Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVII, Number 7, 10 June 1942 — Ka Ikaika O Kekahi Aupuni [ARTICLE]

Ka Ikaika O Kekahi Aupuni

"O ko kakou hoakoakoa ana, oia ko kakou ku maloeloe ana, a i ko kakou hookakaalawa ana o ko kakou hiolo ana ia." O keia mau olelp oia kekahi mau olelo koikoi oko kakou aupuni makua. He oiaio maoli no ia mau olelo, "I na e kakaalawa kekahi mau mea aole .ia e lilo ana i mea nui, aka, i ko lakou hoakoakoa ia ana o ka mea ia e lilo ai i mea nui.

1 na e hoohuli ae ma kekahi mau mea e pili ana i ka lahui Hawaii, i ka wa a ka Na'i Aupuni Paiea Kamehameha ke Alii o Hawaii i lilo ae. ai i Alii'no Ha-

waii nei, ua makemake oia e paii mai na paemgku upau mai HaWaii a Kaula malalo ona. Aole oia i nee koke aku no ka paio ana i kekahi mau mokupuni e aku aka ua hoakoakoa mua oia i kona mau koa a ua a'o ia lakou i na loina apau o ke ano o ka hooili kaua ana a me ke ano o ke koa wiwoole. I kona ike a'na ua nui a ua lawa ka ikaika kaua o kona aupuni ua nee aku oia e kaua me kekahi mau mokupuni e aku. O ka hopena oia kaua ana ua maopopo ia kakou mai ko kakou maii kupuna mai oia no kona lanakila ana maluna o kgkahi mau mokupuni e aku. I ke kaa ana o keia mau mokupuni malalo o hookahi Moi ua lilo lakou i hookahi, a ua lilo i meanui.

Nolaila, ua maopopo loa ia kakou i ko Kamehameha ano naauao, a akea kona manao, ua hoomaopopo mua oia i kana mea e hana aku ai, a ua holopono nohoi kana mau mea i noonoo ai a hoohana aku. Ua hui kona jiaauao ame kona ikaika ame ka manao koa a wiwoole i hookahi, a na ia mea i hoolilo aku iaia i kanaka kaulajia a kapaia ai ka Napoliona o ka Pakipika. Ua hala aku oia eia nae hoi ke hoomanao mau ia nei no kona la hanau a hiki maila i keia makahiki. Aole nae hoi no keia kaua ka mea nana i hoopau ae i ka hoomanao ia ana o kona la hanau, aka, e hoomanao ia ana no nae hoi. '

Ua lilo ko Kamehameha kuleina i mea e hoohalike ia ai<me ko ia mau la e nee nei. Ma na makahiki lehulehu i kaahope ae nei, ua hoouna maila o Anakala Sam i kona mau koa no Hawaii nei no ka malama ana ame ka hoomalu ana i kona mau aina ma na wahi like ole o ka Moana Pakipika nei, oia hoi ma Hawaii nei, ma Wake, Guam, ame Midwawy. Aole nae .hoi oia i maopopo mua e lele kimopo ia mai ana e ka mea ana i hanai aku ai a i hoolako aku ai i kekahi mau mea no ka pono oia aupuni._Aole ia aupuni i kukala kaua mua mai, aka, ua lele kaua mua mai māhope ke kukala kaua ana. lele kaua aku no oia i kekahi mau wahi e aku e like me4lanija, a ua lanakila. no ua enemi nei.

Oiai nae lioi e kaua ana ka enemi me na Pilipino, aole i noho wale hou iho o Amelika, aka, ua hoouna maila oia i kona mau kanaka hoomahuahua ana i na poe na lakou eku kiai a kupale i keia mau mokupuiu- Ke ike nei kakou i keia mau Ia eia na keiki Amelika ke haua nei i na hana i wahi e maalahi ole ai ke komo una mai a ka'enemL I keia la ua oi mahuahua ae ko kakou makaukau no ka paio ana aku i ka enemi i na e hoao niai ana oia e komo mai e lele kaua, a i 01 aku mamua o ka la 7 o Dekemaba iho nei.

Aole wale no ma Mawaii nei keia makaukau kaka, ua holo pu aku ia no kahi mokupuni o Mi<iway. Ma kela Poaha aku nei ua loaa maila ka lono i Hawaii nei e hoike mai ana 110 ka !ele kaua ia ana mai o ua wahi mokupuni nei e na mokulele o ka enemi, aka, ua kupale aku uo oia i ka enemi, a ua Ioa«i aku no ka poino i kekahi mau moku d ka enemi, aka, ma ke ahiahi o ka Poaono iho la, ua lioopuka ia ae la na lono meahou loa, no ka hekau »nf» aku o ke koikoi o ka poino maluna o na moku kaua o ka enemi. Ē hoike ana hoi ua hiki aku ma kalii o ka 14 m&u uioku o ka enenii i hoopoino ia iloko o kela mau la kaWkalii wale no. Mai na moku kaua, na moku halihali mokulele»

na moku lawe koa āme kekahi mau hioku e ae. Ua mānao palia ka eneini, ua walewale o a i keia ana maila, ua k\mftewa ia manao ana aqa, £ji o l>a ua loaa aku la dia I ka ai a .ka . , . Aole e maejlahi ana kana huakeu no ka lele kau%rnai ( ma!ufta o kakoii nei, no ka mea ua makaukau, a ke ku makaala nei i nd manawa apau. Nolaila, eia ke hooko ia oei nā hana e like me ka Kamehameha i hana ai, e. hoa- ( koakoa i kona epiau koa. " . „ j O ka ikaikp o kekahi aupuni aia nō i ka akoakoa, ana o kona mau, puali kaua, a kuikahi a hana like. - Malia he mea keia e nana e a'o aku i ua enemi nei 0 kakou aole he, kaikamahine kana e paio nei _aka he kanaka kona hoap^uo. Nolaila, e qa Hawaii aloha ame.na Amelika oiaio, e lawe a moni i k& olelo.kaulana a ka Na'i hameha, "IMUA, IMUA, A INU I KA WA| AWAAWAi" Imua, hoi a loaalka lanakila i ka Amelika, 1 pahola hou ka! maluhia maluna o ka honua holookoa. E waiho mau aku nohoi i na uwalo ana aku imua o ka Maku,a Lani no ka hoopakele anaia kakou ssfhe ka haawi ana mai i ka lanjakila ia kakou, a e noho alii hoi ka MALUHIA maluna.o ka honua holookoa.