Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVII, Number 51, 14 April 1943 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

HOOPA-in? IA NA MAIIELE KAI A LEWA Ua houauhie la koUahi o na mah«.-k- kaua lewa nu: o nd K« - }>ani i Ivle kw.ua aku ma na Soluiuona. e 21 u mokulelo Amellka, 'A i hiki aku ma kahl o ke 37 mal ka hūina niaS o 98, e iele kaua iho ana maluna o na mokū Ameliku e hoolulu ana ma Guadalacanal) a he «hiku wale no mau mokulele Amelika i poino, e like me Kekahi lono i hoīke maila. i «i-W' Hawaii nei. Aole nohoi i hoike mai ka oihana ka'ua moana i na paha ua pa aku kekahi o na moku Amelika i keia ihau mokulele Kepani, aka, mamuli o ke kaa ana aku o ka hapanui o ke kaua ana ma ka aoao 0 na Mokulele Amelika, ua hoike ae kekahi poe ua kanalua lakou no ka hiki ana i na Kepani ke hooko aku i ka_ lakou mea i manao ai me ka holopono. Mamuli 0 keia hoomaopopo ia ana no ka nui maoli o keia mau mokulel'e Kepani 1 lelo aku ma ka lakou huakai lele kaua, * ua hoomaopopo ia no kl pii mahuahua ana ae o ko lapana mahele ! kaua lewa ma ke komohanahema. O keia kaua lewa ana oia kekahi o na kaua lewa nui loa i hooili ia ai ma kela wahi, a i kaua ia hoi iloko o elua la, a i lele kaua aku ai hoi na mokulele Ameiika a kaua iho la maluna o na moku Kepani a puni na Sblōmona. Mamuli o keiajhooili kaua' i& ana maila ma np Solomona ua hiki aku ma kahi/ 0 ka 943 mau mokulele Kepani i lukuia a hiki wale maila no i ka la i hoouna ia mai ai keia lono.

KU-E NA KOA O BURMA Oiai, ua hooku'u aku ke aupuni o Burma iaia iho malalo o na Kepani a ua kaa 'aku ka hookele ia ana o kona mau pualikoa malalo o na aliikoa Kepani. Me ka manao ana o keia W&hi aupuni e kaa ana paha ka lanakila ma ka aoao o'lapana. I ka nee ana nae hoi o ke au; 0 ka manawa, ua komo aku Ia na I mokulele Amelika ma ua aupuni Ia a hoolei iho Ia i na ahailono y' ka poino maluna o ua aupuni a-j ia, ua hoouluhua na koa Burma no ka hiki ole ana i na Kepani ke panai aku i ka poino I 1 hookau ia mai maluna o lakou. No ia kumu ua ala ae la na manao ku-e iloko o na koa Burma. I -ka wa keia i kauohaia ai na pualikoa e nee aku no mua no ka paio ana aku i ka enemi, ua huli ku-e maila lakou a. pepehiia na aliikoa Kepani.

Nolaila, o ka haanui ana a kekahi aupuni e like me īapana, ,no ka hiki ana iaia ke lanakila maluna o kona hoa paio, aole ia e mau ana no ka. manawa mau loa. He ia no kona e hauie pa-hu ai, a e like me keia, ua hiki ole iaia ke hoonahoa aku ia na aupuni huiia, a o ka hopena oia no ka huli k\H an» mai o na smpuni i kau nui mai ka manaolana maluna ona.

HOOPIHOLO IA HE MAU MOKULUU He ehla mau mokuluu enemi i hoopiholo ia e kekahi moku kaua Palani ma kekahi ka"ua ma ka Moana Akelanakika. oiai ka moku Palani e ukali ana i kekahi mau moku h&lihall ukana, a o ke kaua hoi i pbino ai k<?fcah! moku kaua uuku o Pelekane, e liko me ka iono i !oaa maila maj Ladana mal. . O ka inoa o ka mokuluku kane oia no ka Ham>stor. Ma ka lakoU huakai holo moana Ma ike aku la keia mokuluku i ka*mokuluu Kelemania a ua hookuu ia aku na topido> a o ka mea ho! ia nnna i hoopii ao ! ua mokuhm] nla iluna o ka iiikai, a ua holo ftku la Ss ?n<>k\fftiku TVVkaw~a' hookui t ua 'mokuhm eia nao hoi ua rmi 'hoM Iho la ka moku-i !\ni a kaa miahopo o ka wokulukū ] n \w jvnn no mM\v& pokoio manhua o ka hemo "hou 1 ana. 1 1 Ua iko la keia moku-] luku i hou aku s. ua alualu jaku la nohol. a hookui aku la L,Ka jtuok\sVou i ino ka iho i ua mokuluu f MAinuli <| "ka o ka . oiwkin; o l?Ar\vster t ' ua ku iho U oia|no k«. hoo-

ponoponO ana i kona enekini, a īa manawa i ki ia maī ai i ke fopido e ka enemi a ua piholo .ua nei -oiai e ku malie an»a. Ua huli hope maila kekahi mau moku e ae no ka hoopakole āna i na poe o ka mokuluku i poino. E FII MAIIUAIIUA AKU ANA Mamuli o ka hoopuka nui iā ana o na mokulele Amelika a pfela nohoi me ka pii mahuahua ana aku o ka heluna o na poe e a'o ia nei ma na loina o ka lele ana maluna o na mokulelp, ua hoike* ia. aela e hiki aka, ,ana ka nui o. na poe o ka mahele kaua lewa ma kahi o' ka 2,500,000 ma ka makahiki 1944. O keia na mea i hoike ia ae e hope kuhina kaua aina Rohert Patterson.

(Aole no i*kana mai ka nui o na poe e a'o ia nei ma keia mahele kaua o Amelika. Ma na lono e hoike ia mai nei ia kakou, ua kaa aku ka hapanui o ke hooili kaua ana ma na kahua kaua like ole i na mokulele, nolaila, me he mea ala 'aia ilaila ko kakou manaoiana o keia ka'ua e hooili ia mai nei, a ua lohe pu nohoi kakou i ka hopena o na hooili kaua ana a na mokulele Amelika, e hoopoino ana i na kahua kaua o na enemi ame ka hoopoino pu ana i na moku ame na mokulele.

E like me ka nui o na mokulele o Amelika e komo ana ma ke kaua ana aku i ka enemi, he hoomii ana aku ia i ka poino e ili aku ana māluria - ō na aupuni ku-e.

KAUA AKU NA NOKEWAI t KA ENEMI' . Ma' kekahi manawa i hala ae nei ua heluhelu kakou a ua ike nohoi no ka lilo ana aku o' aupuni o Norewai i na Kelemania, oiai no nae hoi ua paio mai no lakou me ka hiki ia lakou, a ua haulepio lakou i ka ēnemi. Aole nae hoi no ka haule ana 0 kela aupuni malalo o Keleman=!a he mea ia no lakou e hōopau ai i na hana no ka hoopoino ana 1 na Kelemania, aka, "ua lawelawe no i kekahi mau hana e ku-e ana i na Kelemania, a he nui a lehulehu o na makaainana kupaa i lukuia no ko lakou ala ku-e ana !a Kelemanla.

O ka lono hope i loaa mal]a e hoike ana no ke aīa hou ana o na poe Norewai a kaua na Kelehulehu.

O keia na lono i kukala ic „ e Moi Haakon o Norewai imua o kona mau makaainana, a ua kukala pu ae oia. "Eia na mea apau ke kau nui aku nei i ka la e hookuu ia ae ai ko lakou aina aloha, Aole no i loihi ka manawa i koe e hookuu laelae ia ai ko lako\t aupuni, 33 hoihoi hou ia mai nohoi ke kuokoa ame ke kaulike maluna o na aupunl apau i noho ia e ka enemi."

Ke hoomaopopo nei kakou i keia manawa, no ka loaa ana he manawa kupono i keia mau aupuni i haulehia aku malalo o Kelemania, e huli ku-e mai ai a kaua mai i na p'aalikōa Kelemania e noho hoomalu nei maluna o lakou 1 keia manawa.

Me he ala ma ka hoomaopopo aku, eia ke emi liiiii mai nei ko Kelemania ikaika no ka hoomalu ana i keia mau aupuni, aole wale no ia lakou aka i na avipvmi huiia, maluna o na kahua kaua like ole!

T7a Ja nohol o Kelemania, pia ola ke palukuluku ia nei mai ka lewa mai, aka, he la e hooa mai ana, <3 oi aku ana ka, poino v hoohana ia ana e kona msui mokuUm mamua o ka mea e hiki uia ia Amelika ke han&

HAAMPĪO KEKAHI Af,THIK Ar A ITAJLL\ E hoiko ana koksM luoolelo no kn paa ana ae o kokahi Alihlkau* nalia ma Apeiika Aka\i, mc kona maw !>ualikoa, a kaa aku malalo 0 nn aoao "hulla. E iiooakuk.i 4;va kd& waiu uioo-, lek\ iki Xa hooiU kaujv āhā q acs\o hulia mcJk|L eiiaui, A i ka, sr,ii o :;a lako kaua o k& onoinl. ua ku ;niUc ;Uo koua *nan k&a kaua, no k& m«4 aok | *• hi>i ko noo aku imua, ro ka na role ī ka iako & ' nohoi ke kaa kaua. I ke 'te*kiana Ameiika o kakau 1 r»shir>.a o kona kaa kaua, me ke- j |is manao. ? ho*i\si niai (m$ "k&' Iwe-wi 1 a taw???o aku ia i«kou.l '1* wamawīi nao hoi ? ;k<? &ku ai< I*» l»War.a nd ka helo n\ai aj

ke aliikoa Ilalia, a manao ae la »o kona iā aku. I ka hoea. ana ,mai keia o ke aliikoa Ilalia, ua ninau maila oia, "B lawe ana anei au ia oe?" Ua pane aku la ke H oa Amelika,

"Owau ke lawe & na oe '" XJa pane m«fla ke aliikoa Italia, "alaila e hiihai mai oe ia'u, a he iuu aku p ko'n mau koa e kakali maiia," . Ua hahai alvu la ke k-pa Amelika. a ua hoea aku la i kahi e hoomoana ana na Jtatia, a o ka haawipio no ia o keia pualikoa hoipokoa i keia kanaka, a 'ua hooakaka maila na Italia, no ko lakou apuhi ia ana e na Ua lawe ia ko iakou maa kaa ame na kaa kaua, a ua haalele ia i'ho la lakou mahope no ka paio ana maii i ha puali kāua Amelika nj&'Be-j retania. I _ Ua hiki aku ka nui o keia mau pūalikoa Ttalia ma kahi o'ka 10,000 ona aliikoa ame na koa. | Nolaila, e hiki ana ia kakou j ke ike iho, i na hana a na Ke-1 lemania e hana mai. nei, ma na kahua kaua, o ko lakou pono ka lakou e nana a noonoo ole ae i ka pono o kona hoā hui ma ke kaua. Ō ka hana ana u4 e hoi a kekahi aupuni i ka hana o keia 51no, aole ia he mea nona e lana-1 kila ai, no ka mea e hoea māi ana I 1 ka la a kona aupuni hui e huIi ku-e aku ai, a ua, hiki oia e| hamama ana ka waha i ka makani.

HOEA NA PUALI KAUA | RUKINI I NOVOROSSICK I MOSCOW, Rusia, — Eia no na puali kaua Kukini ke hoomau maila i ke ka'ua ana ma ke kahua kaua nā,' kahi e kokoke ana i Donets a pela nohoi ma Kuban, e like ine na lono i hoike ia maila, me ke ano makahakaha pu ana. ae hoi o ka ino. Ma Kuban kahi a na pualikaua Rukini i hoike ia m&ila e kaua ana me ka enemi, ua hooili aku la maluna o ka enemi ma kr - kahi mau wahi a ma kekahi • mau wahi ua hoopuni ia na puali kaua Keiemania e na Rukini, oiai no i nae hoi ma kekahi mau wahi he ano pohopoho ka aina.

Ua hoike ia ae pohoi eia na Naai ke hooikaika n,ei ma na ano apau. no ka paa ana ia Novorosāek, ke ano nui o na Ke'a ma Caucasus Akau a o

i o na awa ku moku ano ke kai Eleele. IA Hfi 600 MAU NA?I Ua hooili ia kekahi kaua hahana ma Dn<»ts, a ua ia maila no ka lele kaua ana mai o na Nazi maluna o na Rukini, a i o ka hopena oia kaua ana oia ino ka lukuia ana he 500 mau i Nazi. | Ua hoike ae na Rukini, o na ieie kaua hou ana mai a na Nazi, aoie ia he ieie kaua hookahaha ana maluna o na Eukini, aka, ua oi aku'ka paa o ka Kukini i ko iakou-kahua. NUI NA MOKULEUE l POINO E hoike ana kekahi lono no ka leie kaua ana miai o na mokulele Kdemani& maīuna o Donets, aka, ua nui na mokuiete i poino maniuli o ka pa ana aku i na poka a na pu kaua Kukini.

Ua hoike ae na Ruldni no ka ho&o ana o na Naai e hooiele ka«a hou eia nae hoi ua po-ho ia manao ana a na Keleniania. Ua hoiiee ia ae no ka Ju ia ana o na mokulele enenU e na pu kaua Rukini, a haule iho, la he 13 nwi mokulele eneiui. v

1 (Ke halawai n«i o Kelemania 1 me na puali i hiki ke ku mai a i paio pu me ia, a e hikl ole a1 iaia I ke hoonahoa aku-imua o lakouO E PAPALUA ANA KA 1 NTJIO NA MOKU KAUA I Ua "hoike ae o Kuhina Kaua ! Moana Frank Knox, ma-ka paU l %na o keia makahiki e papalua ' aku ana ka nui o na aumoku kaua o Amelika Huipuia, a 1 ole e oī aku ana paha maluna oia huina. J "Ua hoike ae nae hoi oia 'he manaolana kona e loaa ana ka lanakila i ka mahel'e kaua moana o na aoao huiia maluna o na mokuluu Kelemania ame Italia.

KOMO D~BOLIVIA I KE KAUA Ua kukala kaua maila ke aupuni o Bolivia ia Kēlemania ame kona mau aupuni hui a e ku' ana hoi nia ka ac>ao o na Aupuhi Huiia, e like me na lono i hoike - ia maila. O Bolivia ke 33 o na aupuni i komo maila i keia kaua. Ua hoike ae o Henry Wallaee, ka hope peresidena o Amelika, no kona- hookahaha ja no ka hooholo ana o ka Aha K-uhīna o Bolivia \ no ka wehe ana oke kuikahi mai I ka aoao Axis mai.

LUKUIA NA MOKULELE * KEPANI

E hoike ana kekahi lono mal Chungking mai, o na mokulele o ka mahele kaya lewa o Amelika ma Kina kai luku ae he 182 I mau mokulele Kepani mai ka la a ka mahele kaua lewa o ka oihana kaua lewa i lawe, ae ai i ka hookele kaua ana ma Klna malalo o Kenelala Chenna\ilt iloko aku' nel o īulai. Ua hoike ae o Kenelala Chennault mai kela manawa mai a ka oihana kaua lewa Amelika i lawe ae ai i ke kulana kaua lewa, he eiwa wale no maū mokulele ame pailaka i nalowale ma ke kaKtia kaua ma Kina.

HOOPA-HU IA O RUHR Eia no ke hoomau maila ka mahele mokulele RAP e hooko" i ka lakou hana ma o ka lele ana aku a lele kaua iho la ia Europa Komohana mahope iho o ka lioalo 'ana i kekahi mau po, a ma kekahi mau po, a ma kekahi o na hua'kai a lakou i lele aku ai. he Sl o na mokulele i hxili hoi ole mai no Ladana. "No ka nui loa o ka ino, ua hiki pono ole i na mokulele ke ike aku i ka hopena o ke hoopa-hu ia ana. T T a pa aku nohoi o Ruhr ina 'poka pa-hu a na mokulele RAF, f a he hoailona hos, ke pii mahuaIhua nei ka ikaika lewa "o '"Enelani.