Ka Hoku o Hawaii, Volume XXVII, Number 22, 26 November 1935 — HE MOOLELO NO KA HALE HOO PAHAOHAO A I OLE KA IPU MOMI A KA BARONESA HILA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA HALE HOO PAHAOHAO

A I OLE

KA IPU MOMI A KA BARONESA HILA

£ Hi, ana ma kona Pelū Oiai Gia I Komo *&u ai, n«alofro o «a lumi Ho6k ; pa 0 Kona Home. MOKUi\A XIV Ke Kiele

Ua {awe mai la d>a i k<°ia wa— hine mai aina 0 Xn ; a e neho »a keia wahi. A®le loa o'a ima kemake e n«ho maanei. mamiilī eka ho®k© ole ana * kang kane je aoonani keia h-*me i na maxa|httf.i apau, no ka luea ira ka moe-helo'-b keia wahine, he wahine |keia i ipakemake nui loa, ae ike na aku ana ma ks nee &na o keia moolelo imua. I kena'make tna |na hookuu )oa ia no kela home ielike me keia e i«e ia nei, a aole |he mt-a i hoomaemae ia se. £e lilo af h©i i mea nani kej tsana aku. ■ ■ I Ua ho ke mai ke : a mau ano, ua nui ke kauniaha 0 ke kane ma— I hope 0 ka make ana o kana wa|htne, no ka Faea, «a hoenua ta Inona meaapau eliKe me keie. Inoa ka naanawa ' nalo aka ai | kaaa wah»ne aloha, wahi a Ba - sila i «aeu hou aku ai i aa o'eW imna o«e ]kauwa kiai hale. E >Guilaiaiame, ua ninau aku nei au ia oe, no ke manawa i hoomaßa ai keia n?ai maluna OMr Ogiliwai'i. aole loa nae oe i paae enai nei ia'u. Pehea a, ua mai »aau mua anei oia, ao e paha. O na mea waie no a laua i kaotaiho mai al i'au, oia w£>e no ka

e hoomaaao nei ua mai mua oia mamna a!<u Ua hoonui ia mai keia pilikia naahope iuo 0 koo hoi ana mai a noho hatia maanei me Sa«oo. Ua paa s:au o ; a maluea 0 kow noho no kekahi enau makah'ki ioihi mamua aku, & ua H!q no hoi ii«na n<»ho 1 mea uoha m&a ia ea. i!oko ona ma>*ah k» au} \ hoea mai ai a noho haha me la—

{ou, Tvahi a GaUalaume i hooni&ulaai ai i Kana Ka&aiHo ana ia ila AolOe meaekoaekuo hana re-4«we awe uoba t'«avva!l« ou lokt o keia makuhiku Ua hoomanao ae !;io Basiia na i>aha aa ike a o Vf r Cg liwaie i na hooaee hana stnaa kea fca&**& ana» i na uianawft kawal* osa mt\> k»tia hann ponoi «iat, ae heokom# iaia HeHahi punln e he!« walo nna ma ka me ka .pahi oīlual «al»l6 e fco*»a paneae we »a poe| o ka pa. 8« a«wfina ina ikta na wahi a pau t k& p>.| ao ka hoapilikia waU* ak'j i ka. lela •t* a!arui awe :r.a- 1 ai» e powa *R« \t p<?c iaa p ieaa akn ia lakou. Aka ®5 ko ; a hoi, «a Ua%„ ke:a ha'e ia Mr. Cgi r i\rale. m%\ awai cns' aaV i ifc*\ *«o kona k\iīn»>Vua J a% e r,a he p**e i \to oka m» a »a«a \ he yac : »o h»V «*s»<**s s V« \V Cirī'. s »aV aka a a? • * •aitii» * »« \a ke

o}na maiao keia e nu heie ana iioKD 0 ko Bas.'la< ma'iao aoie he mea nana e wehewehe poao mai iaia no Keia mea. ■ Ua pane aku la kein kanaka kiai ia Basiia, mai manno mai oe e hoike aka aea aa i na rmea apau ! imua ou r ©ka tnea no au i sraopopo o'& kau e hoikeJnsi ia oe e ke keoūim&La opi©, aole akq oka j ninau. Oia nae paha, 11 a makemake o<? e lohe i ke ano 0 ko makou nee ana mai a nnho maanei ]• ia no kaQ mau no.ea i ike i ka i lilo aaai ai kela borne i& Mr Cg l wale. wa h©i maii mai mskou ma keia home mai ko laua home mai ma Ladana aua »oho h.e manawa pokole #ale no, a ua hoi aku no pa Ladana. Ma kera home i make ai kana wahine. wahi a Baaila i kamaiho haa aku ai i ke kauwa. K? honae | hoi au i maopooo ai he a»akanaj kela home no ke a wahine i make ua hoorriacpopo hota au noaanei «0 i make ai kona kaaka ohana,! nola la, ma kau hoouiaopepo ana he elua mau mea i make m& keia home, wahi a Basila 1 hoohiepie'e

ana ai i ke kauwa, a ina Dela iho la ke a»ōo o ke'.a hom«% pole loa au e noho heu iho maanei, a aole .no l'ioi au e mauemake i kei» home kupaianaha Ua ka!i iki lao Bas la a !eaa hoa ae ia ka haa\a2maiiai ma kona puuwai, alaiia, ua hyopuKa ae ia oia i ka meaoKaaka Manat»na. he healoha ane» «ia no Wr. Ogihwaie, wahi a Bas'i<» i ninau akt:£ai. Ma keia manawa e ka mea heiuheiu o ke a moolelē, ua hoo iaiau iho ia Re kanaka kauwā i kona makara i »e kona lawelawe ana malana o na mea ai ana i lawe mai a imua o Basila, me ka manao paha e loaa o!e ana »a Basila, k3 nooooo aea no no ka huo ialau ana ona maluna o na pola ki a pa paiaoa ame na mea eae maiaaa e kabi e waiho ana ia mau niea. Ma keia mau apau a i&ua e ka mailie ne : , e&r ana • Easila ina ®ea ai»iawe ia mai imun ena, > ma konanana aku ma keia maaawa ar,a e heokomo nei I kana pmau manao nmaomau ia Gilalau* m%\ ua ano pihoho' loa kela kana ka bo ka mea \>a leaa pono aku ia 9ia ika aukuh«t hoomake j ia © ke kai. 1 laia he iawe awe gna i keia mau mea, e hoikoi aka f ua pane ma la #ie iat ke 'ano hookuemaka nai t#a īa ana aku 0 na inoa *ke Kauka a p o ne heu mai)» oia. īoa he ho- , a ohp a u no k e kauk a M«nsto na [aoie aa © iawe m&i i kona |in«a iiokvoka Kaoaa kaoaaiHo a-ia waM * Ouilalaume i oaue ma» anK Uia e hoomau ī ka *nu i kot;a pola kep<», ao1« !ta eia i lav;e ae 1 kona »#na i ke a ka«\va o iia hale ake, e kiav mau ana o:a kua ma kana Lam&Uio *na aaie kwna om ana wao a %aane> Ma kHa mana« h aa hoomao pepo )ho • Bas?la. ua loaa iaiu ke<ahi «au ike mae*> no

kena ano .naaoa. a ikt m »ku !* n* h»t oia i kc &so r»u k««kue o tom mau he<eheV*a. amo k« loh »** «o o k«via «su miika » kn oluolu ai ke utic fM*ii»?na. Oke kumuokoa ©i& *• k» heopoki la a»t so o ka t*«a«k* kt«K« •k« wah ne c jk» h«at* »o k» hoslcha i'«s • k* osrUtwa!« ua tn&k«hiki jhtl«ti«!eha Ma k«'& tua« aia|na«ji h««w; ia «k« m ; «. ao'.e 40& 81« K« k&naka & |«iki «r«i« no i ton* a&ua«& ?t«w« mm * i n* k*v : ! Ik» fc%tifliacp«po o !Usi & ; I** *HhHtlfcU«t« t«» i« m u «,*< j *%« i*.* h4U4k« k» 6* uu* IA». * *

,«i. ano ks h«i fc l# ;o „ laja ' e hoa iho, ua pane nai ia eia «»« ]*, ano o kd M©natona aco h«a--oiPKaohanaCp:iji«-al«. aole ioa au f ' ke w »>ea, aka. e hoomanao mat ©e e ke &e3*imana 0 iva make ana 0 Kauka Mon3toua, aoie loane «eaealeio ia ae ai, *e lito au hei he mea nui i keia n 0 ka wea ua ®a*e 0 , 8 . Aoie i»a ja he mea t> hookauoiaha wai? aka aoa » kekahi poe onoa hku. no ka m? a ha ksnaka lapu--0 ioa ia a ma kou noonoo nna oi', ua lak> loa kona inake ana Ka ike alao Basila i ke ano aaaol; o ko Gailalaume oaaaina ke ane haikea oiai la a aa ano haaialu kona k'no maluna 0 keia a.inaa e kamaiuo ia nei. Ua lohe nn ka oe no la mea wahi a Basifa 1 kamaaio aku ai, ua make o Monaloha ma kona <i*»pehi maoli ana no īaia ame ka make aha kanaailio ia B3r©nesa Hila ho : no ka mooiel» au e hoohele aku nei a trki i ka Jeaa fifia oka poe nasa oLa i pepehi. Ae, ua l®he &u no ia mea. wahi aGui!alaume i kamailio aka ai mua 0 Bistla, a ma ;ou maaao maoli iho no, ua maikai loa keaa make ana, no ka mea aoie i«a oia he hoMoha no ka oh?na Og !i wa'e ma ke ano noaikai, He ano Elnnu kona a makeo waiwai. v pela kau īke iaia, mai manawa ; ike a' ai hromaopopō a ! kona kulana ma keia heme pau ana 0 kana ka mailio ai.ia .ua hoanoe Ko&e ia ae la kono naoaine a ke ise aku oei o Basila i mea i keia maea w a a 'aaa e kairaiiiQ ae«. H heeeo mai anei kekahi mea htu hos aku, wahi a Basila 1 hoiho' i'no ei i kona nooeoo a ku oaaiip, aole paha. afea nae. ua kali o>a ;R0 kekahi manawa pokele, ua hai hou mai la ke kauwa i kekah' m&u mea okoa aku aiaile hoelohe pono aka la « Basila me ka nsi ana ae 0 kaha hanu.

Eia uaf olelo hou i bo»loaa ia laia, Ke uoi aku nei au i kou 01-ioJu. e Ke : iflana. He aiea maikai loa ka make ana o Kauka Monatonc, e make oia a peno, nq ka bsea he mea pepehi kaaaka oia.. Uu'.u koke m&i U ka hcicrpanao aua oo kekahi »* »aw& mstnua aku o keia, no fcela kipu aia ke a'aam ma ke aia »ui maiaio, oiai aaa e hol* pauk»ki ana me tia ikaika aai, % kBRi t?a poka a kekahi pu aa >« aianawa, a ©alaaa o ksU «aa aem a Mr, OgiSiwale» laknim» aaae kekauwa# Ke a ohana kahika. Ma k«:a ke ha»a ».ti ka auaa* hdwftaukiiiki >1* oo bs iiaao « aae oia i heik* ; Ke aku oa hahu «i&» aka, m% kaua ano ap*u ua makaakau 'oa "j-a e aku ka lioopai oaau.ia s*;a pej»ee«d «ti« ( «i<:d ke i>e a* iu %ia i kona a%- , »aiua ua he<e a :aakuekue koaa mau R\aKa ah« hoM'ana Uai g« .Āa\aa> i Q ka ahewa aaa oia'U" . v/j ona ' lie s(jcka ir s #/: *siu a M<iiia<ac*Rie i hoi msi ai o> i kana mau «a« tstiua o i£*si » "Ua ane> oe i ka pil:k;a »si iaia asa ; *' wjifei hcr n l>as;la i fcama>R> ►- >u av« a. a 'oke w n% isa Ve ai*u a\u » *uv ae'o ;«« j »»«*•? • ; ?£ek«h^ pana». akf ike a!a o Bis?.a, i.i « « »« ke a'a • ka ahewa ia ; n ♦ia o i* **«» ai mii ka |po aia ma^ «*«* a?ne ka n\:; e kon* hanu &*? ala m <o!;» »,a ma keeia iianii «»'• *** te« ka a&a 5 k*»* «i# ■ i 4j | i i•**