Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVII, Number 1, 29 April 1942 — Meahou O Na Kohala Ame Hamakua [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Meahou O Na Kohala Ame Hamakua

HOKOKAA: Ma Enf nahi' 3a o kela ! puk; aku nei i malamaia ai h e r aha hoolaulea a- !. . na hula Haw.ii maloko o ka Hr±le Buke o ka . Lenuiehu ma Ho--1 - okaa. Na Mrs. |C a m a H.-r--'mann ame Jo- ; seph Auna ame

kana mau keiki i hookani i na pila. Ua hoohauoli ia na koa e hoomoan-a nei ma ka Gym o ke Kula Kiekie o Honokaa nei. Akahi no a ikē keia mau koa i na huia Hawaii. Hoomak#. ia keia mau hana mai ka hora 2:00 p. m. -a pau nohoi I ka hora 5:00 p. m. Hoomaka mai ka Poaha o kela pule aku nei, i ai na kula oUamaku-a nei, a o na kumuku1a ua haawi ae lakou i ko lakou manawa hana ma nā kakau inoa ana i na makuakane, na makuahine a hui pu me iva kamalii, me ke kunl mānamanalima ana. Ma ka auditorium o ke kula o Honokaa i. malamaia ai kei-a hana hoopaa inoa, a ma ka Poaono aku nei i pau ai keia hana. * Ma ke kula Kepani o K&piilena i malama ia ai na hana kuni manamanalima no ia aparea, mai ka' Poaha mai a pau nohoi i ka Poakahi.

Ua hala aku no Honolulu o Mr. j Paul Bartels, ka hope haku o ka' Hul Mahiko' o Honokaa, no kahoohala ana i kekahi manawa hōōmaha me kana mau keiki me "Mrs. Helen Bartels Cummins ame Hen-j ry Bartels. O na moopuna no keia! a Lunakanawai ame Mrs.' O. W. 1 A. Hapai o Hilo. īloko o lulai o ! kela makahiki aku nei i pauaho | mai ai ko laua m-akuahine o Mrs. ! Elvira lehu Hapal Bartels, j O na p"ualikca i noho iho nei I j 0 makou nei m;, kela mau mahlna ! aku nei, ua nee aku la no kekahi , kahua okoa aku, a ua pani ia maiIa ko lakou wahi e n'a koa hou. Ma ka hoike ae a ko lakou kapena, he 100 pa keneta ka'maikai o ko lakou mau kino. Uoko o ka nee ana o na anuunuu o ka manawa iloko o keia mau la, ke lohe nei kakou I na meahou o ke kaua ma na radio a kakou. He mau mihou maikai kekahi, a he mau nuhou maikai ole kekahi. Aia na'e ka kakou ke kaanaana ana i j ka oraio o na mea a kakou e lohe ai ame na meakupono a naauao ,i mea e hoonaauao ai ia kakou, Malia paha iloko o ka lunaikehala o kekahi poe, ke iini nui nei lakou e loaa ka lanakila ame ka maluhia. Hoko o neia maii la a kakou e ike nei, e >auia nei me kekahi ame kekahi, aole anei kekahi o kakou ke hoomaopopo nei i ka loli ana o na ano o ke k&naka, na wahine ame na keiki? Oi<a hoi, ike aku oe i ka loli mai o na ano o ke kane, na wahine ame na kelki pu, 1 ka launa ana mai o ka uhane o ke Akua iloko o kela ame keia! kane, wahine ame na keiki. Nolai- i la, e hoomaopopo loa kakou hej mau la keia e hoao ana ikela artie keia kanaka i kona ano maoli, i noho ia e ka uhane o ke Akua, Na ia ano uhane nani e hoomohala mai ana i na ano o na wahine ame na keiki o keia mua e nee mai ne!f oia hoi ma kekahi olelo ana oia hoi o na maikai io maoli no iloko 0 ka naau o kela ame keia, Ke iini nui nei nwkou i ka MALUHIA, aka nae, mamua o ka j loaa ana ia kakou ke ano o ka maluhia i'o, he nui na anuu a kakou e hoomaopopo mua ai ma-j mua o ko kakou lawe ana a sila iloko o ko kakou manao. O ke ala- ; heie wale no e puka aku ai kakou 1 o ka moāna mālie, oia ka lioomau ana i ka pule i ke Akua, oiai keia kaua o noke mai net 1 ka ulupa i ke ola oia kanaka, ame ka iioopau loa ia ana o kēlā hae iloko o na eneml, kela uham* kaua, E pule like kakeu no ka MALI'HIA kaulike o ke Akna, a e mau keia ano Mohihia maīuna 0 k* kahi» a lESt* KAKISTO i liookumu ai. E hooiuaka ana keia Uoko o kela ame kane, wahine vtme na kelki, iloko o ko lakou p\nnvai, naau, noomx\ a pela waU aku»

t Iloko oko kakoli ola" ana i keia I luau la, a e liko jir- «iwi e hoof makaukau la nei no kakou, ma : na nn-aai a kakou >■ 'ii hoopakiko nei, a hoomakaulil nei, arrte na mea kanu a na lima hana e hoohana nei a uiu a ai na waha a pela aku j a pela aku. Ke hooinaopop<l ao nei ! kakou i ka maikai a kamahao o na nhani' o na lahui kanaka? Ke ike : ia nei ka loli mai o na uhane ~o kanaka, ka hui like, hana hke, no ka hopena maikai o na lahui ka- : naka -apau. No na kumu aha keia? No na leo pule a na poe i manaoio e pule kaulike ana no ka mai luhia, no ko kakou maluhia, no ko kakou manaolana e loaa like ka maluhia no na lahui like apau o ka honua ne! .aole hoi no koiala •ame ko ianei pono wale no. Aole pela k'a manao o ke Akua no ria kanaka o ka honua nei apau. No na poe i make no kakou ma Puuioa, a m-alalo loa aku nei o ka 'moana Pakipika, ka hahana 0 ka hooili kaua aha, Eia nae kakou malalo o ka malu o ke Akua. E Hoomaikai Nui aku kakou i ke j Akua, a e lINĪ mau kakou iloko o j keia mau la no ka LANAKILA O I AMELĪKA, iloko o kana mau hooI tala a hookele ana e hoouka i na | pono kaua ma ka inpa p lESU KARTSTO. O keia kaua "e noke e hooj ili ia nei kekahi aupuni i S;ekahi aupuni, he hooīli kaua -ana keia j o ke Atipuni i piha me ka hoomao- | popo ana i ka malamalama o ke Akua oiā no o Amelika, ame na •aupuni iloko o ka Pouli, Makee Waiwai, alunu, hao wale, a pela wale aku. He aupuni hoomana kii, ike ole 1 ka naiīi ame na kokua a ' Amelika i panāi ai ia lakou i na : makahiki i hala.

Ma kc!a mau la aku nei ua lohe iho la kakou i na mea i hana ia iho ai m*aluna o ka aina o kela aupuni i kipa mai ai a kimopo ia Hawaii nei ma o ka hoopoino ana ia Puuloa. O ka makamua kei*a o ka Anakala Sam i panai aku ai iaia ma kona aina ponoi, Eia hou aku no ua hoouka kaua nui ana, O ka naaupo a manaoio o lakou i na akua kii & lakou i manao nui ai, e hooleno aku leakou ma ka mahina ae nei o lune ame lulai, e anai ia aku ana na Akua kii o lakou, i man-aoio ai mai laila mai ko lakou ikaika. O ka malamalama o lesu ke alakai ana i na mokulele 0 Amelika ma iia aoao apau 'e kii«|i ī na enemi, i na hana ino a lakou ma ka honua nei. Mahope o keia mau hana e puka ma,i ana na lahui kanaka hou i hiki ke noho like, hana like, hoomana like 1 ke Ak.ua oiaio, e hoomaopopo like ana no ka pomaikai o na mea apau. A no keaha i hiki mai ai o lesu ma ka honua nei ? I kumu hoohalike no kakou e hahai ai i ke ano o ka noho Karisti-ano ana. E noho me ka maemae, e n<sho me ka hoomaopopo maoli no i ke ano naauao o ka noho ana. Ē hana na lima, e malama pono i ke ola kino. Aole hoi e pule wale no ka waha a hana ole. E haiia e hoomau i ka hana ana i na, wa apau iO ka ikaika iloko o ke kino. Iloko oia mau mea e loaa ai ka pono, <a lako hoi kou noho ana. O ke Akua ka IKAIKA iloko o na mea kaua apau. Mailoko mai o ka pouli 1 puka ai ka MALAIMALAMA. E manaolana kakou I mailoko mai o na ooloku o kei<a |mau mahina, e puka mai ana ka I manaolana o ka LA HOU, ame ike kihapai o ka LANAKILA, HOOPONO ame ka MALUHIA. I Nolaila, IMUA.IMUA, e kuu LA- [ HUI HAWAII ame na haipule aj pau o nei. E piāa mau ft- | ku i ko lesu ma\i lima, a e hele mau me la. * KAWAIIīAK Ma ka auinala 0 kela Poaha aku nov, i hoohauo- ' li'ai na poe o Kawalhae e m kelki a ANAKALA SAM, i malama ia hoi mai ka liora 2:00 a hiki i j ka hora 5:00 p. m. ma }ta kahviono o- pili kokoko ana i ko kula kahiko o Kawaihae. I ka palwla ana aku o ka lono hauoli e paani ana ka Bana, aole o ka bana Ka- | hēWli, aka, o ka ba!\a keia a Ana- ' kala Sam o Amolika t*a lūki hou ( 010 aku ia Mama uia tue Suana nia ke noho hou aku e lioopau i ka holoi ana i na palule o Papa nui. Hiu aku la no o M&ina ma mo Ur jna i na lole o keia au ho\i, oia hoi, houle lihi aku la na pihapiha o na ioie malalo īki mai o m kuli, 1 a o r,a lauoho ua hoomiomīo ia a i kupono maoii uo i ka ik< o na lua- , ka a na soldier bojs a Amikai.-i I Sasn, He ui mai hoi tau o ua mai * Knwaihae i\oi ame Mama n\a

0 Papa rrt-a, auwe mai hoi tau o ka hiiiuhmu o na kamaa keokeo. drf>s.<?up mal nohol 'na lodf am<■'ia k(;oiiiMiaiia •> Kuwailiao, Oh, Boy, Too Good. I ke kani ana o.ka bana, ua n\ii ka hauoli o na mea ap.au, ua au na kamalii me ka hauoli, ua noolio ae la iva kanaka no ka piha loa 1 ka hauoli, e hoike ana i ko lakou piha hauoli i keia mau mea maikai a ko lakou mau pep'eiao e lohe nei. N>arn na mele i paani ia mai me ka piha eleu e like me ka eleu o ke pana ana o ka lima o ke alakai i aa poe e hookani ana 1 ka lakou m-au ohe, ame na pahu me na ohe nunui pela no ka eleu ana o na ijookani ana a na keiki -o kela bana. I ka īho ana -aku o ka la a kokoke e napoo loa aku, ua hoike mai oia i kona Nani piha, a ua. hooho ae na poe apau i ko iakou MAHALO nui i keia Bana hoohauoli a AnakaJa Sam, Ua iaki oukou e na kini o Kawaihae

i ka lohe >ana i keia bana maikai. Aole wale no maloko o na radio e lohe ai oukoii i na Bana. lini hou aku no oukou e hiki hou maj n.o ua Bana nei i kekahi manawa ma kei-a mua koke iho. He mea hoohauoli ka Pila i ka uhane o na

mea apai). i j O ke kumukula o Kawaihae, Miss Hattie K. Sa£fery kai komo pu i me na kumukula o Waimea iloko i o na hana hoopaa inoa ame kuni i manamanalima ia ana o na poe; apau o Waimea. Ma ria kaa kala- i ka o ka Parker Ranch lakou i i hele aku ai no ia hana hookahi no, i mauka o Waikii, he hookahi la malaila, a he hookahi Ia ma Puua- i nahuh'u, a he hookahi la ma Kawai- | hae, apau ka lakou mau hana.

Ua.hoi mail-a kekahi kaikamahine a. Mr. ame Mrs. 01iver L'aau o Ohaiula . Paka, 0 Miss Nancy Laau, e hana nei ma ka Fort Ai-mstrong, Honolulu, no ka ike a-p-a i kona mau makua ame na ohan;i. He maikai no ke oia kino o keia kaikamahine.

Ma ku mai nei na moku Humuula ame Hawaii ma Kawaihae nei ;i>a kela Sabati aku nei no ka hooili pipi ana mai ka Parker Ranch fiine Kahua, a huli hoi aku no laua no Honolulu/me ko laua ukaliia ana e k-a moku Wiai. Eia o Andrew Ako ke noho hana nei,me ka Hui Malama pipi o Kahua Ranch. He maikai no ke ola kino o \ia cowboy nei. Aohe he lohe hou ia o ke ku mai -o na i'a ma Kawaihae i keia mau la. Aia,paha na i'a ke noonoo maila auhea la o Manuia e hele ole nei e lawaia ia lakou. Ma kela mau la aku nei ua loohia iho la o Makuahine Apa Akau aka, ua loaa maila nae hoi na lono ua pii maikai ae oia i keia manawa.

Mahope iho o ka waiho ana o Mrs. Annie Lau i ka nawahwali no

kekahi mau pule ma k.ā home oia makuahine o Mrs. Mana Nahale-a, ua, pii mahualma ae ka „maikai o kona ola kino.

Ua hoolako mai o A*riakaki Sām i na koa ihia na wahi like ole o Kawaihae neī īloko o keia mau mahina. Ke ku makaukau nei lakou. ma ka lakou mau wahi apau i kauoha ia ai e makaala. E hoo-m-aikai nui ae kakou apau i na hana makaala a Anakala Sam e hana nei .«o' ka hoopakele ana ia kakou ma keia„Mokupuni o Hawaii nei. Heaha hoi ka kakou hana maikai no lakou nei? E pulo nui kakou no lakou nei i i ke Akua, <e mau hoi maikai o !ko lakou mau klno, ame ka i-1 I kaika pu! i hiki a ke ku makaukau ' ! e makaala, a e hana no ka pono a 1 I maiuhia «me ka Lanakll» o A- 1 [inelika iloko o keia hooili kaua 1 l ana, ! ] ! Mai mumulo kakou, E hana ma\i, 'F! hooma\i i ka pulo ana iloko o ' koia mau k* a no ka mea, eia akn | o Mua me na hix*lli kaua i'o a A,- ' moiika im\ii\ o na o ka*KO)i, | Ano ka ma?uuvf*, mai V kako\i, a hv>okuu wale aku im ! iskou nei ma e no ka\ow ! PrTF KA ĪIOOIAIO AJSJ A. 'PW F ME KA MANAOiO E LAJ N \KTLA O AMFI,IRA. Mai nnna ■ walo o kuu lahui Hawaii. Popo"!u : na kuh o kakou. Puio liko kakv>\\, ( no ka hoonui ana ma» o ko Akua \ k;\ maiamalAnw *Vl\anc Hoko o r,a lahv.i ksnska o ka homia uei o iko \r,aoii no O KRTsl\>, KK AKV.\ OT,VtO LO,\.

O kekahi mau kaikamahine 1 heie ma. ke Kiila Klekle o Honokaa a i noho ma na papa kleīeie. 0 ke kula, a mamuli o keia ao haKumakuma naj>a i lioopoull i ko lakou noho ana, ua hoi aku lakou a jioho hana maloko o ka HaKma'i m& Haina, a malalo hoi o na a'o ana a ke Kahuma'i Mrs Meniam Wright ame Kauka C, L: Carter 0 ( keia apana. e a'o ana no ka UIo a- 1 kahu ma'i no | E hoomakaukau ana' ia lakou i na loina b ka malama aua i na poe ma'i, ame Tla poe paha e ioaa ana i na poka pa-hu o ki- kaua i na e hoea i'o mai i o kakou nei. Ma n-a iōno i lohe ia, ua holopono ka lakou mau hana e lawelawe nei a e loaa ana na palapala hoomaikai ia lakem ma Tca mahina ae nei o lune. He mau kaikamahine Hawaii ka hapanui o īakou a 5 lawe a a'o 1 na loina no ka loaa b 1?a ike ame ka makaukau i ka malama ana i na poe nawaliwali, a pela me ke kau ana i na iaau lapaau maluna o na wahi i elia. O ka inoa oJteia man kaikamahine oia no o:' Misses Betty ame Bertha Hermann, Misses Rose Kealoha, Anna Pur d y, am e Mrs£ Charles Kaulupali.

Ma ka auinala o ka Poaleahi nei i hele mai ai mai Kawaiha'e mal, ka makuahlne Saffefy ame kana moopuna, ke Pookumu o ke Kula o Kawaihae, me Miss Hattie K. Saffery, no ka hooponopoeo ana i ko laua mau niho, me ke kauka hana niho, Edward

Ma ka.Poaoho nei i hoea mai ai mal Waimea mai, ka Senatoa Prancis Ii Br<swn, a i ka launa ana aku o ka mea kakau nei me ia, a wahi ana, "E hoi aku ana au i kahakai, ma Keaweiki, e nana wale aku no i ka home kahakjii ame na kanaka hana. Ma kahi lio no maua e kau aku al <a hoi no Keaw«iki. Ua ike ia aku o Mrs. Lehua Brown Kawai o Waimea, ma ke kaona o Honokaa nei, ma ka Poaono aku nei.

E malama ia ana ma ka Pa-ka o ke Kūla Kiekie o Honokaa nei ma ke kakahiaka o keia Poalima iho e hoea mai ana ,oia ka la 1 o Mei ae nei, a i kapa ia ka May Day ame ka Lei Lay, na hana hoomanao i ka LA LEI.

O kela kan'aka kaulana i ka haku mele 5 hoea mai i Hilo ma kela mau mak-ahiki aku nei, nona ka inoa o Don Blanding, ka mea nana i hoeueu i na manao e kapa pu ia 5 Lei Day e pakui ana me May Day. O kona manao ma keia la, e lei na mea apau o keia mau paemoku i na !ei, a no ka mea, o na lei ma ke ano Hawaii, o ka hoailona o ka lei—"HE ALOHA," Eia keia kanaka (Haole) o Don Blanding, ke noho maila ma Florida, aia ma ka aoao hikina o Amelika Huipuia. Ua komo iloko o 1-a oihana koa. Ua nui kona aloha ia Hawaii ame na poe Hawaii no ke ano aloha a lokomaikai o na Hawaii ana i hoomaopopo ai, a i noho pu ai hoi, a ai pu, laima: He kanaka kakau moolelo oia, a ua kakau i kekahi mau mea, e pili, anano Hawaii nei ame kekahi mau , wahi e aku o keia mau Paemoku. Na Kauka C. L. Carter e kamailio mai ana i kekahi mau mea ma ko Don Blajiding wahi. "Na Mrs. Reinhardt, ka mea kakau meahou o Hamakua nei, e hoomalu ame ka hookele ana i na hana o ua la la, e like me ka hoike a ka Papa Hoonohonoho.

Eia ma kekahi kolomu o keia aoao ka papa kuhikuhi o na hana e malama ia ana ma ua la la.

Mrs. Reinhardt