Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVI, Number 32, 3 December 1941 — Meahou O Na Kohala Ame Hamakua [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Meahou O Na Kohala Ame Hamakua

Ma kela pule * aku nei i hoea i mai ai he huina l i o n a e- \ lele mai na mokupuni like ole mai ma ke Kula Kiekie o Honokaa nei. He mau elele kekahi mai lte kula mai o Kamehameha o na kaikamahine.

O ka umikumamalua iho la keia o ka manawā, i malama ia ai keia .ahahuina o na kiila aupuni a puni keia Teritori. O ka lakou hana oia po ke kukakuka ana no ke ano e loaa pono ai ka makaukau no ka hookupono ia lakou i mau alakai ame na loina naauao e hookele aupuni ai ma keia mua aku. Iluna no ka ua waele e ke pulu ikeia mau opio. tJa lawe ae lakou i na keehina apau o na hana e lawelawe ia nei maloko o na aha hookolokolo ame ka ahaoleīo. E b"kp m'e na lula o ke ku ana a Kamallio. Mahope o' ka Ja"kou kamailio ana, ē ninaninau ia mal ana lakou e na poe e hoolohe ana. Ua hoomakaukau ia no na wahi e moe ai kefa mau opio maloke 0 ke ku!a. ua loaa na moe, na aniani ame na lako āūau. Ma ka lumi aina o ke Kula o Honokaa nohoi lakou i hanai ia ai. Ua kono pu ia na poe apaū e hele ae no ka hoolohe ana i ka haiolelo a kekahi haole Kelemania 1 mahuka mai ai mai Kelemania mai a eia ke hele nei ma ke TCula Nui O Hawaii. Wahi ana, ua hauoli loa oia i kona mahuka ana mai Kelemaiiia mai a hoopakeKia rra r. Ma\i \ paha ka ia nei ia e olelo'mai nei ia kakou, a ma o aku he mea kilo oia nei i na mea apau o Hawaii nei a i ka noii pono ia ana aku e loaa ana he mau pepa a ia nei e makaikiu nei ia Puuloa a loaa ka ike laila hoouna ma-Iu i Kelemania. E like me kekahi mau Kepani I noho ma Honomu, a belo no Kawaihae, me ka nianao ia he mau Kepani maikai wale 110 la, eia ka he mau Kepani e kiu ana ia Hawaii nei a ua kipaku ia e hoi i ko laua āina i he!e mai ai. Ua haiolelo pu ae o Mrs. Robertson, ka wahine a ka haku Mahiko o Paauilo, maluna o ke poo manao. KE KAĪ NEI N A OPIOO HAW AII IMt T A no na kulana o mua-e nee nfei. Nolaila, no lakou kakou e hoomakaukau ai. O Mr. Cecil Bernard o ka Hui YMCA kekahi i ku mai a kamailio maluna o KA HOOMANAO ANA I ke AKUA iloko o na opio a kakou he mau pou hana onipaa Ia ■ iioko o ka HOME, ka LuakinL ame na Halawai e like me keia ano, iloko o kou oihana, iloko o na aupuni o ka honua. Ua panai mai kekahi o na elele 1 kekahi mau hana hooniakeaka, ma o ka himeni ana ame hcx>kani pila. Ua lawe ia aku lakou no ka makaikai ana i ke owawa o Waipio me ka hoike pu ia ana aku o ka mooieio o Liloa, Umi aine Kamehameha a ivla nohoi tue ko lakou hoike ia ana aku o kahi ia ! e kanu īa nei ke kalo a hana ia, ka poi a e hanai ia nei he lehuiehu o na poe, ma na wahi like o--1«, } Mahope o ka halawai haipule, ma ke sabati ua haalele iho ke-1 la niau elele ka lakou kumukula no ko lakou alahele iiu HiK', a ua hele aku La e ma-, kaikai i ka YVailo!e o Akakti a ] me kekahi m«u wahi pa-ua e ae. tta mahalo nohui lakou i ka! nani o Hamakua, uliuli mau na j mea ulu i ka hoope mau ia e ka| Ua ame ka pa m&ikai mau o ka Makani Kihiloa o Han;akua lā lakou no ! hoea aku ai ma Hilo. ua iawe makaikai ia aku la no Waianuenue. Piihonua aiue Keau- ■ Ma ia auinala nohoi i kau aku ai na eiele a huli hoi aku ia no ko mau w&hi hke i hele al. Ma kekahi manaWa ae uei ua keie &kit wau e tk« i ke kahua aaua '^ 8 kula o Kawaiiiae. maiuae o ke kahauai o MAKAHI*NA He kahua niaikai Weleie lluna. & ua hahi ia na iliilī * m kumu kula Hawaii i a'o

iloko oīa kula. Ua kukulu ia no 'ka hale e like me ko na hale o ke au kahiko. O na pala o ha hale iu± kapih īa me ka puna, a mawaena konu na pohaku Jr»e ka lepo. . He hale keia -o |.6 kapuai ka loa ame 14 ke akea. O kona puka he pāpa koa, a pela me na puka aniani. He oia mau no ka maikal o ke kulana o ua hale la. Iloko o ka hoonaueue mau a ke ola'i aole oia i hoohiolo, ia. O ka olelo a a na poe kahiko o Kawaihae, ma ta kahua 110 ka ke kaona o Kawaihae i ke au kahiko. Ua piha ka ia mau wahi ina alii ame ko lakou mau makaaiuaua. Ua liele pu aku la ka mea.kakau nei e nan& i ko Kalaiwaa ame Manuia Keliiaa ma mau apana aina hoopulapula. Eia keia mau apana iluna o ke ahua, a he pau nohoi kfi aho i ka pii a hoea liuna o keia ahua. O ka jpoe hoomanawanui e kau ana nj>. iluna. la'u i kau aku ai iluna ua, ike aku la i na mea i hana ia e kela mau kanaka a ua hoomanawanui no. Ua pa ia ka aina me ka pohaku. E ulu ana nohoi na mea ulu, c like me ka mikana, ka wi, ka maia Hawaii, na la-i, ke akaakai Hawaii e uiu maikai ana e kohu ai ke lomi ia me ke kamanao paakai. Ka puliliha, ka niu, na kumulaau pua, ka ohia e lomi ai me ke akaakai ame ke kamano, (mo* ni ka haae) na uni«ke a pela wale aku. Hoihoi nohoi ka maka ke nana aku a hauoli pu ka manao ke ike aku i ka hooikaika aaa o keia mau Hawaii. Ke nana aku nohoi oe mai laila aku i ka waiho mai o ke kal Hawanawana o Kawaihae a ike aku i ka holo ae o kahi moku o ka Humuuia, a huii ae oe ma ke kua e ku mai ana na kualiiwi o Maunakea, Maunaioa, Hualaiai ame Kohala. Ia oe e nana aku ai ma o aku o ka moana e waiho tnai ana o Maui a e ku mai ana o Haieakaia m« ke kiiakila. Ua hoomaka ke kukuluia - 0 ka iiale aoie nae i paa. Ua hoomanawanui no keia mau Hawaii e hana mai nei maluna o ko lakou mau aina. <Aia no nae hoi a paa pono mai ka hale a hua ka ohia lomi ame ke kaakai Hawaii, aiaila liele aku ka Lunahooponopono nei me na kamano paakai, a* iila ai i ua mau mea ala. Peia paiia, e Biii ea?). ke Akua no auanei e haawi mai i na oia kino mai ia oukou e o'u mau hoa HawaiU a nana ikaika iloko pakahi o oukou e na kupa o Kawaihae. Ua haia aku o Wiiliam Akau, ka nioopuna hanai o Tutu Akau 1 moe aku, me kekahi puulu o na keiki Hawaii no ka hana ana ma Paimyra. Ma ka hoike mai a kekaiii mau keiki i hele «wa no ua aina ia no ka hana ana, he maikai no ia wahi eia nae hoi he ano mehameha aae hoi ka noho ana, a ma kahi nae o ke dala he nui ke daia e uku ia i na iimahana o ka mahina, Aia ma kahi o ka $125 o ka mahina * oi aku i kekahi mauawa, Na ke Akua e aiakai mau a e hoopakele i kei» mau keiki Hawaii e hele nei ma na «Mn» maiiWm no ka imi ana i na mea e pono ai keia oia honua ana.

Mrs. Helnhardt