Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXV, Number 7, 12 June 1940 — He Kaao No Laieikawai [ARTICLE]

He Kaao No Laieikawai

Mokuna XXVII Ma keia uiokuna e hoohuh ae kakou i ka kakou moolelo a nana aku 110 ke kii ana o Kalmlaomapuana ia Kaonohiokaia i kaue hoopalau na Laieikawai, a lue kona hoi ana mai. .Mahope ilio o k*a waiho ana Iho a Kahalaomapuana i kana kauolia i kona mau kaikuaaua a liooniakaukaU iho no kana huakai heie. ila ka puku aua a ka la, komo ae la o Kalialaoiuapuana iloko o Ki hanuilulumoku, a au aku la ma ka mouna a hiki i Kealohiiani, iloko o elia malama ame ke analuilu, hiki nohoi keia ī Kealohilani, I ko laua hiki anu aku keia, aole iaua i ike iki ia Mokukelekahiki ke kiai uana e malaiua i ko Kealohiiaiii mau waiwai, kona kuhina nui hoi iloko <v Kealohilani. He elua anahiilu a laua i kakali ai no ka Imli hoi mai o Mokukelekahiki mai kuiui mahina mai r Hoi mai la o Mokukelekaliiki, e moe ana keia uioo iloko o ka liale, i ke poo no piha oloko o ua liale nui nei o Mokukelekahiki, o ke kiuo no a me ka. huelo ua moo iloko no o ke kai.

lle ineu weliweii ia Mokukolekuliiki ka ike aua i ua iiuh> nei, lele aku la oia a Wki iiuna o Nuuniealanl, ilaila o Kaeīoikaiuulama īee kupua nui nana e pani ka puka o ka lea kapu o kukulu o Tahiti s kahi i huua ai o Kaouohiokala. Hai aku la o Mokukelekahiki ia Kaeloikamaiama i kona ike ana i ka muo. Ia mauawa, ieie aku la o Kaeioikamalaniii īne Mokukelekaliiki, inai lunn wai o Nuuniealani, he «lina aia i ka lewa. Ia lnki ana mai <> Mokukelekahiki īua ma kn hale e uioe nei ka nioo. īa manawa, olelo aku la o KiUa luiilulumoku (ka »100) i« Kahahiomupuaua, "I hiki nial auane? kela mau k.inaka e lelt i nui nei io kau« nei. aHiila, e iuai aku wau ia oe a kau uia ka a-l o Kaelolkannilama, ai ninau ae ia oe. alaila, hai aku oe, lie kama oe na lau.a, ai-ninau inai i ka kaua hana i Yilkī mai ai. alaila, hai aku oe." Aole i ui>um>u ilu* tqaho[U' iiio o ka iaua kauiaiHo ana, Tia!iilu ana o Mokukelekuhiki Uuia ine Kailoikalualama iua ka puka o ka liale. I naiia aku ka hana oua nei e ku'iuui an:t 0 Kaeloik.nnalnma ni*> ka iaau palau, 0 KapaliieMhonua ka inoa, he iwakaluu anana ka loa, elia knaaku nana e apo puni. Manao iho lu kii uioo he luku keia„ aia nae e oniu ana o Kaeloikamalama ika laau piiliiu i ka welau 0 kona

Ia mana, lun>ai niai la o Kiham:'luluiuoku i leonu hnelo ninlloko ao o ka īuoanu, jiii ke kni iluna, ine lK»i aua a ka nalu i ko ku u i 1? li e akuku īuilu ia i p 1 k ka malaina o Kauhia, pii k«f ohu o ke'kai ihuni, ī>o«!i k;i !a, ku ka punakea iuka.

Ma ia wa, kau mai 1a ka woli ia Kaoloikamalauia ma, hoomaka laua e liolo mai ke alo aRu o ua uioo uei, la manawa, luai aku ana o KUuinuiiulunioku ia Kaluilnoitmpuau:i ; kau ana iluna o ka a-i o Kaeioika inaiania. Ninau ae la o Kaoloikainalania, "Xawai ko kama o oe?" I aku ia o Kahaiaonmpuaua, 'Na Mokukelokaiiiki» na Kaeloikamaiama ; na ua kupua nana e iiiālaiiīa ka pea kapu o kukuiu o Tahiti." Xinau laua, M Heaha ka huakai a kiui kama i hiki niai ai?" Hai āku la o Kahalaoiuapuana, iS rie huakai inii Lani." N'inau hou laua, "Im! i ka ī.oni owair "O Kaonohlokala," wahi a Kalialiiomapuaua, "ka T,ani kapu a Kao ioikamalauia laua o Mokukelokahi ki" N'inau hou no laua. "A !o«a <i Ku(.nohloknia, heaha ka I aku la o Kahahioinapuana, "I kaue na ke kaikamahlno Al!i o Hawaiiakoa. ua I.aioikawai, ka Haku o inakou." Ninau hou uo lana "Owai ocf Hai aku la keia, "O Kahalaoum imaua. ko kaikainahino nuiii :i Mi>analihaikawaokele laua mo Laukieieuia." A loho o KaeloikamalHma luun me M.ikukoiokahiki, he mea e ko laua :iioiia. ia manawa i leuu iho ia mai ka s I iho, honi aku ia I ka sbu o ke kaikamahine. No ka nioii. o Mokukoioknh?ki, a nio Kaoioikamaiama, he n.au k;uku n.'ino no ka makuahino o liikou mo Aiwohikupua,

T :iVn Knptol*sumlsmH, 'T ho V kaiin a 1o;ki alannt nīatl«v |>lī ;>kvi OP. M TWP aku la }M«a gnH*i;i Tu. ha-! \ fcshi o j>!! «», *fcu 1-t «' KHr>VolksmsUmft, **TP T s.via l«nsmils»tn>«V»!*■■■#►! iml k* v 1 pH afcxi *\i - » * «s VWH >* Wi> «<•> i npuupn *h<\ V*m m»? wP* •> > M jmrs«ro> w 010 MM ]->?* lia lowB, Ts IMMW» aleu 'n o v 4 .>- ' -m-» "Kln V-' aVtmi \ yv atrj^

# nei oe a liiki iluna, a i ike oe hookahi liale e ku iina iloko o ka mahina, aia ilaila o Moanalihaikawaokeie o Kahakaekaea ia aina. "I uana aku auauei oe, ka elemakuie e loloa ana ka lauoho. ua hlna ke poo, o Moanalihaikawaoke no ia. Ina e noho ana iluna, mai wikiwiki aku oe, <r ike e mai auanei kela ia oe, make oe ; aole e lohe t kau olelo kuhi auanei ia oe he mea e. "Kali. aku a moe, e huli ana ke alo ilalo, aole i moe, aka, 1 nana aku oe, a i Imli ke alo Iluna, ua moe ka hoi, alaila, hele aku t»e, niai hele <»e ma ka makani, heīe oe ma ka lulu, a noho iluna o ka unmunni, paa oe a paa i ka unuumī, alaila. kahea oe: "E Moanalihaikawaokele-e : Eia wau he kama nau He kama na Laukieleula, He kama nia Mokukelekaliiki, He kama na Kaeloikamalama, Na kaikunane o kuu makuahīiu': •Makuakane, makuakane hoi, O oe ine o'u kaikuaana, Me kuu kaikunane o Aiwohikupua lioi. Homa ihe ike, lie ike nui, lie ike loa, Kuuia mai kuu Lani, Kuu kalkunane Haku-e. E aia I E ala mai-o-e I! "Pela auanei oe e hea ilio a|, a I ina e ninau mal kela la oe, alalla, hai aku oe 1 kau liuakai l hele aaai al. ' ' "I pll auanel oe, a I uTit lie. awft, na ko makuakane la hana, i hlkl m"Si ke anu ma ou la. m&ī māka'u oe. Alaila, pii no, oe, a i honi oe i ke ala, o ko makuahine no la, nona ke ala, alaila, palekana; kokoke oe e puka lluna, puu no oe ,a ! o ma! auanei ka kukuna o ka ia. a i keehi ka wela ia oe mal maka'u oe, i Ike auanei oe i ka oi o ka nohi o ka īa. alaila, hoomanawanul aku ho oe ft komo i ka malu o ka mahina, alaila, pan fea make, o ko komo no la iloko o Kahakaekaea." A pau ka laua leamallio ana,no keia mau mea; pH aku la o, TThhrflaonmpuana, a ahlahi. paa ofa i ke awa, manao ae la keia o ka makuakane liana ia, mai Sa po a wanaao, honi oia i ke ala o ke kiele, maniio ae ia o ka makuahine la, niai ia fr<»naao a kiekie ka Ta f loaa oia i ka ! weia o lea la. manao ae la oia, ō ka ' ! hana keia a kona kaikunane. I I la manawa, ake aku ia keia e ko- ; ' mo I Tra maiu o ka niahina, a mn īee | \ ahlnhi, Mki aku la {ka mahi o | lea māhina, manao ae la keia ua 1 komo I ka uina I kapaia o Kahakae- j kaea. j Tke aku 1a oia mii e ana, ua po iho la, hele aku la oia i ma ka luiu, aia no e ala maiana o Moanalihaikawaokele, hoi mai la ] oia a ma kah'i kaawale. e kaii kaa- ' •H*a!e. e kaii ana o ka moe ilio. e 11- ' ke me ke kuhikuh! a Kaeloikamaln- j ma. Aole nae i loaa k:i hiamoe ia ! Moanalihaikawaokele. I A ma ka wanaao. hele aku lu ke ' ia, iluna ke alt> o Moanalihaikawao j keie, manao ae la kelu Ua htam<H , l j hoiokiki akn. ia keia a paa nia ka uniiuml o ka maknakane, kahea iho la elike me ka aoao ana a Kaelol kamalania i hoikela maiiunu ' Ala ae la o MoanalHinlhi waokele, j ua paa kahi e ikalka al y ka uiniuml, knpaka ae la aole e hlki, ua paa loa ka umiūml ta Kahaomapua na, oi noke i ke kiipaka l o ia uei, a

pau ke aho o Moanallhaikawaokele. NlnaM ae la. "N'awal ke kaiua o oe?" T aku ln kela, "Nau no." Vinau hou kela. "Xa*u me wai?" j ITat aku keia, M Xau no nie T,au- j hieīeula." ! Xlnau hou kela, "'Owai oeT' ' "O Kahalaomupuana." j T ae la ka makuakane. "Kmiia ae' kuu nmlumi, he kama io oe na'u," ' Kuu ae la kela. ala ae la ka nia- J kuakane, a hoonoho iho U iluua o Tra nha. uwe Iho la. a pau ka uwe' ana. nhiau flio ka makuakane. "īte ■ aha kau hmikal i htkt nuii aiT' J huakal Imi Lanl," wahi a KahHoma|>uana. j "Tml owsii ka T.ani e Iml al v ' ' "O wahi ;i ke kai- ? kamahlne. ! "A loaa ka T,ani. heaha ka hanaT* ' ī ak\i la o Kahalaomapuaua, "I ' kti mai nel au i kmi kat\cuanane! Hakn. i kane na ke kalkamahlne J o Wnwaiiakea. ha ī.aielkawal.' aikane alli a makou. ko makou ] »M»a nana { uiHlama." | T?at akn In ota 1 na mea apau \ ? hanala e ko iakou katknnane ame !

alkane. e «>e, n hit«i i iia la «i*t <■* Vo makuahine. i hot mial ke Ta, alafta. hal aku oe ! knn hualial ! hlki mat ai ianel" Ka**Ti fho !a lana ehlku la. ma 'he 1a na la e hanawai al o | T.,ankle?enla | < ak« !s o»o Mo;i!sallhslka , w aokele 1« K«h*lAttii*»»pMtia, 'T* kv>kok« ] malka e «vai ko inakuahine. ] «i.i kela po. e he*e mua | ms ka ITaV|vea mal»t!s, o uuk' ' *t. 1 kela ! ke knknhi*ka. [ «* «a hs«mi9 e U oe, hai : polnle! «\u oo »h» e ?Skr me kau oie ! I* ia'n " f Mn 1», rv« °v- S s ' ta J pnann o >;a ' iA\st i |