Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXV, Number 48, 26 March 1941 — Moolelo No Aukelenuiaiku [ARTICLE]

Moolelo No Aukelenuiaiku

Ia Polo .uni o no-a ana ! ke aht a lke o NaniakaoJiahaJ, ,la >ra «o o NamakHokahai 1 h!k! ai l Kanni a hakaka me na kaikalna, ma keia hakaka aua kokoke e l-anaktla o Po ie ma laua o Hliaka, alea, no Tca nui loa o ko Namakaokahal ikailea, ua pio laua ia la. Nolaila. kipaku ia mai iaua mai Kauai mai, a hele a ■ hoho i Oahu. No keia hakaka ana . ua kapa ia keia aina o Pmikapele a hiki i keia la. | Mahope o keia haaleie ana ia Kauai, hele niai la o Pele laua o līiiaka a noho i Kealiapaakai ma Mo-, anainn, Oahu, maiaila laua i eli iho | ai a kaka i ka lepo, a uolio ilio la | inaiaila. Ua lawe pu mai iaua i kāj oianu ame ka paakai, a malalla i. haule ai keia uuui mea, o ka paakai ame ka manu. Noluila, kapa ia keia; bau inoa elua ,o Kealiamanu ame! Kealipaakai. j Haalele laua ia Aliapaakiu no ka! papau, heie aku ia iaua a nolio I; Leahi. Ia laua e noho ana nia Le-j ahi, hoao ilio la laua i ke kohl i ka iei)o n no ka papau, haalele laua a' heie hou aku ia, mai LeahL aku a, hiki i Sloiokai, .uia Kaiaui>apa, noho iho ia iaua ilaila. Ma keia noho ana Uaila, kohi iho la laua i fea iepo, a loaa ke kai olalo, haalele iho la iaua ia Molokai. Pa kapa ia nae ia lua a laua i kohi M o Kauhako. Malaiia, aku laua I hele ai a noho ma Haleakaia ma Maul. Kohi iho la laua i ka lua. a hamama iiuna o ke kuahiwi. Na IV le laua nie Illiaka, ke a o Hanakai«fe ma Kahikifjui. M,tanel kakou o 01010 ai no NamaIa pele laua o Hiiaka. ma kauai, iu \va lakou i hakaka &i weka ikaika lou, a pio o Pele iaua & Hiiaka. Hookuke ia mai iaua. Ia laua e hele ana nia ka liookuke a Naniakaokahai, hoi aku ia o Na.makaokahai, hoi aku la o Namakaokakaokahai a nohe* i Nuuuieuiaui. Oia ka aina kiekie e nana iu Maui. la Na,makaokaliai « uoho aua i Nuuinealani, ike mai U iu u ivie laua Hiiaka, e ho a ana i ke ahi iluna o kuahiwi o Maui. Alaila, haaioie ja Nuuiut i aiaui, mai u a hlki i Maui. Hakaka «ho la lakou, « inake o Pek\ lioi Rku !h ° Namakaokahai a uoho iiu- *»« o NnunieaUni. Mahom- o iaila, 6ana hou mai ia i Haw*ii. nm R«l« nana ana. * a hou &ktl k(? * h[ « i Mauua u*. uoiaiia. naalele o Namakaokahai i kwia ma popehi ia Peie laua o Hiiaka. Maanei e e Rrm make 304 o IVi« aia keia woh! Ktia a ko la«a kaikuaana* ua helo uhane aku o 1>I« « j u . k! « Haawii. s mataila, oia i ol« hou ai A na IV5e laua 0 Hiiake 1 kohi kesa hia o K|tau«a, e pitl U. t m* ke kwahiwi 0 Mauna Loa. A i;a Uirtia u-ahi i kuieaua aWkio 00 Peie a hiki i keia X$L asJe xwea nana e h<K>le M* koia hot ana 0 Naiua , k»oksbsi mal kona pej»ehi h'

Pele a uiake loa, 1101 aku la la a h\-1 ki i kona aina ponoi, o Kaiakeenui-1 akane, noho iho la me kalie amel na keiki, I ■ A liiiia ka wa loihi, hakak;r uh| keiki a eiua. O ke kumu o ka liiy| kaka mn, z l s^] | !anu i makaoluiikalaui kaiku . ke £eikj aka iuua 0 Ayi-| I kolenuluiku, oia kela keiki leo ka-i |£u loa. Olelp hoiikaka, o keia mau. keiki a elua, hookalū,. līeiiu kanaka, j 1 hookahi keiki ākūa, "0 ke keiki_a-j kiui, 0 j Ia lana liakaka ana, olelo aku 0 penei: "Ka poe make iki, TTo pw ui ouk<>u iia ka ilo, He poe iwi kuakea, Na ko'u uuiu makua oukou i hoola, ■ • Ho poe oukou e moe aūa ilaloA ; ° ktil ' l ] I V» 1111 maka." * ; Mā keia mau olelo a ua keiki laul ;ua huliu loa ua uiukua, helm Tuai la 11 a makua L ka hoi i, ; Kuaihehmi ko Uikou aina, a ike ko, ; lakou aino ka waliine e. hoi ana, kaohi mai lauu aole, mako 0 hoi, akn, he mea ole ia i lakou īuauap. A makaukau lakou ho!. hoT inal la lakou a ka moana, I'H'hia lakou i ka poino aiue ka ma|ko. nolaila, ua pele hou la lakou | ilalo o kii nioana a luake ilio la. A j maanei, ua pau loa ka olelo no lai kou, ua inake aku la, a e olelo kakou no na mea i koe uo Naiuakaokahai ame Aukelenuiaiku. A Uuliu k\» laua noiio ana, he kane a lie wahiue, a maiiope o keia noho oluolu ana, u.>lu>L aku 0 Auke ! jlenuia!ku '< kuiui wahino o Nauia-1 kaokahai, innioi. "K kuu wuliiue, ua| i" u! ' haia ia kaua t! ka uoiio, i l >l! s ua kokoke e luake iua [%;« H&a maliiiini, noluila, ke noI n«l ak« nei au ia _ oe, e ae uuiloe ila'u 0 holo au e ike i na & |kaua " j MOKUNA XVI I Ka Ho)o Ana A Auk<l«nuiaiku t | KuaiheUni Maho{v «> ko Naiuakaokahai ae ju«a ia Aukolonuiaiku e Mo i Kuaijh<Mani ,!iolo aku la o Aukeleuulalku hni aku i na kaikoeke t kvma he | j īt% 0 Kaneiuoo, Kau«n<{)ua, Lea-I ! pn:* -utie Kahaumaua. ī aku 0 Auke ! j lemiialku i na kaik.H'ko. "K lieie! :i! ' 1 ka aina o KuaiheieiuU e! tke ai 5 na makuu o kakou," A loih»! jna kaikooko, ae nuu la, a 0 Kaue-] \ mv *- 0 m«a loa, oia kai oieioi mal e ho'o pu uw Aukelenuialku i = ■ Kuaihelanl- | j {H>no nae e olelo kakou uo Ka ! jtt<»nu>e manma, i ole oukou ohaoh&o] ekn jn»e «> heluhe'u ana, V» olelo! ■ !a inaloko o keia !n\n>leU\ ua h&U&l Katier.uv tvia ko» rt maalea. lie? '.m ? (l k.> k\)! kalkunaue. a n oka ma ! ■knu o !;< Namakaokahai,, lioothv ihe !.s ia e] ?s!st ke hsns i konn uhaue i r»Vo.H ! j\sn? nous e ai' 1 ws o hes &! 0N& * N*o , s!\n. hatu U ko j Kst">*vw,v- nhane masnei t klno ma ' r «». e l.ikow t ia f i I

" TTntflri ne la o Kanenw ! l?ona a nolio lho la mb ho fcino "k)\. 4rlca als. Kahf>fi afcu !a o K:\noe Hlto roe lea Nhmakaokahai iwhen »nn ppnH. "Knnomoo. Kano $pna nme Knhamana." 0 ma! la lakou npiu loa, o na Irtno māoll, o k&kino uliano hookahl, tm llki> no na 100 o lakou Ifolo nne ! tka!ka kn lo« <» ku uliano, Walla, holo kaua t KuaiholSsrir* " 5 A pftu*fceta mau moa ?a laiui. ho- & atra la laaa a noho 1 Kualhēlani. jßua po, elua ao, i KuaiheHAi. Ma ko laua hiki ana i KuaiTfeiant, nnna aku la laua, aoho ku <» na haio, aoJio kannka maalo mai ,aohe mea kanbnohe maikai .1 ka aina. he nahelehele wnle no. A ike laua tke knnaka ole. iho aku [ts lana Ualo ! ka lua 0 ka moo e iiwho. oia 0 Kamooinanea. kola ku ; pnnawahine 0 Auke!etvylaiku. a knI kon i oielo mua al ma ka hoomakn 1««» o kei.n mooielo. I A hiki Iniw i kn lua. V:\hoa iho ;1« f* Aukeienuiaiku. "R KamooinaiiMW e ,,v Aole he leo i oieio mai. 110- ! t#Ha. manao laua ua niake. 0 ke 'kwwn nae o kela ioho ole o Kamooi|»ifcnea. na hookui ke koa 0 ka honua im * 1» koa 0 kona lae, noiaihi, lolie >«9» I ke kahea 0 fei moopuna o AuWenuiaikn. r ; \ wa ku ao la o Au- | kMMtdiiku a hehl Iho la lue koua |nr«lka loa iluna o ie koii e iūU uiui li k» honoa amo ka !ae o kona ku I pwnawahine. a haihal il«> la, « w&illw> *"»!e ke kino 0 ke kmMiiiiiwaluue |<* KawMHMaanea. | A tke ke kino 0 KasvH>oSuaue:u ]m * «iwi. kahea iho U 0 Xu|k*l*miiHiktt "K KaujiSW}uu',ort e!" I "O" «e ia o '\V\ |K*nn ae ts ia. 0 kaiui moopuna o I A*t*toan!tttku. aioha ;it> la ia. "K oe w I ae ke kupun;\wnhh»e. ; lU\i >*» ** h««k«i t hiki uMi *;r 1 h,s ' nei e ike ia oukou." hou aku o Aukek»aiikikviu ["AiHm* <0 Iku m«r ! f KMt o Ka\u<H>tttanōa. w .Ua i Ka. kwh! } noho «}, o ke kuuiu o 0 k* n«auaua*a la ouk\si4 |f ftft k-eik!, no k:i pau Uva t ka hele. f I» WW »na *ku ne! o ko mku*. « Ikt» ! Kau«l kaua iho k laua lw Kanat alii. me Kukoae, 4 \mm* * īku nehe iho i* |« he alli !«» K*«*i A mahe»pe o keis twjw I*#*. fi» **%»* hou iaua Vō \jii. f *« vr*hine maikal, & u* (?*<* «««kuaUne o Tk« ia Maku Hwn^* ■ <** ks &m 0 VeU I »1 IWKNA

j He maikai maoM no mau we-j i hewohe ana no Waw pane nb" k>la' oinatt e ttu M ua. mahinlo -nr : "anKli i kau'liooakaaka ana, eia n&f hoi aole ia o ka liaina e paa ia «f <• mHkon, a aote no ia" o ke kanakH j Ei?i Rk\i no \ia knilnka !ft ko ku mllI 1r imua ou. I b<m ia maf. | 1> - -,'-v •* *•; ! i f > *~ $ ■ ■ . i ;,Mr, LuuuhoopoiKiooao... ,„ , » |Ka lloku O ilavva{t; _ * j Aloha: i waiii lumi ke lo&a qo ka'u hsiuo ka muau a ke kae&ea o Oahu | a KauakukaJaliaits e niuau ana: j Heaba ka iuoa o ka hoaiUma a kv j Akua i lioolei aku ai malnoa o Kai |m t oia ia? -Hainiu "K«ko" —F lo&& no ma ka buke o Pakaana | 12:13. A o ke kokt, oia k« ho&i--j ioua oo oukou ma oa hale o k<> j oukou waM; aia ike aku M lle j koko, e waiho, *au ia oukou. aok | e kau mai ka n\«a ioo maiuua o ( oukou o make «i, ia'u e pep«lU lho | ai i ko ka ama o Aikupika, j m« fc« mahaio, ) Samu«l Kapulo , , j L a loa maiia woe ka buke» aol« i aae o ka mokuua aoie ka imiku. ; Huii hou aku a maiia o loaa \a ov I ka uiokuna an*e Ka pauku. Mahalo ) ao ia 00.

I Mi. o I K« Hoku O H*«Kli f i AJoh* aut: I oiu»iu m«t * vfahi iumi ov» k*'» I hmim oo ka nwau* n! i i»u n«4l »w*u hookoiok*: Ht 4 *«« k« Ak«s i «i t Km ls&* i «N* ka Hoay<i * H*ld«, ks f Ihmiim. l§3:tlk !k| «» > k«Hiki3 hookuun; no o« 1 k« l « « ka Uai hoi h«o« « r-\ i HoM. N« k«fcts> ao k«l« huk'e ola f «o « UaU U U, H«b«m i M* k« ls*a f «k« 1« I ««1« (HVk«l«kUftt«. i M« k% «lola^ ! i lU|m)« I H* HMlk«i tu> k«« *«&«*tfe* I i «wU «0 m«> »* iHik«» «o)« ««« k<si im « k« h«uts t* i« n«l « ba« i k*m, M«l*« im4Ī« «0 U n£««u no f kwk«kt « inU <v}* K* km«« * hoop'M | fMi( «wu JH» «««I

* x»f. i v) ' * AMm li t tt* 1« *r*' * fe» k« K-s,'". o ; k* Nuf*m Ka t UvtkH « tU»H.. *Wi M w*il i k«ea«. uo U«->;V« *** ai- \ k« ni < »»tt fe*ifc*t« }\>#«fcwfc*Utv4l* ♦VA h iuiu mi m<*k* %*. <* I fc>A A ]i* 1 I «i mIUM C IG*

Bl« k*'u h&!n«, m« na w«h?veilLe 1 «*»«. M«t«!o 7:1, M«i manao |qo *k«, © nanao !»o īai io&i ou\oa." P««iai S —Ko ka tnea, mv k& m&n.io 4«*> « oukou « m«aao iao «ku ai, l»l« hoi « naaiiao iao i« fsai ai oukou, M« k« «a« « oukoa e axi« «~! ku «i, nohoi e att« ia mai «i «a oukou. * , I n« u« ku «ke oi« k*ia haiiia. <» k«omi iho ao. a i na uohoi o ka haiß« poMēi k«ia hoaik>na a ke Aku« i hoolei «ku «i maiuua o Kai u« « ola ia, good-bye kaua « Kau«kukalahale. oe # Mr. Lun«hoo|>oQop<dao «uae na hoa paahana o kou k:««&a ko'tt aioha mau. Q*au mau, K««hukai o Pa&mai^ | Aole aiaiia ia oka h&iua , M«halo ao i kou hoao aoa maU«u. e. I huli hou i« avat.

*lr. U H, ] Āioha uui | I w«hi ko«n« ke lo&«. lu« aoli« WHM fcNH}« o R« ohua X k«u »u«: «ik» »w( «1*««. <eia mal kMakiaiual J Va a na N*m*a kc hok aku U nx< f k« ahaHoao ole. lialaa. ' ol« Ka Inwi e ka h.\\<fKqk& a ke \kua j i Kookl «ku ai malu&a o Hai&a. « ola oia. Wela ka4*aUU aku la iM&a fa> l«hckhc i ka poka a U X««U w«. 0 U 4 aloīia r»o t ka looa a f KawakukaUhai* e Kc! hutt h»i k«f k?sM s # »* ka *K%« sw i U t,U« ft4 t k«W Iti»«V< o K* IWU 0 0 Kt»*cto\ K« KiW Mokur,« «1« MMi k« olx\o <4! hol, « fm&tku i k« o ka mm* * 4 K«tok, « kau t« D« i««nofta «*«, ok u IWMA* ■ <4* taattoa*, i»at aka tataJ Ha k» w*k* U £*&?k« \a \W! ' h*"** l t£&* ] ? H« k* alolia» 1 | K* N*u* I M«li« £*J*« ok* īo# *? kv*! j Mtn« «4* r*>vsVu ū! j kjt« lk>*v\ Si" s<■ V<;*4 l , >,*■".« jv 8 ( tolc: o Koa* ;v.ft*u lf* ! 4VsU W<- Vi; k*VAi **a* r s o Um 1 V-.i,urrA. W*A *W k*-.: 4* , .**nv*'U ' |m* mV-sk s **+>■ wo« x w*\ m *<• 1 v* p; ,* v.ur, Sl i n-.-.'n 4* • t* w*\ j