Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXV, Number 23, 2 October 1940 — Nuhou O Ke Kula O Kamehameha [ARTICLE]

Nuhou O Ke Kula O Kamehameha

(Kakauia e Louis Agard) HOOMAUIA O lo'luni Holo, ua kapaia no Alakanakero Liholiho lolaui, a o Kameliaiiiel'a IY. O ka uianao o lolani, "Koiuin i ke Lani." Ua hanau o lolani ma ka malaiiii£' o Pepeluali 9, 1834, a make i Noven>aba 30, 1803. Oia nolioi ke keiki muli loa a Kinau ame kana kane uie Kekuanao'a. He kaikamahine o Kinau iia Kauiehaineha I aiae Kalakaua. Ua hoonaauao ia o lolani uia ke rioyal Scliool a ua makaukau i ke kamailio aiue kakau īua na olelo Beretauia auie Hawaii. I'a lawe hanai ia uohoi oia e Kaleiopapu a i ole Kainehaineha II a ua lilo ae la i ka noho alii o koua makuakane hookana mamua o kona kaikuaana o Kapuaiwa, i lilo lioi! luahope o Kamehameha V. Ua kuahaua ia o īolani i Moi i ka' A.D. 1854, i kona wa he 20 niakahiki wale no, a ua olelo ia hoi he kakaolelo makaukau loa oia, me ka noonoo noeau a he kulana ume. Ua kukaia ia koua ano hiiinai i ke ano koikoi ame na launa pu ana ame ka hookahakaha ana o ka aha, He hau-; mana hooikaika ma ke koho ana i ka moolelo Beretauia no ka hoomalu una uia ke ano he mol pili kanawai a e liahai i na moolelo Beretania. Nana i hoolauua mai i ka Ekalesia Hoole Pope i Ilawail nei. I ka makahiki 1856 ua mave aku la ka Moi i ka Ui Nohea Emina Kooke, nioopunawaliine a Jolin Touug (Keoui lana) he lioaioha a he hoakuka no Kamehameha I. He moopuna kualua o Emma na Keliimaikai. ka pokil Iho o Kamehameha I. O Moiwahine Emma he wahine naauao a he maemae, a lie kulana oluolu a he mea I āloha nui ia. Fa hanaa iuaila he keikikane mai īa iaua ma ii ka makahiki 185S a ua piha hauoli nohoi na makaainana apau. Ua kuuhaua ia oia ke KeikhUU o Hawa L ii a ua kau nui ia aku ka munaoiaiui ame īia hooīa ana no ka kuauhau ua Kamehameha. Eia nae hoi, ua make iho la ke kelkialil niamua o ka hiki ana o kona mau makahiki i ka eha. Ua lilo keia i mea liookaumaha mai i ka Moi a lilo ia i mea e make koke ai ua mol nei ma kekahi makahiki mai. Oka Haiema'i Moi. wahine, ua kukulu ia ia e ka Moi amē ka Moiwahine a i kapaia aku ®a k;i Inoa o Moiwaiiine Emnia, a he kia hoomanao no ko laua lūohu i ko Inun hihul kanaka. l T a hooala pu nohol laua 1 na haua paipai no mahī ana, me b hooponopono ana i na kulana o na, kula aupuni, ame ka hooneemua ana I na oihana wai o ke kulanakauhale.

Mahope mai o kela ola no ka Holb Kāpuaiwa i kapaia aku mamuli o Kapnaiwa, o Lot Kameliameha, ka moi elima o Hawaii, O ka manao 0 Kapuaiwa, "ka mea lioano i hoopakele ia e ua maua kahikolu." Ua haoau ta o Kapualwa īua ka la 11 o r»ekeii)aba, 1830, a make no l De-| komaha 11, 1872. Oia nohol ke keiki a Kinau ame Kekuanao'a, O Kinau ke kaikamahine a Kamehaoieha I anie kana wahiue me Kaiakua. Ua helo no o Kapuaiwa ma ka RoSchool ame kekahi inau kaukauaiii e «o, a kaaliele aku no Amelika ame Europa, No eouo makaliiki oia ke Kuliina Kalalalna 1 ka wa e ana kona pokii o lolani— a o Kameliameha IT hoi, Ua noho aiii mai o Kapuaiwa i ka mahina o Novemaha 30, 1863, a «a noho oia «la ka Nohoaiii no eiwa makahīki. l'a hookaiiua oia i kona manao maluna o ke aupuui ame kona mau iuakaainana a. ua hooku i kona maitao maiuna o ka oihana ume ka mahi ana. l'a hookumu oia uo.ka hooīuaiu i ka ma'i iepera a ua kukuiu uohoi i lunne h<,K»uialu uia Kalihi a me kekahi kaiiua ma Molokai a o kaiu i hoouua ia aku lie 800, Ua kimaia aku aohoi o Kapuaiwa "ke ulii Ihiih* o ko ano kahiko," 1 ka >va kela \vuk«ia i na llawaii ua pane uiai oia, "Aole &u e kakau i ka palal>ala luake o kuu lahui." Ua make <> Kapuaiwa me koua maie oio ana 1 ka waliino a ua kanu ia nohoi ka, »ni l'a līina o ua Alii iua Nuuauu.

O ka hope o!a 110 kn T!o?o ĪMnaiHo ! kai»at« um ka 1tio« o WtN--sato rharīēs! LuinaHlo, Ve wno o n« mot o HiiwaH. O ka manao o \wnalH»>—"Mēkio r« hwnan t» « ina kn o 'lnmwH, 18H5. a mnko nohoi ! ku mnkfthtkt IMT4 nm ka auUama o PopoHiaM 3. I mal ko\a inos Kamohnmoha n?»hma oua tna o kona makuahino h» o KpkmiHwhl t »fexi ta Knw huunlll Knnalna O Kokauhioh! ols «o k<» k»Jkamah!»o a $loswaroahu a»nt» kana \vahin«? n)r- Kalakna a 1 k«p« p« Ih nohni o Kahtchloma!hv o Kn)pUnaintihil ke k»?kn>\ai'i\ f*o o K»nw>han«»\ial; » 0 ko i»«a W!lkua km» 01* nohoi lopU knnakH k««la tm « K«hmw » 1 Ja makv> *m « kd "Mnku»katte <v tiia \?ti *" Ta k«>»o 1* <» l,utisiU<» I Moi « m» ponl i* «Hiloko ,> ka I.uakln? o KaWAla IMWK Hoko 0 lUUU.HU !\ IS7S, 11«? ka tt*ka «I* t ii!h& uio k& imatt4u\ a i'lo l iikvi uut l keaia aVohs

uaakolu mahina he pokole 16a la no ka hoohua ana mai i kekahl mau mea ano nui eia nae hoi ua hoomanao ia oia no ke kukulu ia aua ame ka liooluko ana me be dala anie ke kukulu ana i ka Homē Lunalilo no na Hawaii elemakule. TJa make nolioi o Lunalilo me ka male ole ana i ka wahine a ua kanu ia noh'ol ma kona pa illna iho maioko o ka pa luakini o Kawaiahao.