia o Ka'"'<rl ;wii : , H>jĪ a'eu !a o Kae'eha iuk» u L Ui«, uu.uka 9 lld;.uptpr. Ma keia f !joh<? ou», ua i.>)bi ko iakou euana! pa i nuho pu ai. Nolail», ua b>ia | hiin o Kielnha i kwua a.aiuahuno 1 «•?i ia AiktiihkV. 1

Ike aku la 9 IvMaleha i ka kooi'ie iik o t£ortA..nakiiUhuuowai i ka po k 'Oē ke «e, hd ae In koun aloha no ka hooiaaika o ke alii Aiiim» ks i ka al» ; i", nioau «ku la v Kaekha ia Aika.wake. He rui no kn po« aia.het-a eu e kokaa ai aia oe? ! 1 i»ai 1a o Aikaaaki : nui mii L>hB o Kae'eh?, elelo ivku !a i« ia Aikaoakh. Ka ki k»i:a 9 ouake &i ia oe, oke kaua pohatu eo ka uiee, »oit; i a'o ia o JCawdo i ka &!<'.

A» Inha o Ai^ paha 5 keia o'»1o i> Kaelehe, lana bnu kona aianao e kaua fcoa u)p Knwelo. Alaila, f'!t!o iho la q Aiknui'ka I kana ole-lo la 0!a oa iwi \ kn hurtona--0 ke kuaii' o ki*J kij>i et:a. no ks hilehila o K; ! €lfha i koua m ea?

hunewai i fc£na waiwui c!'c a'"U 6i/ e he ai kakoa i te *liha «le 'ō K elaha :a K'iwe'o sn e koua hiUhi'a o!e, a «lrha-oi« » kon* ūuea eana ; malaMoa kuoouo « h'o ai i alii al aina nn Kauai. Ha keia o!e!d a Kneleha a e Aikan&k», m ak* U m a loh# e Ksw*!o rot Hau«tisu!»« ma ka h?~ ki»a o Kaaaī.

Hoeaua «Ua ta • Kewvl> Ik« «l«W « b«le 2. Iq«* o Kaopilawa mi Kooe» « enai e n*a», a e b« — iohe ika uUiO jiiiie. iat.leo k*i i l«H«. A hiki k* «kle bau« ok& — a bai »ku lt ia i uft oU!o » »ona kaikuaau», Knwelo. • 1 ka 'obe ana q k<jaia!#cus i tis ai«a &D*l i ;a atn ma. u.< h«!« (uai ta eia s> i «mu**», a H »n»i | • Wtbl*fft< K#aa aku ta o| Kaoualaaia ik« »ula i) Kulne, la leboUbu loa oa.k«»-Ak«» eho *i : :i pubtts« au«i $> kane, na w .h u » ini« na keiki, I* K*!»al«tua t u«na ifld, hat*w*i la kooak* i»« »f, * tt»Qsa o'a: ■ Haaka k» haaa a ke.aje:iuWSu o ke ikula • paa y« lu ' j

I maī la ke kanaka He hoiiiili pchakd. % He p«ohaku wah» a KaAia!ata<x He pohaka kaoa na Kaeleh? tne Aikanaka ia K awelo. Alail», maopopo īiho la >a Ka -

maiama, he oiaio na o'elo a ka eiel« i hai mai ai iaia, aiaiia, em! hope aku )a k?ina ho ; sna, a h ks i ka hale. a hoouna aka la ia i elē?e e hai iUwoio A hiki ajta la ka elele i<aua o Kawelp Hana— maula. Ua hai aku lft ia ia Ka— Weio i ka hoomakaukau o Kaeieha sm<i: Aikanaka i ka pohaku no ke ka«aa hou. A lohe o Kaweio i keia mau o|elo. komo mai la ka hunu wela i io& iloko ona nj kena keiki no Ka eleha. Ia wa hel« ma' la oKa - welo naai Hananaauiu naai a hiki i Wah>awa, ma keia nea?, a iire mai Ia i na was» kaaa ® Kaele , ha m9, make kua aku o tia elie pohakn, Aia ma na aoao o ksi ehu po - haku ua wahiue me no pohaku i ka li'iia, a peia na Keiki ma ke * kahi aoao o ka ehu me na oeh&KU ika iima, ua makaukau iakou a pau no ke kaua ana< 0 na kaua ma ko Kawelo lima, o ka laau paiau no ana o Kuikaa arcte ka ikoi a Kan& wa--hine. n*>iai]a, s.lu& waie »o ana mea kaua.

Ua.■■hooa»»feaukaa iho la na &oao eiua a hoomaka iho la 110 i* oke kaua ?tia Ma kela kaia ana e iko ai kakou i ke koa f.me ka ikaika lau&a ole o Ka'veio, no k* n:€»j haokah* oiā p.me kana wahine ahe nui mai Kona mau €n«9fii. I lt« linua aiia, aole e 'hikl ia Kawele alo eo. ao ka i»ui loa o aa pohwku e leiy aaai ana iluna on», nolaila» ku «alie ihola »o o Kawelo fveaena o ua ooiiaku e hailuku la r»ai anā. Ma keia hai-l.uk u ana ina po— haku, na paa o Kawe'o i na po - haku ma ke'a ame keia aoao. a ua hiki hoi ke kiekie o na pohaku me ko:ia kiekie, nolaiia, I«\ ae la o Kawelo a hiolo iho la ma o a

| oaaanei o kona kino. Iloko oia wa a Kawelo e lu nei i na pohaku !ke mau E3ai la » n ka lele.aaa o |«:apohaku maluna o Kawelo, a 'pela iUo'la no ka hawa i>na e na — ► waliwali & Kawelo. Is wa ua paa o Kawelo i ka pohā'iu, raai lalo a k'na loa ae o kona poo, a | lilo īlio la. <? Kawelo i ehu pohaku ja i;io:-no hoi ka pohaku I luu. kuIpapau īma ia wa.

A ise na'kanaka * pau ba, ua paa o Ka\re!o o na pohaku manāo iho hkou ua make o Ka — welo r.o ka nui o r.a kanrAa q hsi luku dna ina pnha!tu n e ikilo£, oelaUa. hooki īho la 'akeu i ka haiīuuu ana i fta laken pe--haka.

Kii abu la na kannka a j ae ia i nn pohaku, a loaa :ho la !<e. kino o Kawelo ua pahipa'u loa. a ai panolaho!e waoli. Uauai ae ia Ul:oa iaia raa kekahi wahi a hooaiee iho ia iaii, alaila, no?t hou iho la ika hahau i l:a laaiu, aia;la, hoolono iho la ma lona e hooloh*! ana no kou» haru ae. No ka hi*nu ole ae o Kawelo aa hoomaopopo iho la lakou ua »»ke loa o Kaweio Ua awe loloa ka uhano mnu'o ika lai : | Kuakuu kanaka «k& a>i»ī-a 1 Puai «a we!o ikt kahn o | Kalaihi 1 0!» fc«ha ku R Lolomaun»-* a 0 00-a i X) ka uhane aka loloa i k& i liula l [ Aeoano kanaka ole aku i* o Mana ; I Ua piha, aku ia Waio'o ! nc I Me he kanaka a'a | heh«;«nei j i ktk uhan-' ola k® kino , : Uole ke aka o ka uhaue a hoi npi |l\atohaae ai'.a i ko'u hoa 3 J e, { A«l« » pao ■