Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIV, Number 52, 24 April 1940 — He Kaao No Laieikawai [ARTICLE]

He Kaao No Laieikawai

ī ka hiki ,ana a Waka i kahi e »oho ana o Kekalukaluokewa, ua kukuli iho ia a hopu aku la i na wawae uie ka pane aua aku me ka naau kaumaha, a oieio aku la, "Ua ko'u kauinaha, ame kuu aloha ia oe e ke Alii, no ka inea, ua upu aku wau i ka'u moopuna o oe ke kane e oia ai keia uaau iwi, iie keu no palia la he pono ka'u moopuna, eia uae iioi aole, i ike mai nei ka hana i kuu moopuna, e inoe uiai ana me Halaaniani ka uiea a ko'u iiaan" rmakßttfāUe ole loa ai. Nolaiia, i hele mai nei au ia oe, e haawi uiai oe i waa no'u ame na kanaka pu mai nohol, e kii wau i ka hanai a Kapukaihaoa, Laielohelohe, ua like no a like laua me Laieikawai, uo ka mea, ua lianau mahoeia mai laua". Mamuii o keia noi a Waka, a hui hol iue ka hoopuka ia ana aku e Waka, no kona makemake ana e lioTo no ke kii ana ia Laielohelohe, ua olu iho la no paha hoi ko Kekaiukaluokewa īuanao, ua haawi ae ia oia i hookahi waa kaulua, me ka hooiako pu ana me na kanaka, nme na lako «i ame kekahi mau lako e ae no ka holo moana ana, I ka lako ana kela o na mea apau,. a mamua hoi o ko Waka ma haalele ana iho, ua wailio iho la oia i, ke kauoha ia Kekalukaluokewa, ■ "Ke holo nei au, a no ekolu anahu-; lu ine na po keu ekoiu, alaiia, hlki hou niai au. E nana ae nohoi oe, a i ku ka punohu i ka moana, a!al- - mauao ae oe ua lioi mai au me ko wahine, alaila, hoomalu oe ia oe a hiki i ko olua la e hoao ai." E like me ka Waka i manao paa ui, uiv haalele iho la oia ia Keaaa, u holo ukii Ja lua Kana hiialiai aiv moana, a hiki ko lakon hoen anft t Oahu, a m» Honoullull lakou 1 pae aku ai, a kauUii na waa nialalln. t ko lakou hiki ana ilaHa, ua nana aku la o Waka i ke kuahiwi, a ike aku la uo e pio nvai ana no f!e anue nue i uka o Wahiawa, līa hopu iho la oīa he wahi puaa, i mea alana aku* imua o Kapukaihaoa, ke kahuna nana e malama ana ia ī.aieiohe'ohe, a pii aku la. j Ua pii aku nohoi o Waka a hoea j t Kukaniloko, a hookokoke aku laj ma'kahi i huna ia ai o Lalelohelo- j he, a Sa i»an»wa oia i hahau aku' ai I knhi puaa imua o ke kalvunaj tue ka pule ana, a Amama ae la. j Kuu akula t kahi moo puaa imua o ke kahuna. I ka ike ana mai kela o ke kahuna i keia mea e hana ia aku nei 1 imua ona, ua ano kahaha nohoi o!a. j No kona kahaha ioa, ua ninau nmiia, "Heaha kela o ka lawo ana maiIa i keia walu moo puaa iniua o"u? Heaha ka me«i hiki ia'u ke hana aku noul" Pane aku la nohoi o Waka hunahuna ole iho, "Ua hewa kiAi hauai. ua pono oie, ua upu aku hoi' nu la o ke Alii o Kauai ke kane, j aka. aole i hoolohe I ka'u olelo, j ua lilo aku la oia ia Halaanlani; noiaila ia ea, i kii niaila au i kau li;niai i wahine na Kekalukaluoke wa. ke Alil o Kaual, t ku kana l ka iimku, ola na hvi o ko kaou mau la eleinakule a liikl i ka niake ann. A j !<>aa ia kaua kela Alli, alaila, ku ka ( inakahi o ka'u hanat, i ike al ia ua h»nva kana hami ana. M J l*a pane niailn o Kapukalhaoa,' "Ua ihmio ku puaa, noiaila, ke hoo- • kmi aku nei wau I ka'u hanai nau | <. malania. a loaa ia oe ka pomaikai,; a kui mal t o'u nei ka lono ua wai- ■ wai oe. alaiia. imi aku wau. M ! la īiumawu, ua komo aku la o Kapukaihaoa me Waka ma kahi j kapu, kahi hoi i hana ia ai o Laielohelohe, a hoonoho ia iho la o Wu , ka iaa walio, a komo aku la ko kn i Uuna !iia kahi t liuna ia al. A Jaweia maila nohoi oia !mua o Wa , ka, a h\ manawa ua kukuU iho la o J Waka Palo inma o l.ateU>helolie, a hooiuaikai aku ta. I ka la keia i iawe ia aku ai o a hookau aku ihma o na waa, ia manawa, ua lawe ae la ke kahuna i ka piko o kana hanal a iel Iho la ma kona ai. Aka, aole oia i kauniaha iho no ko Lalelohe- ' lohe, m ka mea. ua manao no pa ha oia he iMiniaikai nul ke 1H mal; ana maluna ona. , j Mai k» nianawa inai a \ alolohe | iinhe i kau ai mahma o ka wa-\, ao ie l*e hookahl o na kanaka o luna o ka waa. i Ike maoli t koua hele helenn a hiki wate I ka Inx\\ ana t ■ tl«wail nei. j

t* lakou nei e holo mai «na no noi, *>l« jh» o K«?ku?ukKUi<v kp\vs ke kaknli hoomamwaiHu ;it>« »n«. o 11!k* v woho! iw ke knt>ob-i 1 w*lho 1« fh<» at tsta. Ms keknhi ]» m« k<? liakaMaka i k« ala aua mal ki?t» o k<? Attt iunt fei«»B m«t a lak t nans sl<u vm knhi i <?uhlk«ht la niRS at hoi, m »ke 1a ot« 1 hn *Hw» * W*ks t kHftiattlo at, V:% tlu* aku l* ola \ ko ktt ms! <> tt« i*utmhu ta* ka tth>B »a r« tioky tho »o tnis iho oo k.i wa *• ws! ni .< 1 h*U», m»"

la-- manao ana nae liol ona, e lialawai- ana laua i ka wa e pae mai ai <rta ma ke awa., . I ke kokoke ana mai nae hol keia 0 na waa i ke awa pae waa, la raanawa koke no i haiii iho ai ka ohu ame ka noe mai Paliuli mai. īa manawa ua kaiil ia aku la o' Laielohelohe me Waka īnaloko o ka ohu, muluna o na manu a hoea ana I 1 Paliuii, a hoonoho ia iho ia o Lai- ] eioheiohe ma ka hale i hoomakau- j kau ia nona, a malailā nohoi oia i j noho ai a loaa hōu no ia Halaani-! ani, ! He ekolu mau la o Waka ma Pa-' liuli, mahope iho o kona huli hoi : ana mai mai Oahu mai. o ka hala ana o keia mau la. ua iho ' mathi -ota iī<r"kā luiiawāl ana Kekalukaluokewa, no ka hooinaopopo ana i ka la hoao o nalii. īa hiki.ana mai o Waka i o Kekalukaiuokewa !a, ua pane maila "Ua hiki mai ko wahine, uolaila, e lioomakaukau oe ia oe ilio no na la he kanaha, a e kuahaua aku hoi i na meu upau, e nkoakōu mai ma ko olua la e hui ai, e hana pu in hoi i hale kilu, a malaila auunei, e hoohilahila aku ai Ia Laieikawai, i ike iho oia i ke ino 0 kana hana i hana ai." I ka manawa nae hoi a Waka i kalli niai ai l ka mana īuai ia Laioikawai inai, ua ukoakoa ae la nu kaikualiine o Aiwohikupua, no ke kukakuka ana no ka pono o ko lakou noho aua o ia mua aku, a o ka hope ua hooholo iho la lakou e lioike aku I ka lakou mea i kukakuka ai ia Laieikawai. . Hele aku la o Kahalaomapuna a hai aku la imua o Laieikawai. me ka i ana aku, "Ua kukakuka mai nei iuakou, kou mau kiai kluo i ka | manawa e pono ana ko olua noho' ana me bo kupuna wahiue, a ua la-. wa aku nei kela i na hoapomaikai ia mni ia oe ive. Nolailu, me; kakou hoohiki ana maiuua, "no kekahl o kukou ka pilikia, malalla p«, kakou a pau." NolaUa, ua loaa iho' nei ia oia i ka pilikia, uo kakou pu ia ka piiikia. Nolaila, aole makou' e haalele ia oia, aole hoi oia e haalele ia makou a hiki I ko kakou make ana, oia ka makou i hooholo; mai nel." j I ka !ohe unu o Laieikawul i ke-1 ia mau olelo» iiaule iho la ka ,kulu| waimaka no ko alolm i kona mau j hoakuka, īue ka ia ana uku, ''Kuhl an la e haalele mai ana oukou ia'u 1 ku law e ia aua o ka pomaikai mai o k.ikou aku. aok> k;i! a heaha la hoi, a i kuia ka pomalkai ia'u uiu kela hope aku, alaila, e hoolilo no wau ia oukou apau I nmu mea mea j maluna o'u." iho la o Halaaniani me Laieikawai, he kane, -a he wahine; a o ' na kaikuahine no o Aiwohikupua . kona mau kane lawelawe. T ka aha malama paha o ko laua noho hoao ana, a ma kekahi awa : kea, puka ue la o līuUuuUani mui- ; loko ae o ka hale, i hele Iwaho, eia ! maimwa, ike aku la oia ia Laielo i helohe e puka ai aua malloko ae o ' kona halekapu. Ia manawa, hiki j hou ke kuko iloko o Halaaniaui. 110l aku la <>iu me ka uiauao ku j ko a haua kolohe i kelu kaikama j liine, me ka mamio ana e kli e hooliaumia. j la la no, eia laua e noho pono ( aaa nie I,aielkawai, ia nianawa, n;a- | uao ae la o Halaaniani e kii e lioo | haumia ia la Laielolielohe, nolaila J Inii ilio la o Halaaniani i hewa no ( Lalelkawai, i mea hoi e kaawale , ana laua, alaila, kii aku i kana mea | e nianao nei. i īa po iho, olelo hoowalewale aku lii o Ilalaaniani ia Laieikawai, 1110 , ka i ana aku, "Ia kaua e noho uei l iuka nei niai ko kaua noho aua iu ka a hiki i keia uiauawa aoV ho, pau o ko'u leaiea 1 ka heenalu, la a J awakea. kau mai Ui'u ka leulea, jjc < la i nu ia apau, nolaila, ke mauuo < nei wau ai>opo kaua iho i kai o | Koauu i ka lieenalu, a hoi mai uo 1 hoL n "Ae." wohi a ka wuhine. ] Ma ke kakahiaku o kekahi la ae,. hele aku la o Laleikawal imua oj kona mau hoakuka nu kaikuahlue 0 Aiwohikupua, u hoike aku la i ka laua mea i kukakuka ai me kana kune, mu ka po mamua iho, a he meu niaikai no ia i kona uiau hoa kuka. Ia aku lu uue o Laleikawai i uu inau lum la, "Ke IHo iH'i luaua l kal ma ka makeiuake o ke kuue a kakou. I kuii ue oukou a t auuhulu uiuuu, mul hoohuoi oukou, aole uo 1 i«iu k& lealea heeualu o kukou kaue, uku hoS, i halu ke «uaUulu mo ka j»u keu* %luila ua pouo ole mHUH. alaila, huli ae oukou ia'u. A haia uku Ui Uua, a hiki 1 kahi e kokoke aku uiiu i Keuuu. ;i;.i nawa, lunuuuka o HaUiuniuui e na koloiie i Laieikuw ai, tue ka s , an« »ku, "E iho mua aku oe o ka uu, u hiki i kai, e pii ae wau e ike i ko kalkoeke u hoi aiai j 'wau. A. iua e kali oe i»'u « i po keia la. aao ka al po lu, j «laiUu mau&o «ī ik- ua uinke wuuj MlAlla. UOU iiku >H'' ī ksiv s U'-Mi'" j A keia olelo a kana kane ,aua uku ka waUnie. a i ok\ e pU 41 ū uo s laua, u uo ka 104 0 lUku niani i ke akaui&l ! ka lukh aka kuh. f i,.) >Vj« ]

ItvUK> iuaik*i Uiia, "" X b*l* U ii lUIAAUiaUi. thv> | *Wu U o & luii i KtNi*i,(u k*Ju i.mslc i *ku )« liiek*luWtuoke\\iU ualio Uio uiii i*il&, 4 |K» ia Sjl & t*lo i hv>i iu*i kd u« k*«K\ Ut»i«i iH> 4 *x\ sok i tl<H j K#u iwu 4ku U <»u u U * ||x.\ |»aio k« |hm»«s alsuk, te*uao sv |U o ua. kAaa K.\ j aa» i« ««»%%&, hoouaikii s'ku iU i> *' w*t; i«4tAUUM oo kau& iif j««\ [ iA<s* l j*^.