Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 1, 28 April 1943 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Moolelo No Opukahaia

A o ke- Komodoa Kapena hanohano Sir Archibald Campbell, ka maiamalama o lta naauao no Hawaiianea, Sandwich Islands nei, He mea kefa i makemake ole ia e na lapeta b 1820,* e ike maopopo ia a'e ka 'inea''oiaio, o lako.u wale iho no ka lakou i makemake ai, xne ke' koloka loloa hulu holoholona o loane hemolele. Poina no na'e i ke Akua a lakou i hele pu mai ai e a'o ia kakou, no ka mea, aia kela manao kana-1 ka iloko o lakou kahi i holoholo | ai mc iliohae pololi ala, o_ kaj ike ia aku a ike ia mai. I A a'o mai ia kakōu,' aole h'oopunipani .wahahee, aole "aihue, xnoe kolohe, mahope tarabuki, aole hoahu waiwai kapa pa'upa'ii ma ka hon'ua nei, mal\ope pau i ka mu Tapeta i ka ai ia,' fiana waī«" no ! o'ukou iluna'a hao makou malalo, [ no kai mea, o Wale no' ke

Ike isr mal, he olaio i kela la a ko oukou meakakāu -e' hooakaka piK4 nei, i na kee; ai»£ na nukee ia hana ia no kakou, ua nēl4 a 'ilihune loa kakO*u i ahona"]kliicou i kahi hanie ma ka pukaihu; o lakou wale no ke Ike 1« mai hei, na keiki ilalawai pohaku limu o Hawaii nei. : ; ■1 i ■ " Aole loa -hoi . mawaho a'e,. a lahui e \om kg. ike ame ka malamalaoma ? e iK e > a m 0 ,|akou wale ka īapeta keoloeo n4n« 4. kapa, niua Iloa ina Paaaipa he lahui kanaka pekana , M s naaii o

Kapena - Kuke jai ia, , olelo, hoopunipwi wq,.loa .a }ceia poe lapeta ,keokeo,.i ai a hoolaha pialoko o na buke inoo- ■ ielo o lakou j. ,pa'L ai. , oleole, e hik| ole ai holoi -ia me nakakini kilika. o . ;i}q ka mea, ua poina ia ka oiaio, T o.ke Akua sme Kona, ' I hooia. no ka oiaio o keia. mau wehewehe 'a ko oukou mea kakau me ke kanalua a hopoole, ke,lohe mau nei kakou i ko kakou mau mele hula nani ono i ka, [ pepeiao ke . hoolohe, ua pau na'e j ika ono ame ka momona o kaj wai, alialio t na uaj piha i' ka lepo a he lepo wale no,, no ka mea, p ka no'a hiina ma- J waona wale iho np o ke kane ame ka wahinē, oia na mele hula le'a loa, manono ka pepeiao, i keia la j e hoolohe ia nei ma ke kiekie a j ka haahaa.

mau olelo hoi i kamailio a hoopuka ole ia e na Kapena hanohano ko'iko'i, mai ke kanaka huli honua hoi a ina mahope akū ona o ko Be'retania Nui Enelani mau aUmoku kaua, a oukou mea kakau hoi e hoomanao hou aku nei ina inoa o keia mau Kapena ka\ilana Ina la *6piopio o Hawaii noi. I hoomaikeike mua hoi maloko o na koramu kuhinia ano momona o na iliill hanau. ! ka hoomaka mua k>a a lna o kona hoopMka ia ana i Apeliila 8. 1942 o ka hiwahiwa a ka! ! lahui K» Hokn O Hawaii. I ( kn inoa o keia mau kapena: nk ol<Hk> hoomaikai, a i oi t loa ak\t ka nnalamalama o ka I naaimo. amo r»a makahiki lik« 1 hoi a i«kon i hiki mai ai iw tim P«w»tna o Huw»iianes, Sand- * wieh ls!ands nei. | i OMrt. Cw>» 1778-1779 i TARAWARR<)K TARATATOOA i iūMkwmio®, Kwiiakekmw Hawail $ €olw»tt IWO-IWI I VwmHmv?r »Cw«n»odor<? Sir Arehibaki » bell, T«ir*x« (Kailua Hawau. » i O hooalHi &ko kai kou hkn* «o m am oiaio j apau l huna iloko © ka mooI ieK) o ke Kāula opio> loane o j Hiwaii» ncvs\a hoi ka ino«k piha l jhoifce Ui mn k% Hsku O K« s Kai, Nujyi>a l\ika mahlna L.H, , Kal&m Slv\ KiiiuunO' ;feu-4§§V

Ka mea hol iiona lteiā moolelo i piha me kona. mau mea ono momona, knpoiK» i ke kol k loko ame ka ii hoi a ka manao, he wahl Ua liilii ame ka makani i loha o ka aiw, no Kaimimoku euaneho o Hawaii nei.

A kakou hoi i e o'u mfcu hoaholuhel'u e ike, ai i ka mea oiaio me ka, hOtsh«WaheWa ole iho, no ka mea :o ka mea oiaio ri%ia i ma.kahi ma-.1u.,, M*snei ike- pu hdi kakou, o ke Alii Paiea Nui ,■ ponoi po, Ka Na'i 5 ka mea nana i ae a |iookuu a hoouna ia Opukahaia*. e heie i ke kula i Amelika, e īmi a huli i ka naauao no /kpna la- ( hui ame kona aupuni, malalo o kona mau; .nianao hilinai maluna o kona hoaloha hou, e like jne kona hoaloha mua ana i kama-

aina loa i i Kapena Vartacouva. A pela ke Alii Ka Na'i Aupuni, i hoao mua ai ia Opukahaia i ka 1809 ame James Hopu, a oukou hoi e na hoaheiuhelu i hoolauna mua ia aku ai maloko o na Koramu* ono momona o Na Iliiii Hanau, na paa mare mua loa hoi o Hawaii nei, Wllllam Kenui ame John Honolii .mahope aku o ke Kaulaopio i ka like ia me umi makahlllP mamua o ka make ana o ka Na'i Aupuni, mai ka 1809 mai i' ka I§l9, nolaila, aole oia i ike ho'w ina maka o kana Aau punaliele, a hala e oia n'a wehi apau ihiihi kapukapu 0 ke Aloalii o Hawaii nei. ' Maanei kekahi mau hooia oiaio loa, e like me na 'hoakaka a'no nui a ko oukou ka inoa haole o keia poe keiki Haj waii, aole mau makua mikanele 1 hoea mai .i Hawaii nei ia, ma- ' nawa,- mahope wale mai rio īakou, a ua ike -ttiua o 'HaWaii nef i ka olelo namu hokiokio English, a loaa ka olelp namu Holeha hiohio , a kuu alna hanau nei o Kaiai.

Henry Opukahaia