Ka Hoku o Hawaii, Volume XXVI, Number 13, 6 September 1932 — Ma ke Kauoha KUAHAUA HOOLAHA KOHO WAE MOHO [ARTICLE]

Ma ke Kauoha KUAHAUA HOOLAHA KOHO WAE MOHO

hoo'iahi» ift aku tna keia me ke kuhiknlil a ke Mokuna lt oke Kanawai i Hooponopono Hou ia • Hawaii, 1925, no ka wae ana i Elde ) ka Hal.* o na LuuAniAkaainaua o Amerika *me i!a Senatoa nie na i k« Aiiaolelo o ho Tcritori o Hawaiu Jblike a« ia i hoakak* ia mnhope rv iih, ® ru*!ama ia mn ka Voaono !a 1 o Oka— tob«, A.D, 1932* inaw-aiuia hoi o ka byra 7 a.m. » hiki i ka liora 5 p.m. 'APANA KOliO »EN T \T'V\ — e-k-uiil -u a ' lin ka huina o na Moiio Son*toa noka vrae in mfi eka aoao kaiaiaina nookahi penei A °Aj,ana koh-> Ekahi-Moknpuni o Haw aa Elua APANA KOHO LUN-AM-\KA AINA\A —O ka TSi?siiīr^c) jO aoae ka Imina o iv« Lunam&kaainana e wae ii mai ai o ka Koao kaliiaina hoo kahi p«nei uo i«. - - ~ līcito o.ka Apana Ekahi ... Eha Iloko ok« Apaoa liiua... .Eh*

oka Apan» Koho Lunamakaaimhā Oa ame na «ra!ii koho; b>rota penei ro ia. A.PANA KOHO LI'NAM'AK AAINANA ... KA HAPAMUA OKA APA N A KQ lio SF.XaTOA

O ka Ai>*ua o Puna, Hilo Hema, *Hlo Aitftu «mn Mokupuni o ko o HaWi.

Mnhele koho ekahi,.. , Kftl*v«na, O ktsia mah<'le 0 ka Apana o Pnoa, in« ka hemn aku o K«aß<i, a komohana hoi n ka palenA o Kehena, »<:> holp ma ka *ajruftfma a hof« i ka i.ak' »a o ha Honie o Kaohe, a« moe aku ana a lioea hou i ka lains kina palena liema o Keaau. Wahi koho HalekoU o Kalapana.

Mahele koho olea...,Kauaniht, Ka in*ili, Kehena. Malama «nie Or>iivikao. 0 ka mahele o 'ka- Apana o Pnna, ae pih' ana hoi ma ke koinohana ma k»* paiena a Kehena, alaiia liOb a*n 1* a lioea 1 kekahi kihi o ka Home Hookuonoone : o holo Btu la J»ft ka laina pololei a hiki ika hunu o na alanui o Pohoiki • hoio aku la a hooa I ka h< n)a « k» Pele o 1840, alaila, holo aku la ma k« aianui o PohoiKi a hooa i ke Alanui o MaUma a hoea, i ka palona hema o KeahialaVa. alaiia, hnlo aku i ke kai. Wahi keho- .Halekaia o Opihikāo. Mahele Moho . ..ekohi^..^.J£fi' 0 ho" Ka mahel« o ka Ap«na o Pupa, roa -ka hi*-• kin» ok* apana koho elna a nsa fca ' •oao hema kwnoUana oka Pele o 1" '•>). ( Wahi koho, Hah hooxolokolo o Kapoho, Maheie koiio eha,, 4 ,P«hoft m<* na 1 Home H®okUoUo3.io o Kaohe. O kd koeua aku p ka Apana o Pona, ma ka h«ma 0 Keaau. W*hi koho Ualekiila o Pahoa . j Mahele koho elima... Olaa, Mt \'iew ame Gk-n\voo"J, Ke koena aku o ka Apana o Puoa, Wahi koho Halehoo-*-kolokolo o Oiaa, Mahele kolio e0n0... .Home Hooku — onooho o Wiiakea. O kela mahale o ke Apana o Hiio-hema, a e hoomaka ana ma ke ah.ha j o ka palena o Puna, a holo aku i'ka akau ma kahi o na ala-*-h«o nei, s hoea aku i kekahi wahi e holo ana i ke komohana, a hoea ike Alanai Lanikaula a hoea i kahema o na wahi i hōoloihi houm aku o ke Aianui Manooo, aiaila holo i ke Alahui o Ohea alaiia, h«le komohani-hema i ke A*anm Ohea a hiki I ka komoh«,na i.hooloihi ia ka Alanai Puainako, alaila, he'o hema aku a hoea ika hui ana me ke Alanui Puaiuako a hoea i ka palena akau o Kukuau 2, alaila, holo hem.% aku a loaa ka palona o Puna. Wahi koho, Halekala o Waiakeawaeiia.

Mahele kolioehiku ... .Na līome Apa n» Waiakea, W#iakca-kai ame kekahi Mahele o Pjopio. Mai ke kai mai e hooma ta atia mv ka xuvapo o Kuhio » holo aua ma ka alanui ma ka iuma aku uj a k 8 akau-hikina o f ka paleua oka wahele keho eono, a holo ma ka palena akaii o kn mahele eono, »laiia, holo-akn m» ka paie.ia hema o k.i Aianui Manmo a lioea i ke Alanni L?.nikaula, ahila, hol® i ke komohana #ku ke AUnu< Lanikaula a hoea i ka palr? a komohana ona Home Ap e na o Wni-<k":i, Hehi 1. alaila hoio aku ika aKau ma ka r-»l-nn <> ua home apaua o Wai«kt-a Helu 1 :» hoeai ka Muliwai o Wail si, a hoio komohan» n>» ka o Wailo.i a liiki i ka Alawai o Waiolum# a hoea t ke Aiauui Piopio, «laila, hol<> i k» akan y ko fJan»i o Piopio h hooa aku i ka AU»u« a h<.lo ma kn, iuaw«ena o £e kuleaon o Thoo. H, Da - v(b Co. ame C.E' Wright a liiki ike kai. Wahl" k0h0... Hal«kula o Waia— ke»-k«i.

Mahfle kolio ewalii ... Hiio ame Puneo* O kela tu«hf'<' oka «j>aMR O Hs!oheai» eho miaka āna mai W : v uuku rriai oke Kahnwai- o Pukihae a h« lo i ke komohana nia ua knhawai m-i * hiki 1 kft Ala»«i o WaiuakP, alml». holo » ka h.ima t»a ko Alnnui DVa»nakū «Jiova s ka uwhpo maukA o eiluku, aUila holo i kv» kumohaua ma ka klknūi WiMnln-. u h.*a i kn Mauni t*lulātii. holo i ka hHuu ti»a ko Ahiuu Uiulani a hooa i k» j Alhshh \VaianutMiue. hol« hou i k« koamhHua :L„ \4la.iūi WamniHMnw, aMla. holr hou i ke komohaua * h.iki \ ko Al»tnu JC4|>iulaui, iiolo hou i kn ,u-ma o ke Alaum K«iHol«*u « hoe* lko Al«nui PoiwliHwai, ahuīa, M« » k;« ll?k ' a "- •k*u i«*a k« Alamii Pouiih.nw.i n hikl » ke kai. Wahi k0h0.., .Halohookolokoio o liilo.

Mahi l' kohn eiwH A . .Poeop&ku, KU.-oa, Om.mea »me na llome o Kulaimam». O keia w uii i» kn ai.ana o llilo hoina maa na u k.i i ' k. .'j-. ew.-l.i a me k« liama o' Mak*haualoa. V?*h\ k0h0.... Haiekuln o ik>oomo, M*l>ele kolio umi Pep«efc<<o, -Hnnonm aiue Ilnkilau. O ko kooiia ak'u i> ka «paoa o llii') lieina, Wahi koho, Hale-| kui» o Uuaumn. j Mahele kolio.umiknaiauiwkahi 110-. nohina, Kanwe, Waitamalo a ine Ni- \ uol'. l . Ok« mahele oka spana o .Hiloj akau, ma ka waenn konu o ko K«hawa: | o Maul«a makai ame ka h«.-ina o kp kahawai mānk», wahi kpho, Uale Kiioui< ni o Honohina. Maheie Koho utn kiun»nialut,... Kh'pehu,' Papaaka II mehookuonooim o Kiholaui, o Manowa}o}>A<-', Lauj»ahMtji>ofe an:(.'Q"kaīa. IC»'| koeiiu aua u ka upāiia Ifil" ai»au u>- hui nie ka aūia o Ihnnuula, koL'j llalehovkolokolo o !Vfak(jw<ik>- . ■ ■ 7 Mahuln koiio uniikmnam.akoliK ..Keo hia 4 Kukaiuu, Kain«he ame Paauih. 0 k«;lsi ajmna o Ilimakua ma ka lilkhia o 4»-H-nnvt'k'»nkniinOontro aii_c Kaloo% mauka. ao ka palema hema o Pa«!iha« mauka, ai ko'mo pu ka i'ua o Kaohe, Wahi k0h0... .Halekuia o -Paauilu. : ~~ .' ■ ■ . Mahele koho umi KUm-am^ha.... Home kookuQtiooxio o K«lopa. Ka aina aj>au «kiiiho aei ma"ka a niakai o Kaioi a uia au apaua o Hamakua, Wahi koho . ...Haiekuai o Antone Lvz F^rroira, Ma.htly kolio uuiikuiiiaiualima. •• Hoi:okaa, Alniloa I'aauhau, O k<iht mahēle o l:a «pana o Hamakua mawwba o ka mahele kolio umiknmanipha a meka hikma oka paleua o Malanahne nie Kapoaiiio a hoe« i ka l'uu o Kniieli, Wahi koho Halehookolokolu o Hoiio ka*.

Maheie koho umikumamaono,...&ukuihaei'* me Kapalena. Keia niahele o

uka^apa«a-.-o Hamakua e pi!i ana roe ka mahaie koho iiiiikutfiaajalirn«, ae holo ae ana ma, ka laina ht*ina iiikina o ka j paii o Waipm, Wahikoho..., Haleimla ( , a Kakrtib*eie •. . - Mahele koho umikumamahika.... Wai j pio atue Waic?ajju Koeua hoj okai upana o Hamakuh. Walii k0h0,...Ha-j ieknla o Waipio.

Maheie koho umiktimama\vaju —Ke aukah», Mai ke kai mai a <»'ia ka »oao. 0 ke aiaaui o ka uwapo o Knhio. ae ha im aua iioi ma ka iaina pololei ma- ka akau hikina o ke kihi o k* iiialieie ko!io< «ono nia kc «laliao o ka hoi ka<»«hi, aiaiia, moe j»oloioi j«a ka palena o ka! aj»ana o fnna, nlaile, nioe mawaeua (>; na apana o Pun» Hiio a hiki i. ke ( 1 ke kai. Wfehi k0h0... .Halēkiila o Keaukaha. Mth«le koho timi kwiiiainaiwa.... Mahele o Katii'»lani stne kokeīii liapu o ka Hoine HoeKUonoono <> Waiakea, O kela mahele i f>aa ma ka hikina o ka tnahele koho eiiiku aioe; ka mahe'e koho 1 «hiku ame ka inahele kolio eono ma k« ht>ma, a ma ke koiuohana o ka palena o Waiakea ame Kukuau 1 aae k-a lama e hola pololei ana ma ka~ palena hoi a holo uialuna o na apana o Kuk<jau 1 a rae 2 a hiki ī ke Kahawai.o Alenaio a o ua wahi aia ma kahi o ka 1000 ma ke kamohana akau o ke kiko waenaj 0 kahi Ana Aina o ke Aupur,i,ma kahi o, ka Pei a . o ka makaiuki alaila, holoi 1 ka hikiua ukau ma ka iaina i>ololei a hiki i ka Alajiui o Kilauea ma ka Mile 1. a iiolo j.ua ka akuu a hiki i ka Lokoia o i Mohouli h hiki i ka Lokoia o A'ai.ikea, a hqlo ina ka akau ma ka aoao kemohaua o ka Lokoia o Waiakea amt ka muliwaii ■) Waiioa a hiki i ka iiukii o ka Alauai o. Wiiioiiiuia a iiolo ma ka hikina a hiki i ka palena o ka īaahele koho ehiku, • Wahi koho Halekula o Kapiolani. ]

Mahele koho iwakalua,... Piopio, Vili* Fr»uca f Kukuau auie Pouahawai. K hoomaka ena niai ke kii a.holo jka hama uia ka lihi pa e mahtle aiia 1 , ka ai»u» o Theo, H. Davis Go. auie O.E. SVright f h uiaiuua o ke AUnui Kamehauieha, a e holo ana lua ke Alamii Piopio a hiki i ka Uwapo o Waihliaia « holo ma ka hikiua iiia ka Alawai o W«iolama « holo ma ka hikiua im ks Alawai o Waioiama a hīki i ka Muliwai <j Wailon a i pahi ia ma ka iiemao ka mahele koho n'iiikninamniiva, a lio!>> i ka hikuia ina k»; kaha wra» o Alenaio e hiki i ke alanui hookuimai o Kapiolaui a holo komohana jkt:u a hiki i ka' aUiūuī o .Pouah-iW'ū a h< I<> ! ka hiHna «kāu uia kc ah'uui o Ponahawai a hiki i ice kai, Walā koho Kui» Āo Paka, nlaoui Kilauea.

Maheiekoho iwakalnakuma'makahi ... Kanmana, Piih neia, Waina'ku ann* Kai wiki. Koena o k* Apina o Hilohou)», liema o ke Kahawai o Honolii au>e tts> t>»h'na iu'm» o Pankna u>rtiika. Wahi koh->.... Hak'kula Kiekie Opi>. AI'AN\ KOIIO LUNAMAKAAI,iNANA EL.UA.--KA IĪAPAMUA; 0 SA A'PANA KOHO SKVATOA Na »{>aurt o Kolialji-Alrau, Kohal'i Hoia#, tsona Kona ile:na ume K'ūu» Mokuuuui a KHlaua » linwaii

Mahelo kohooKahi Niuliu uwana ° Pol lu, Ualaw» »:ne Ilalau'a- O kvii> mahele'o ka apuna i> Kohala Ak o', uia ka hikma ae oks kal.awai o Walnaia pileii* hikina 0 Nmmluiki ame I.8in»lolou, u* iMik'iia hema o Halawa, \»mu> kao, MakijiaU, Nin i'<. Waīapuka a hui nij« ka ain.a o IYlolu m«> ka aiua o hono kāu»>. Walii k0h0.... Haieku'.a o Mak*

?!a<i -K*piBU, To!f Aio«K9« ( H M*hukooa, H* w«. l»neho«>'u, 0 )r«la ««h*!e o U «p*n» n KohiUAk*u, «i k* heā?» p k» T "! *he'# ko4katis « «ki)4 hri o fc& laii.a lni e t« b«h«le«i • i "«»« *kw i k*» 'i iio» o k* hevc& o K.««*x.«, «„- S»oU *n?

|i»a k» laiu* pn!oSgi a k* f ino .-> k» HaU hno» hala I *»tslnī -> K.obs!», nl»i!» holn poM?! mn ka hlkiuM hku n ka r i'wel o Ko bo*o %lstt n»* k* Iwaa nu ka auwal * &9«« * ka f« Ua« o ka «xftba!e kah« «kab:, vrahi ioho—Ht»elf *» ©

| M*heie kgho fkolo—K*»ufcuhu, |iCHhot» Piiuhue, PonAkilo» o bi ksfco» asa o 4« apina o Kobals 8 ko»9 pu hoi ke Ahupiaa !a K&vgih«« i, *ahi koho HaUkale o KaHuhohe, Mnbjel« k«ho eUa— Waieaea, Pa» kapu, W«'k»i> Qkg xn»liel« o ka apm» o Kohal» b«aoa ®aqk* m »1« ke kotfionaa% o k» Iaio5»«k»!< rt>ile Oks Pijl'»Ui |»il ka kfc' oiii, a fa&lfc 1 Lyi ia »6 ka ama f K»waitjm,« i. VVabi k ha, Hai» beakol«kole o AVhimea. Mahel» fc»he eliaia— > m» P»ako. Koena a »,f|,u k» »p&>> ōKohai» Heāaa, wlhi kohu Hi l»k«la 9 Kawailiae, Mahti» sobo euuo—iPwuanahulo. kei« o ka a»an« o Koaa akaalllkii» o ki paleaa o Puuw»»' waa aka« koi o k» paieoa h«ū»a c Panwaiwaa aiiko Poen&akUl», Waki kobo, Hilekula o Panawi hilu

Al&kel* Kr.ho auiku -Kofe*»Aik;, Kaeha*. Hoookolno. 0 ke!a oiiliele o ka ap9D& o Kacs Akh«, * mi *& koiaohan* ae n»a kt m»he ! e «ooo> a 02n ka &Bau hol e ka i>aleoa 0 2 aaue Hi ft«*oha« 1 £e M«e na» aa'oaa^

l*ftopuiehßi a moa ht>u &ka a 1 ka heiaa koaeoh«na e k& palena 0 Paawa»w»a. Wahi ireb©, H*lfc ®ola o Kalao», Maāela knfco ewal« — Knllua, K» halai, MiVa]aweca, 0 kela mah«]t 0 ka apaaa 0 Ko»a akaa, «1 01« k»

j heana ae 0 ka m*hcla een® me k a ehiku, ae at«e ana hoi ma ka akau .a ka palena o H<)la»loa ae kaoeoe aku ana maī L&alaao a hooa i N» iokHleelu», Wahi koho Halekao 0 K&i'.aa. Mahele kohj eiwa—Kuaulioo, K» hahiw. K»inalia, La&lo?, Kaawaloa |a ke kaena aka 0 ka upmia ® KooXkau Wahi koUo 0 Ke, lanhoil' ! ' Mahele.--.koho- uoai-— Napoopoo, | Kealakekua, Keei Kaawaloa, 0 k»»la iweheieeka araoa 0 Kofla teaoa ! asa ka akaa ee o ka lalua &ta k* kai i flosii ka palena aiba 0 H.inaunaa a Ima ka h'iina h«i 0 ka Dsleaa 3 He i anooaa, Keok«a. Kiilaei K'ealia 1 k ! hooa i ka paUaa 0 ka aiea 0 lakia Iku, Wbhi koha Haiekula 0 Ka'iio'aloa. ; MaheJQ kobo umikuuiamak»hi.... 110 neuaau, K'eokea, Kea3ia, Hook-ma, Ke i lahiki, o kela mnhele o ka 4patia o Ko { na hema, uiaweioua uka pak;ija o ma J Ijclb koljo uiui a uie ka j>aleiia o Houol kua Wahi koho. Hiileiiookolokolo o < 1 Mahele k(?ho uuakumamalua AU-e { Pahoelioe, Honokua, UpiKaii ame Oklo niouna. ,0 kyla luahele o ka apiiua o Jtnna Homa mawieua o k* u,ahcle kuho uimkumaaiakahi ame ka paleit:i heiua 0 Kaa};una, Wahi kulio Hnlekula 0 Ata e lM<?.hele koho uinikuiūauinkoli'i Hoy pnloa, Papa, Alika, Kaunamaue, Ka|>ua Milolii anie ke koena aku o ka apana 0 Heuia, wnhi koho Halekula 0 Miloli», M*hele kuhu Kahuku, Naaleiiii, Waiohinu, Kaiuaoa, Ilunuapo t O k< kahi o ka ei.ana 0 Kau ma ke ! kemohuna o Kaalaiki a liiki i k;i Puu 0} Kaiheiena inalailii aku ma Va Uir.a (>plo iei a hiki i a malaiia »ku ujajka ittin» poloki e h"Io ana a hiki i ka »kau oka pa« o Kahnku Wahi kuho llale iiot>ktlokolo o Waiohmu. Mahele koho umuenmamuliina I\*g lniki, Hilea Punahiu, U .k»da wahi„o ka Apana o Kan m« ka hikina 0 kt maht;le uiuiKUmamaha a ;na ka lu:ui« a me komohana .0 kti laina e ii. oinaka aua ma l'nuiki ae holo ana ma ka palwia h iin-hikiiia o Pmuluu, wahi kohohale kaa o Pimilnu. Mahele koho lunikumamaono Pahala, MoauU, Hookumiuono o Wood| Valley, KeiiiA'a, Kapipala, H«le l> *!e, o kt> kee-ia aku o ka. ajKHui o K«iu, j \\ koho. llalehookoluki'io y i'ahaja. J I OIAIO NO KKIA, i,» kau ! nei }>u i ko'u puhma me k? hooi>m pu ana i ka Sil Nui oke Teritor»j 0 U»>waii. Hnn» uiniA ko Kapilala o Ilon :Saiu i k'ia Uv 19 0 Aukuke A.D. (s&i) Ka VM»iN J) C, BRO\\,\ , okv Teritori vi lhu\,i!i , j Ko hooi;>io nei au o ke Kuauliuu' i)ta | hma he koi e oiai'! a iioiiile. ūi o ji>ij ku'iiu 0 ka Hou|aha Ai.p.iiu ( « i ko koho katoka uiakauiua o fia mat'.«jlo I «kahi u.e elua o na Luuauisik?»ina:K>J *•! v»4ihu in'i iim uw'n koemi o pih ai a lsoi j u'». ko koh-vl>«»!oU 0 u»Hlama ui uua ka la 1 o Okatoha, \\\:\». iloko o ke lana o Hnwa'i, !T f"i ! i ' L !U »« Aaknk-. I •.»*>. ' A. A. HAIWI ' Kukaiūlelo Kula-uu. Ka'.aua Ila\\|ii