Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIV, Number 50, 10 April 1940 — He Kaao No Laieikawai [ARTICLE]

He Kaao No Laieikawai

Ninau umila ke kupunawahine, "Ua makemake anei oe i ko kane?" "Ae," wahi a Laieikawai, I maila o Waka, " Ika la apopo, iuh ka puka ana a ka la, oia ka ma-1 nawa a Kekalukaluokewa e a-u ai i'ka bee nalu oia wale no, a ia ma- < nawa, e hoouhi aku ai au i ka noe : - maluna o kn aina a "puni o Puna 1 nei, a maloko oia noe, e lioouna aku no wau ia oe maluna o na manu a hui olua me Kekalukaluokewa uie ka ike ole la, aia a pau ka uhi ana a ka noe maluna o kei alna, ia manawa e ike aku ai na mea apau, 0 oe kekahi me Kekalukaluokewa e hee mai ana i ka nalu hookahi, oia auanei ka wa e loaa'i ko ihu i ke keiki Kauai. Nolaila, i kou puka a»a maiiok'o aku nei o koo hale, aole oe e kaniailio iki aku i kekahi mea e ae, aole hoi i kekahi kane, a aole nohoi i kekalii wahine, aia a laa ko shu ia Kpkalukaluokewa, oia kou manawa e kanialiio ai me na mea e ae. Aia a pau ka olua heenalu ana, alaīla, e hoouna aku ' wau i na mami, nnie ka noe malu-1 na o ka aina, o kou manawa la e' hoi mai ai me ko kane a loko o ko olua hale, alalla,*o hoolaa ia ko kino e Hke me ko'u makemake." ; A pau keia mau mea l ka halia J ia I,aieikawaii hoi aku la oia ma j kona Halealii, oia me kona kahu. ] īa laua i komo aku ai maloko o : ka hāle, a liuliu ilio, ua kauoha aku la oia i kona wahl kahu no ke kii , ana aku ia Mailehaiwale, Maileka- ' luhea, Mailelaulii, Mailepakaha, a- ] me Kahalaomapuana, kona mau ' hoa kuka, e like me ka lakou i hoo- . holo ai mamua aku. I ka hoea ana mal o kona mau ■ hoa kuka, a mau kiai kino lioi, olelo aku lii o Laieikawai, "Auhea oukou e o'u i.:au hoa, ua kukakuka iho nei aa me ke kupunawahlne o kakou, e hoao wau i kane ua'u. a nolalla au la i hoouna aku nei i kahi o kakou e kil aku ta oukou e like me ka kakou i hoohiki ai, mahope iho o ko kakou hui mua ana maanel. O ka makemake o kakou kupunawahine, o Kekalukaluokewa ka'u kane Peliea la ia ia ko oukou manao? Ala 1 ka kakou hooholo like ana, i na e ae uiai ana oukou, ua inmo, a i na e lioole mai oukou, e hooko ia no e like me ka oukou e hooholo ai." Ua pane aku la nohoi o Kahalaomapuana, 4i Ua pono, ua lioomoe ae la no ko kakoui kupunawahine e like me konā iini, aohe a makou olelo ana malaila. Eia nae hoi, a I hoao oe 3 ke kane, niai haalele oe ia makou e like me ka kakou i hoopaa ai; ma kau wahi e hele ai, malalla pu 110 kakon, o oe i ka pllikia, 6 kakou pu ilaila." "Aole wau e haalele i;t oukou," wahi a Laleikawai i pauo mai al. Kia hoi, ua Ike inua ae nel kakou ina na Mokuna mua he, mea mau 110 ia LiiieikaWiii ka Ilio ana t kat 0 Keaau, ma ka moolelo 0 līauaiHki, a me ka niOolelo o ka hele ahia ana mai a Aiwohlkupua i līawaii, u uia tuau no a hiki 1 ko Kekalukalu- : okewa liiki ana. I Hawali. I na manawa apau a Lnlelkawa!. e hele ai ma Keaau, lie mea mau I keia keiki ia Halaaniani ka ike ia i.aielkawai ma Keaau. me ka ike ole nae o Halaaniani i ko Lalelkawai wahi i hele mai ai; mai ta manawa mal ka "hoouiaka ana 0 ka nmnao ino e ake e loaa o Lalelkuwrtt, aoie nae e hikl, x\o ka mea, Tia alaiia mai e ba hllahila, a hiki ole ke hele aku iniua 0 ua wahine Ia a kamailio aku iala. , A o ua Halaaniani net ,ke kaiku-' nane o Malio, he keiki kaulaua ia ; ma Puna no ke kanaka ui, he ketki' koaka nae hol. r ka ha 0 na ia hoomAlu 0 l.alei- ( kawa!. tui ala malla na uianao lioo huoi ttoko o Halaanlaui no ka ike 010 ana 0 I,ateikawal. Aole hoi he ike liou la i kal o Keauu. I» Halaaniani I h«H»a mai ai i kauhule 0 k»maatn» e noho an» ma Keaau. ua lohe iho la oia. e 1110 imw «a nei ia Kekalukaluokewa. la manawa u« haalele koke iho la oin ta wahi a hot nwiwi aku la e iniī a e kukakuk;! me kona kalkua htne iup Malio, Wahl a ke kalkunnne. "E Malio, 1 pii niai nei au la 00 e kii 00 t ko*« makemake. No k« uiea. i na 1« «pau a-o e naU» nel, tua Keaau no no ko'u ike mau aku I keia «■I, * no ia kuniH »a uh ala niaHa na tttBtmo kuko iloko o"u e hele |>ineplne aku e Iko i «a wahine nei. A m« keia la iho !a no, ua iohe mai »ei au i ka olelo a ua kamaalua o Keaau e HIo an« 3 ke AIH o Kauai I ka la holaila, o ko mana n|*au laalwna tho iu o kaua like e li lo !a v u kela katts«mhhine" malla kima kalkuahlne. ■ Aole no he wahine e. o 1k« iuoo|ui- <>» no a Waka, o LaMkawin. ua Inaw? «e ia ke ieiipunawahine i ko iOii n«i o Kauai> poj*o hoao Noiai ! ia e Hkf me kou vuakemakc, e l.oi ' ni* o* ® kt>u wsh! a tna Vr shi*h s r •" ** s g<h j

kaua e moe ai oia auanei kā nianawa a k;iua e ike iho ai i ko nele ame ka loaa," E like me na liooakaka 'ame ke ■kuhikuhi a kauolia ana a Malio i kona kaikunane, ua hol malla o Halaaniani a ma kona hale noho ma Kuia. A hiki i ka manawa ona i kauoliaia ai e kona kaikuahine e hele aku, ua haalele iho la oia i kona hale a pii aku la 110 kahi o kona kaikuahine. Mamua nohoi o ko laua hiamoe anu ia po, oiolo uku la o Malio ia Ualaaniani, I na e moe kaua i keia l>o, a i loaa ia oe ka moeuhane, alaila, hai mal oe ia'u, a pela nolioi au ia oe." Ia laua i hiamoe ai mu ua po ala, a hiki paha i ka pili o ke ao, ala loa ae la o Halaaniani, aole i loaa iki iaia he nioe maikai ma "ua po la. laia i ala ae ai ua ala pu maila uohoi o Malio, kona kaikualiine. Mokuna XXI . Xin&» aku la o Malio ia Halaaniani, "Heaha kau ruoeT' I aku la nolioi o Ilalaaniani, "Aole a'u wahi moe, i ka hiamoe ana 110, o ke oki no ia, aole wau i loaa l'Wahi iut»e iki a puoho wale ae la." ) Ninau aku la nohoi o Halaaniani , i kona kaikuahine, "Pehea hoi oe?" j J Hai maila ke kaikualiine, "Owau ' I ka uiea moe; ia kaua no i moe iho jai, liele aku nei 11« kuua a ma ka nahelehele, nioe oe i kou puhulaau, a owau hoi ma ko'u puhulaau; uuna aku nei ko'u ulmne i kekahi wahi manu e haua ana i kona punana, a p&u, lele aku nei no ua manu nei ana ka punana a nalowale, Mahope iho he manu okoa ka manu i lele mai a lioomoe maloko o ua puuana >iei, aole nae wau i ike i ka lele ana'ku o ka. manu hoi>e nana i houmoe nialoko o ua punana nei, a puoho wale ae la au. aole nohoi i ikeia ka hoi hou ana īuai o ka manu wua nana i hana i ka puuana." No keia inoe i. hoikeia maila e Malio ia Ilaiaaniani. ua ninau aku la oia, "lleaha iho ht ka o keia moe?" Hoike aku la ke kaikuahiue i ka manao maoli o ka moe, "E pomaikai i'o ana no oe, no ka mea, o ka manu uiua noiia ka puanana, o Kekalukaluokewa no ia, a o ka punana, o Laieikawai no ia, a o ka iuanu hope nana ia hoomoe ka punana, o-oe no ia, Nolaila, uia kela kakahiaka, e lilo ana ka wahine a | olua ia oe. la Waka e hoouna ae ai ia Laieikawai maluna o ka eheu o na niunu, no ka hoao ana me Kekalukaluokewa: e uhi no auanei ka noe a me ke awa, a niao ae, alaila, j e ikeia'ku auanei he ekolu oskou e i . ku mai aua ma ke kuanalu, alaila, i'e ike auanei oe he manu ko'u e uiii jaku maiuna o Waka, a ike oie oia i j ka'u uiea e hana aku ai nou; nolaij la, e ku kaua a hele aku iua kahi J e kokoke aku ana i kahi e hoao ai jo Laieikawai." | Ika pau ana iho keia oka wehej iialio, a kauioe aku ia uo ke ala e | wehe ana a Malio i ka moeuhane, I ua haalele iho la laua i ka liale o Ikh»h ai i Keaau. Ua hi>ea aku la nohoi laua i Keaau, a ma kahi kujHtno a Malio i.ike ai he wahi kupo'no ia no Ihum e uolio at. ua uoho iho ia. No Malio uae hoi, ua hiki lon iaiu k® hana i hana luann; a oia wa- ■ le 110 kona kumu i hoano ai. la laua i tM>ea aku ai i kai o Kea au. ua ike aku ia laua ia Kekalukaiuokewa e au ae ana uo waho o ku- j auanalu no ka hee ana uuu 1 ka na-, tu. I , 4>Jelo aku la o Malio ia Halaani-; aui, "K hooiohe mai oe i ka'u mea e j hoike aku nei ia oe. I ua oukou e j t hiki ma kuauanaiu, a hee mai ou-! kou i ka nalu, tuai hooiMe oe, e | j htK>make oe i kou nalu. peia oe e j j hooma.ke ai a liala na naiu eha 0 . ko olua hee ana, a i ka iiaia o ka j 1 ualu, oia ko iaua tnUu j>au. M;\Ua i j l>aha o hōōhuoi laua i kou pae ole. | uinau iitt» i ke kumu o kou pae oie' .»Mia, aiaiia noi aku i>e. no ka maa , j v>i« i ka hee aua o ka nalu pokopo > j tH»ko, a i uiuau mai i kau nalu loi-1 | hi e hee ai, alaila hai aku oe 0 Hui. j j I na i iuuUu ole mai kela i kau ole- ! po, a iKxmiakaukau !aua e hee i ko j īiaua nalu pau. a ia laua e hee ai. : | aiuila, iiopu aku oe i na wawae o, j T-aietka\rai. i hoe aku o Kekaluka | j luokewa oiu wale no. A Ulo ia <»0 j j kWa wahiue. alaiia, ahai i>e i ka j s uuwua loa. uaua mai oe i uka nei, 0 j |au aku aua 0 Kuiuukahl iioko o ka i I «ie, «latla 0 ke kuiana naiu ia, alai ] | ia, |>ule t»e tua kuu inoa, « aa'u j j «uauei e hoouna aku i ka nalu niaj iuua o oiua, o kou nalu no U ko I j kou makemake, lilo ioa ia 00." j j <Aoie i pau) j i