Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVII, Number 7, 10 June 1942 — Na Iliili Hanau [ARTICLE]

Na Iliili Hanau

(Kakauia e George K. Kane Sr.)

— r —i— l' (Hoomauia) .A ka, Moi opio kiholiho hoi_ e ku ana me xia makua Mikānele ReV. Bingham ame Rev. Asa Thur»Lon iloko o lakou aahu pih'a, ka xnea hoi nana i hooi loa aku i ka eehia mamuli o ke kulana kapukapu o ka Moi opio, a kalena ike o kona mau maka e nana hoomau ana maluna o na paa mare opio me k-a l_uli ole, me he ala aia na hoohihi ana a

ka Moi apau maluna o n-a paa mare wale no, a oia haawina pu i*ka Moi wahine opio, iaia e miinoaka mau iho ana i na wa apau i ana c nana aku ai maluna o k-a ! wahine 'opio ame ke kanaka opio. ( A no ka mea ua kaniL pu ia me |na pua apau o Kuk'aniloko iluna i.o na pua'lii opio, pali ke kua, imahina hoi ke alo, ke ku no -a ke Ikanaka u'i ame ka wahine ui, a- | ohe mea a ka maka e hoohalahala ai, like wale no mai Kaena a kahi o Punalau, i k-a hoohihi a ka ' maka i ka ono hoi a ka puu, he I wehi hoi no ka aina. | Ana paa mare opio.hoi i kukuli iho ai ilux;a o k-a papahele me ke kulou ana h™ imua o ka Makua Kahunapule Rev. William B3lis, me-ko laua mau lima akau hoi i apo a puili mamua o ko laua alo (mare Enelani) a" awaiaulu ia ihoia laua iloko o na maawe gula laahia n?a'ena'e o ka berita o ka māre no na mea hoi apau, iloko ~o ka iiihia ame ke eehia maluna o

ke anaina holookoa, iloko o rta olelo kuoo oluolu haahaa a ka makua Kahunapule _e_hooakaka ana i ke ano oia mea iie hoohui kwahine ame ke kane «une ke ano hoi o ka mare Karistia.no ana, i maa hoi ma na Aupuni o E3uropa a hiki i Amelika a hoea loa mai hoi i. na kaia,ylu o Howaii Polunesia. nei raa keia la aime keia mare Karisitiano mua loa.

A i ka hoea ana mai o na hana i ka pahu hopu o na olelo a ka makūa Rev. William Ellis, ma ke kalokalo ana me na olelo hoohiluhilu no na paa mare opio ma ka inoa o lehov& Sabaota ka Mea Kiekie, Ka Makua Mau Loa' ame ko kakou* Haku lesu Kristo, a hoohui ana hoi i na paa mare <jipio me ka hooUlo ana hoL ia laua i hookahi na ke kane ame ka wahlne, iloko oka hauoli me ? ke aloha, ke kau ai me ke kau wi. ka

wa ma'i hoi me ka wa lanakila me ka hoa'o ole hoi o ke ē hookaawale ae i* ka moa a ke Akua i hoopili >ai. a na ka make waie no e hookaawale a'e, a e moku pu a'e i ke kaula gula o ka mare, ame kana ivk\u olelo' hoope |i hoopuka a'e ai me ka leo nui maakaka e ioiie ia ai e ke anaina holookoo.. s "P: ola na pa:i maro K:\tistiano i ke Ak«a. E ola hoi k« Mea, Kiekie ka Mwi walūne i kt Akua o llawaii uei!" Oki iho na olelo kuoo oluolu a ka makua Kahnnapule i R«v. WiHiwn EHis, a na paa matv opio lioi i puili ao a me ua honi hooma-u o ke aloha nia ko roati lehelehe, ka S?tla hoopaa hol o ko laua mau puuwai opiopio. a ka makua Kahunapuie hoi i lalau ilio nvc kona mau iima a kuku\xi ao ( na paa īwan* opK> nuii,a nui n*" minoaka uUimahiehie e h&Uimu iho ana ma ko laua mau pai>aliya me ka hauoh, vioko ho; o , 'ia hilulima pu ana me ka Makua \Vtttlsmi F'iis. n-aua >10! iaua ' t Mpuu polena iho i ka elia & ka ; manao k» auio'i koi % ke aiohiu .1'

A ka makua Rev William Ellis hoi i hoolauna koke a'e ai ina paa mare opio hoi imua o ka Moi opio ame ka Moiwahine opio, -a ka Moi•wahine hoi i apo a honi koke aku ai i ka wahine opio me ka puill ana hoi me ka h&upli me hejrfau 'hoalhanau ponoi ala, a pela hoi iwaena o, na maku&hīne mikanele ame na makuakane. A ka Moi hoi \ puili iho ai me ka, lululima ana me ke kan« mare, mfe ka hau(sli maluna o na hiohiona o ka Moi opio, ana hoi i hoolauna loa aku ai imua o kana Moiwahine opio punahele, a ka Moiwahine opio Kamamaiu hoi me ka leo hauoli.

"Punahele ke Alii Thomas Hopu, hauoli ko olua mare na pua punaheie o Hawaii!" Haule koke iho I-a o Thomas Hopu maluna o kpna mau kuli imua o ke alo o ka Moiwahine opio Kamamalu, me ka lalau an*a aku hoi i ka lima.o ka Moiwahine opio a hoopili ae Ia i konā m-au lehelehe a honi iho la oi-a me keia mau wahi olelo pokole o ke aloha oiaio no ka Moiwahine ame ka Moi. "Kuu Punahele Aiiilani Kiekie e ola ka Moiwahine ame ka Moi | i ke Akua! A ka Moi hoi i apo iho ai i ka iima o ka wahine opio Mrs. Delia Hopu me ka lululima ana hoi o ka Moi opio na mea apau e nana mai ana maluna o na paa mare opio ame na Moi opio me ka ulu mahiehie nui, wahi a ka wahine mare opio i ka Moi me ka leo nahenahe o ka wahine u'i.

"Punahele Lani Kiekie, E ola kuu Moi ame kuu Moiwahine i ke Akua, Kou Noho Aupuni, kou hoi ame a'u, kou iahui, ke'u iahui, mahalo i kou punahele Kiekie!" (Huaolelo Punahele, he huaolelo no na pua'lii o Hawaii nei apau.) A ka Moi ame ka Moiwahine opio ame na paa m-are opio mamua o ka awai ke kahua o ke anaina mare e kuku ana, e hoopuni ia ana hoi ena makua mikanele ame ka Papa himen! o na kaikamahine opio.ame na keikikane opio, ame na hiohiona nohea lamalama o ka Moiwahine opio Kamamalu, me keia mau olelp waipahe o ka wahine ui e haiamu iho ana maluna o kona helelwlena iaia i huli n'o ai i kana kane ka Mol.

I "My Lord - Kuu Haku ka Moi!" Punaliele ke Alii Thomas Hopu, ame ko Aliiwahine Punahele Kamamalu Delia Hopu Lilioliho, ka'u makana maJuna o na pua'lii a Kamehameha ko'u makukane!" Aole loa hoi ka Moi oplo Liholiho ! kali apau pono na olelo a ka MoiwahirK> opio ieamamaUi, I«vi\a waliine punahele aloha, huli koke ae M oia maluna <> ko kane n\are «. no f kv» pu ana. koia mau olelo niU moakaka o lohola ai e na moa apau, mo ka iliWa loa i kau iho mahnw <o ke anaina no keia ma\» oloio « ka Mol, "OWAU O LIHOLIHO KA. MOI!" Punaiie!e ke Alii Tiiomas Hopu, ke kahoā nol au ia oo ma ko'u inoa i mea niw o howwamo &i nou, ma kamahao loa Uoi e hiki 010 ai ko h<x»poina ia ma ko k u ola aik 1 ko ohm la i mar* in at. he hwohano hoi; 1 ol mamua o\i Moi o ; Hawaii «ui, E o kuu inoa j m«luna ou a i ka ohui man pu*; k«im «mn» ka olv*a pua apau * m«iu loa nuw ia »ku o iko, t*, oc PmuUiek 4 Ko AUi Thvnnas ( Hopu LihoUho/' , j "K* makana a k« Mo| no ko ■ oiua 1« maro K«m«i«no |>ua |tti* ko k*u* ( \wna h**fcu noi 4 ( . a jv'.a hoi o hof.ko pu%kv, noi |no ka nvakana a k:v Mo!|\v-ahim\ | ] > u« k«£* aku i kona irtoa an\o

; ■ __J *'u <n«hm& o k« .yu PuKAiv\an\Alu LViia Hopa Li- } Uolili\x MikaiiA liOī a Ka Moiw alu-, »« ou|»w k« Moi. * e ike ii& ku& uuu Aku UA j>u4'lu <s llawaii l\)luiK>si*." j j i vAn>lv i |j ■ \~ ; _J . -