Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXV, Number 28, 6 November 1940 — Moolelo No Aukelenuiaiku [ARTICLE]

Moolelo No Aukelenuiaiku

Miilmpe o keia olelo āna, f§o~alm la o Aiikelemiialkn, me kona kalfcn-uan-a m« Ikumaiiani, a hiki i ka moku pii aku la koua iluna i> ka moku, uolio iho la o Aukelenuiaiku ilalo, uialuna o ka uwapo. Xlaila, kahea aku la o Atil!setenutaHSu i ke keiki. A f>au ke ana a Aukeleuulaiku, kuhea uial la ke kelki >Tii m;il o kuu makuAK«ne iluna npi o ka mokii." kahea ana o ko keiki, pii akult{ o Aukeleuuiaiaku iluim o ka moku, a o na kuikuaana oua.. a6be ā lakou olelo r.o Aukelenulaiku, no kaSnea, o ke keiki, oia ka lakou mea oui, ma bana uiea e .olelo ai, malaila na makua ouu npau loa. No keiki, lie kapu ikaika loa kona, ina e oleio e uiake, wake 110, iua olelo e moe, nu>t' 110, iua olelo e hele, hele no. Nolailii, he kapu kona kliio ame ka|na olelo, aole e hoole, Uoie hoi he ieu luki mainua ona. Oia wale no ka 1ot» <>i. Tii Aukpienuiaiku iluna o kā moku. fllplo aku 1a ia I ke kelkl, e kli i ka iaau a iaua. A lohe ke keiki, keuu uo la ia 1 na kanaka, e k!l 1 ka !nnu. A hiki mat la laau iluta.o ka moku, ia holo ka moku iuai ka aina aku 0 Kuallielani. keia holo ana, ēiha o 'lakon malaiua i ka moana, pai ka ai, ka ia, ka wai, pau ua kanaka i ka īuuke 1 ka pololi, -a pilikia loa iho la na niakuakaiie i ka poioli. A loaa na nmkuakiine i ka pololi, noho iho 1a lakou i lalo o ka moku. O Aukeleuuiaiku ame ke keiki iluna, a loihi na la i hala, haohao lho la kelki iho aku ta ia ilalo e nana ai. Aia hoi. waiho ana kona mau inakua 5 po'o!' :imf ka nawallwnll no ka [Ai ole. INi ae la ua kelki la a luun !o ka umauuia o Kekamukaliinuiai fft\i. konn ninkunkane ponol, ke ka!l'kunann inolno liuliu o Aukelenulal j ku. Kana ue la koaa uiau umka i ke koiki, ;i o!e loa ela : "Ua/aloha."' Ao le o makmi, ua nui na lai hala o ka noho ana I ke ao, o oe ka hol, ua 4nui ka ai auie ka ia, ka wai, a koe p!na pnnn ko \va!e. ī nku ke kelkl, Aohe o'u pilikin i ka nl. no ka mea, ite ai no kuu iiiakuakaue, he lau, hooi'U «:in' v.i;,i nu i ka loheleho, o ka ouionH uo 1«. eha malama e noho «1 me ka nmona. A puu ka iaua oielo aiia, hoi aku 'a i • ' a \\ .liuuika e lielelel ana h» hiki i huiii e. AnkelenUialku. Ni|uau n»ai ia kona makuakane, "E i u\ic oe i ke aha, a he waiaiaka 'aha noi e holeloi uini nel?" I aku ke 'keiki, "E uwe ana no Kekamakahluuuiiku, ua kokoke e uiake i ka po-i*-!i; lu-īo aku nei :iu e niaulhiwa " Oleln aku o Aukelenulaiku. "K kuu keikl, a, tuai make oe a me ,ou uiukuakaue i ku uioauu uei* luu aoip an o hoio mal nvo onkon, no kn niea. he eneml au no ko uiakua- | kaue, aka, ma ka iuuuu? ana mai a |uu iuakua 4 aole au e ftatia e llke i»'e ko inkou mauao ino la'u. Xo[laila, e kuu keikl, ela ka al auie ka l«4, i»oko t> ka.iaau a kaua." O ka i' Uil 1:1:1 U llo', »> T\iU\vakrt:ipU. "K kii oe a hemo. na ka ai, na ka ;ta, ua ke kapa ame na mea apau loa. e hele mai Iwaho uei." A hafi:i !a un kelkl !:i e!:ke nie na «leio a Aukeleuulaiku, loaa iho la a pau ioa, Ai iho ia na '''.aknaknno apiiu, na oluni ee moku aine na fx>e lawelawe. a ola ae la, pau aku la ka pomuniu pololi aiuo. ka uawiUiwuli aua. A oia iakou i keia īenake aua I ka po!oft, holo hou lakou eha m&lama hou i ka uuwua, uuaulia iakou i ka ai auie t;i. k;i x\ ;u. ;uuo m IH'HO ;l puU h«. S loa« ia lakou wal o ka laau luana a Aukeleaulalku. -V iHiiA iia luaUiua elut uia keia "'i" I kn nioau:i, lioomaka ka la mua o ka Hum o ka malama. īa v\«, uai aku o Aukelenuiaiku i koua ; ii;v kalkuamw niue sm kauaka :«(ian •< lunn o Va inoku "Apopo ike kakou t ka alua. a ku uo ia ia, u ■"-* o ua uiua aia o liolauiku, V- -•! r;t nu\i a? o !a ka at, kn awa. ke ko. ka iua\n. ka nlu. auie tm uiea apau " ai:a i. h^\4k«ika hiki mai ka !ua o ka la,\> ta laa» i« i «I « ku i k« «Uui o IM» u«*u. i k.o kakaiiunku uui, ike mua ' - .. f *;1 o Va ahia, a «w«k«* ku Ukou l U «tua. Ma k«ia ku aim. ieie &ku la n« .k«naka i uka. > hu ul. ka uai, ia, ka awa »>* e o ka i>ui 0 ko la eha eha ao. iv«« iakvm i Ka woku a th>i« aku la v '. AT -- Hh», o lakou

malama ! I&"moana, a pati la man malama eha, hai aku o Aukelenuluikn lakou. ''Apopo kakou kn i ka allia." 'A iohe na tcalfenaatiii; ole'.o mai lakon, ' wahaliee oe," aka, Apiie n'ana e hoole mai o Aukrienuialkrj ma kona man ano ike ame ke akaniai, ua ae no ka poe holo moku apau loa, a o na kaikuaana wale no ka poe hoole, no ko lakou opa inaino ia Aukelenuiaiku. ; A leokoke mal la ka la a AukelenaaHru t otelo al, ike aku la lakou i ka aina o Kalakponuinknne. Ma la Ta a po, a ab, a'kakahlakn ku iakoū rka *tntt- O ke alii o ua aina ala ho wahine, o Namakaokaliai ka inoa. I aku o Aukelenulaiku 1 na kalkaaana. "īaM "ka oielo oka mokn o kakou". "I taal na kaikuaana. "Aole no hol e kapili i moku nou, nd 'hol fea olelo." I alni o InkelennMkn. "īna ia'u ta olelo 0 ka moku, ola kakon, ina ia onkon, make kalion, aole e ola." Olelo mai na ka(tria4na ia Atikelentiiaīkti. tt fke a!a leAi a6 ana i neia mea he ikaika ame ke koa, i oleio al oe maluna o makon e nolio malie, hm ka waha otelo.* "He o!aīo ia, Ifia he kana «aa ka llmn, a ma ke alo, alaila, na oukou ka eha ame ka nuike, aka, Ina he kann poipn, aole e loaa !a onkou, nolaila an ! oie!o ai, ? make ana lakon " I mai na kaikuaana, "aole 00 an olelo no keia mau mea apau loa, a!a no I ko makou manao, e noho malie no oe." Ma *ela man oleio a kona mau kaikaaana, noho m&lie iho 1a 0 Ankeienuia!lra, aohe o!e!o aku. I A kokoke latou i ka aina, mai la ke alii wahine,' o Namakaokahai, a ike 1 ka moku e ku ana i 1 ke awa, kena ae !a ia i kona mau! kaikunane manu eha. p lele e nlnau ' 1 ka moku 1 ka hana i holo niai ai.' O ka !noa 0 na kniknnano 0 Ntama-' kaokaha!, o Kanomoo, Kaneapna,' Leapua ame Kahaunmna. Leie aku Ja lakou nui nu kino nianu, a kau Kuna o na ia 0 ka mo-' ku ninau iho la lakou. "līeaha ka hana a ka 0 ka liolo ana nia! nei. I aku na kaikuaana, "Ile moku_ kaua." Ā lohe ua manu la, hol aku la lakou a hlkl i 0 Namakaokaliai, ninau mai la. ' Ile moku aha kela mokūT "He moku kaua!" A." lohe 0 Naniakaokuluii, puka mal 1a a ku Iwaho, uie ka pau al knim ame; ke kahili kaua ona." Aka, mainua ae o ka lohe ana 0 Namakaokahi I na kaikunane mann' ona, oleio a 0 Aukelenuiaiku i na kaikuaana "E! auhea ou- ] kou, i hele hou mai na manu e nln&u i ka moku nei, e hai aku oukpu, he moku uiakaikai keia, aohe moku kaua." Ia Aukeienuiaiku e olelo ana, hiki mai ia na manu i ka moku, a nlnau hou mai la. "Ileaha ka iiaua a koia uuiku 0 ka holo aua mai ianoi?" 1 :\ku na kaikiiaana o Aukeieuulaiku. 'lle moku kaua" | j (Aoio i j