Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXV, Number 37, 8 January 1941 — Moolelo No Aukelenuiaiku [ARTICLE]

Moolelo No Aukelenuiaiku

MOKLINA XII NO' KAUNfAIiLUNAOfI[6LANIKU " X liiki o AuTīelēntflafeu o kaiia wahine ame ka la&a kelki, noho ihio ia iaua he kane a liē waliine, a llalu elu.i inaLiina īa wa moe' oio la o Aukelenuiaiku fke awakea, a Uoko o keia moe nna, Ike aku la ia pn ka moe uhune o ( kaim kelki 0 J£imiuuiiUmsiohulanlku. O kein a Aukelenulaiku, W no keīn k6i|d 'a lakou i holo pa' maī ai ma\ Kuailielaiū mai, a kels| kaikuaana huhu o Aukelenuiaiku, a KekainakaMmiiiūku. A ike o kukelenulalku i ka uliaue o ua keiki la, uwei iho la ia ilokō o kona wa hiamoe, f a puolio ae ia me la \rjr£ no. | | Ma keia ala ana, kau mal la kal iaalialia ia Aukeleimiaiku, no ke ki aiiie na kaikuaana, JnYp!<illa. nwe hamama ae ia ia. Ta Aukelenuiaiku e awe hamama ana, niniiu aku la ka.ua wahiue o Nauiakaokahiil. "līeaha hoi kau e uwe ana au i ke alrtha ī kun kolkl.'' 1 "Ua ioaa kelkl no ka soe V" "Aohe ua'u, iiu ko'u kaikuaana i ka in n makou i ku īuai ai ka innko ana. A .inaloko o kuu moe uliane ike aku nei uu i kona uhaue. e piī uiai uiiu uialloko o ke knl, oia ka maka mua ona uliane pau loa." A iohe kaiui wahine i keia mau oielo a kana kane, i mai ia ia. *Ta ola ko keiki I aku o Aukelenuiaiku.

"Peliea e ola ai?" I mai kaim waliiae. "Aia a hoolohe oe i ka'u ote-| 10. alaila, ola feo keskl." "Pehea au e hoolohe ai?" "E lawe oe i'ka ai nme ka ia a wahei, iliiila, oe e ;n ai, malama o ike ka tihahe i> I*<» | keikl i ko ai aku, hele mai. A I iliiki ka uhaiu l o ko keilei i ko. 1 .-ilo, uia'i 1 ((>!.>!( oe, a ! r> kn m;i i ko feaa mai hopu 110 oe. aka, i hele mai a noho iluua o ko uha, alaiia :oe hopu ue. ola ko keiki smo ou 1 !«rffcun:it>rt. aoie e «o u\ea, | e pii aua ka uhane I ke Tttuahlwi, 1 j ka ai pioia." | iiuliope o keia suuu ole'.o, hnna o Aukeleiiuiaiku e!'ke me na | olelo a kana wuhine, taiu e ai ana, liMUna īuai iu ka uhane o ke keiki. • T aku ka wahiia» la AnV;eh'nuirtsku i"K >vtki>viki kau ni aiin t uoho j>nn uhane o ko lu Auje ;ti wikiwiki aiut, poi 'ma! In Ua uliaiio ■"> !:e'kHkl ,tua kona mau aoao a juiu loa, lua ke laia a ma lte alo. No keia kokoke ioa : o ka uhniie n ua keiki hopu aku fla o Auke'euuiaiku. i;i wa, nalowa|le ka uhaoe o ke keiki. I afeu ka i waiiiue. "Aoie e ioaa ko keiki, ua i'wiklwīM oē ika liopu. >n:\ ī lwhohe i ka*u olelo. ina na oia ko keijlcL Ua niake U»a aku la ka uh&ue

| U k<( te,C>ivi. j M:i in'i.-i ;i K:u<:i \v:i')ii:t\ Ih> ■ lnt«m kiinnwiiH kui hi ī ko Mjkol<» |nutuiku luuniu», o hoomiuH**^ i\Hl iU*» iil kl € Ui\V Uio li<i v»lo'u' «l j waMno. o io :ni:t 110 kii' ulnme « k« kelkl, Xoli|iUa, liwka ai Iho Im o AukeHMiulaiku, maloko o īi.i U; oiunu. a nio im aolio j U»i i k» ai. Hohe inn 1 'kMwoi, j»eh» 110' ! i>«« iih n»«a ho, no ka nul o ko nhv ] i īti( i k« k«ikt. j 1 A t\f o X:\I1 1:1 k:īnk;li!:!l « k,. A«• • lk»)«miiaiku luwke ai. i akn l:i in i| | kaua kaue ~heatia kou mea I l»aale- j lie iti iku uī'.-" 1 iiku ke ki.no, "uui [ Ike tw op e ka wahliie l ke kuma o j I ko*u lnH>ke a! ana. oia 110 ka uhmio | | o kuu keiki, «oiHiia, aia apnu ael kiui Uaumuliu. alalla, a,'i uku uo >vau i I i fc» «? '' j No keia «ea, komo uiiil la ke alo ] ha iloko o ka waUine tto kaua kauo, ] 'no»nV- o'olo. akn ',r. tn ī \o k:v,io. I "Ala a nul ko ikalka. ola ko koiki I |ftu» o« kaiku««na, uku, i emi koj ■ aule e ulu ku k*>ik» u»uc ou. M T «ku o'.\uko?f>r!«i:»i ' k« ! It« wahlne. "fti*aha ia mea| «u «■ tuui« «ku ai nn* ka ifc&ikur"| "'O ku wai ola loa a Kauo. Tnu u il««* ia oe. o!h ko aino ou kai-| ku&aoaMh kel« oieio u kana j iiiīuu ilio U O Aukiiouuui»- j kī* « kn :;?no kn in. īfco ei ke kuniu <i la al ana. t« ka U»he atui! i kh nwa o i<»a* ai o ka uhane o ko j k- '.K' oli v i-.i Oli.i, Ma , hope o k« «I »tw. nlnan aku o \n ' i ka w&Mno, "Mulhna ] kl» U e kii 44i 1 k* t« ui oia K»i8l ] .> N::rv*" T ,ik*.: k,; w .iMn,- V,.' «tanu? ? heio ai j»a? aIo o kaua I * ** mam a k« ia maiaiia i>e '■eū lona ka uui k>la a K,twc/" » X»i »

N* Kt Iml Ak» O AwkeHnaiaiku 1 ■K* #»«« ko* A K«n* i V, ?k,- ;4 ; U.-Ao» ! VyVc ! t«»uttttku Muna Vv»«a *«., ' I km «Um I» tiu»! 1 U WT|lj ,>-.«:« iv«i«C* OuiM.' O.KU. ki* i * .- ;>*,,, * t«*fotet w V Wf «t MAUUIa 0 V f *r «*t w u«« k» he * ' V;ilt4, e h 4 'a IV „ ,C\U M , w*kv .# A hm! Ī«»U* .v im;> VM ' fea* * U*XiV t U i iu o*. «<4e *\ oU. A )u*l! »rV • • *,- n* — > W X. t T... , J Iwnl* w l ka w*w>hi waW f W»w*. M »U«« «Mo 8 4i4uj v \K m «Aaa fi Al

p.iu iih }i li.i >Mnp f ftati*a kano, lalnu au la <» AuW»>lrmii>iku i ka jrnna ti Lmi.'l o LolK>iktlUU- : UI, iiobkctfljo ae la mnloko o poaeae, aahu iho la i !■<' kapii lehu j A' ui.ikiuikan ko AakeleiiuLailm liēle, lele abu īa a alolia. i ka walūoe, lioni ii><> la laua, j u yau ke o kū īue kaust,wjjiuie <.> Xaniafeā6lfa- > hai, Lele aku lu ia iua ka U la - - , t A hula Kft hookaM o Aukelenuluiku lelo .ma. heuio fte fa o Niiuiukaokulial a walio o kft hft!P, iiiiuu na la. ° iauu, u\>ijv ihu h\ " \:iiuukaokahaT i liuokai>s niahlnu liou, alun mnf>fhrO i*eiuo ae Ja a \ralio uana. i hana ku liuiia, e iele aua uo kc kane. JNoho liou iho la iu a kakall. lealiīna hou, a liala ia iuahiiia, nana

i liou ae ia ia, aolie ilu? ia o Aukele;! uuiaiku M.t kt*i,i i ara o \nkelenuiaiku uiai ko Naiu aU ii uialea aku, manao īli* ■ la in ua kaua kane, 110 ka le'e ann mawaho «ko kaha poiolei. kona nocTrtoo, ua hauie o AukeU'nuiaiku i ka neuelu o ka lewa nuu ;nno ka lowa i iaiu. HuUoj>e o, ke.a, n«o liamama no la o Namālenokaliai 5 ke alnhn ke kane. Ma keia uwo ana, lolf>p uku la ua kaiUuauna i keia leo hiūii lu&iiu, lukou <' ike, ninau mnl' la. "Heaha kau e mvc nel?". ,, rt ke, kaikoeko o oukou ua inake." Mn ke- s . ia wahi, e kauiaili" iki kakou noi ua mea apau lou, i k.> lakou uwc ( aua ame ke kanllīau ana no Aukeleuulaiku. A iiiki ua kalkunune iinua o Na-_

niakitokahai ; kena uku lu ia. "I' kii t i na. iyea apuu o lun;t, e ilu>. inai eJ kuuikau do Aukek'iuiiuiku, <tiu ka ] po, ke ao, k« la. ka hoku, ka liekilUi ke auueaue, ka uwila, ka waipuilaui, whu, k« ua i«»c, ka luahūiin ■ >ia o Ivaukiliikani;il;ini;i, he kupu«Mkaiie n<> Numakiiokuhai. 11 hik>uil «l«u )t»Ui iiia aple iukeu e hlki uu)i| p uwe i kuu kiiim, ī'ūu ioa Sakou i; k,-t .niuke ia'u." Mahopo o koia «1e-

1« aua, ua kilna ua uiea apau l'»a 4 u | uu ukc»akoH uiai iakou iioko o kaj wa pokoie loa».no ka iuakau o mu-'' ke i« Naiuakaokahui. ] A haki mai k£i« inie, keua Ujiu j ,ka liial poo. oīa'ūou, KuwaihaUo,' I MakaUi, Kamaliiuuikualioahea, Ku 1 j kueuu. MaUuia, lkuwn, WuieUu. U' Aeui iJo«,,uiiuu e īho mui lukou | tl«U) uei e iiwe :ti kuu ku-' j ne, iua aole lukou o liiki uiaj i ka'u | kauolui puu iukou i ku uiake ia'uu i A o 01010 aku i kuu kaīkuuuj ue ia īlakaiii, piiu ka hele ana mai ! g ka waliiiie .uialuiia <j ka liuia o na. iua ia e Iwuie 1 keia, make [ia ia'u i keia la." J o keiu uiau olelo, ua uia-

j kuukau ua iut*u npau lou, a ua ako-j ilukf u kii wii pukoit'. O kui haiui a k«?Ui ]<«t' uiuuj lv»a, v» ko kn- ■ J uīkiiu ī ke l»»v a ke aīii waliiae,; roia uu o Aukfi«'uusitiku. Ma keiaj i kiwwWo o ln»i liou K&kou o oie 1 fo no ka lelo iiiia o .Wikoloiuiluiku. Mn ?oU\ uUii o Aukvlcr,ulal , ku, oīii i io'io pouo lu&iuuu g ?mi o I<o potoVt. tu>t;iila. ua ?oa koii;i lok» auu mu k;i ius h«>Tn o k;t lowa, a kokoko lou 0 UUl|k<« \ i,, :i U lok 1 uuul hoi .ua loMohl lo» fco Ankolpnnlalku ihiui i llot i>n :l \ ka ]i!i!m o kona ukuui, o j LonoikouaUi, luilulla, kuololi ue h» mn koknW aoao, lioololi' jarrti. Iko !h<> ?;i o T.t»noikoua?!i Ko late\,H. ua h;in!o!o laua i ke iu o k«; kalui. kulu .1 N;unak;u?kuU;ū i o;oio, mat ni Xotai] :il o!o!o ae l u oW' m>!kou:,!U 5« Ankolouuiuiku. "Ke le ! ĪU-Ī kaun uui k;ihi e. aolo uial^Ai 0 ko a.: ,i ka . ala U a, wa.L U, ke *hi i k«i homia k us i\tu j*a »tioa. Halo. a hookahi wuie uu! t»ipa ! Hueui nt?i." Niuau nku ■ <■" ka moa i |k<H> ilmni nolT { I aku v> l.ouoikou ! jahi. ko„?. akua, "O kela uieu o kau] n»«« o iele i,<\uo ot> a Uila, 'W w n ivia 1o!;i. alaHa, ola kaiuu"] |K o oMo'uaku kakou lio kela. ju«»*i a ko akua o Aukeieiiuiaiku ej Ictlti!ku!-.i v.o: I' 0 ko ku . !f*an*fc«n» ia Xsnmkaok«h:u. o [KHnhikikH>milup'.a (he uiaUiuu.} u! , kona u-.»\. ; !o:>| , t i iluiiiiu a ike iii «4, V 1o«o!Vou : >m, . u Iwn.sA.iuW !* na ' 0 e' 'iek ai KwiUuua imu \ k * maoiua o Uuiaj m.'ik: e ieie, U.i «UH i k*. o \i)\o o»uSa!ki.u a km Wis! [hopu auH a Ud iHiui | MI uia&iua k« 4ku. >0 kv.'i . } ,u>-iito ai o W u.„* ! 'fcttt«. oka miiīk; *u* o ;sk*V«uUi. k'i» ka ui<a i ob&> L* UMUv>ko v> ki'Ki . ( V k.-n; .. unn; \av ' Hui.u 1) ui ,& k* W Wk<«c >. VA< \ ke ' v o»a ka )■•} kf W\si,v' Vi AoW* * 15 Koa v W* x tt v a t& t. nv„ k,j. * -N'aw uo Kv ku 1 i>«. .kj k* i V*irj 1 *KU O Auk\\fiaui*JkU. J»& ] ,V e\' 4v v Oi «;> »s k*M » Vs ;»IU #B»** V» : ' fcesM a Um *» IkC t o "O \s ,v,x - v > : | Uus o K-v.iUvVi.Uft } "Aō, .v, jU4 lk»V" ! ks, n»*h',n#v. e )kuu WtVC, M.t kv',;x k«UW -i : "i .

nlfTTn l ka laul^ ua l<>he o Naiiiakaokahai liaio uei ' ** no_|rffii^]> o .l>o iala o AukeTeuoiaifen keīa, no ka mea, o ka inoa o £'u£& leuuiaft:u ( la Jakou, u Noīaila, olelu ae la o K^iuāKaolahni aiakuakane / Jpi]4, fc a i,K u 'Kui>.i;>al.a:. kai uo lw Lanal.i aoie av Uu o u'KWi u Va.»wl e Ki^., iio iaua o Knniooin«nea, VYaUiC>,!, ( „ Nunmkio.knlml i u KiukUiUuuluau u h'lp niiij, »a> kji lu^OPJJiU { ,olh nulaiku.t^a i 'l><>nua t , ,kei.a\ie U jjJ NuulaKlioUiihai rnVW«i Uwiuak 1 iii.il.iinn, « iX > IU i«»!i /lele ok % ku Ke iioi mai, oia >a, ke ao> ka, .. 4 _ , A JiUŪ o Aui.oieuulaiku j uwe iLio la a j>au ku uwe «na, uukaukau <> Kuwahaiiu, HĪHkali; Kaukitmua,la : _iua. A i>au laK«u i ka lioi iiuua <j ka lani, noiio iho ia o Ajuk*»ltsuui»iku uie Nauiakaokaiiai he mMW*. ioihi uia ke uuo .o ke kme iuue ka waliiue, a o iaāia oieiy aku o i

ke kane. "K inai hou ae oe Ika tt-ai <ria. toa a Kane." Ae aku o Aukeienuialku i keia olelo a kana wahiae, aiaiia, oielo aku o NamakaokaliaL *t£e lioomoe nei.au i keia auhau. aai ka puka o ka hale o kaua a ka hikina a fea !a, nolaila, e naoa pono ] oe me ka tna!ajun loa. Maanei.oe! « hele ai, luai keia kihi a kela kihi, maluua iH)Uo o ke au o ku aina aine s k# ialia y«iioiei loa, mai leie oe uia jJkeia aoao, a uia kela aoap o make ee." _

A pan ke kamaiUo ana a Nanaak»okahai ia Aukelenulaiku. lele aku ia ia i ka iani, n ku ma ke kae o ka •na, afa lialo o ia 3ua ka wai ola t«a n «» ka Joihi na«t, o ka nmnHwa o ka !e!e ana, eono uiaLina. Ma kela ku aua o Aukeleaulaiku Huna « ke kae o ka lua, lele āka 'la la a kaa ank iluna o Kane

neian, he klai ia i hoonoho ia malal--ia e naiia a pepehi aku i ke kupu hiki vn* iaiia. na Kamohoalil i hoontAH» &Yu ilaHa. Ta Au!cel<»n«la?ky !«• ku amt mn kona kua. nlnau ae lst ita kn huhu hiwkae. "E hookano I wali* op* nawnl kf kupu'o'oip'- A'oI 1 f»ll 1« ko'u kuu « k«*u moopunu KamohoaHl. a ia oe ka hoi plt ia ko'u leua." ī iho o Aukelenulāiku. S4 N«u flo. v "N'a'n na w»!T' "O ke | keik» au a Kapapaiaken laua o Ikn.** h*o ka moopuna w a Kapoino taua |me Kamoohumea?* "A.e,** aku ō Auikelenuiaiku. iV ae", (Aole t pau)

Mw f> īta ro>i\t>n» a-1 isw npi 5 hr>f« niai »5 kahl K<>« Tt» ' I o ku Mountafn llome o Kai' ■Mnllno l 11110 nol mshojM' o kona' hwhaln snn ho »im« }*hlv lon TT.»nvv lulH. Aolo ti?!o l,i*i 1 Im<!o ak« uW kPia walii koa no St->i<itiolvl tso ka {lKK>!naMU,a:, ah«. Ma ka Poakaliī 1»wl h«M hoi »k« Ai t>o kona Iwue |t ka alnß kaulan;, tka rovv ; . ~» fca hrnntnl