Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 20, 8 September 1943 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

iIE {>0,000 TONA VOKA I'A-IIL I IIOOLEIIA IHO Uu. hoike uc ke poo nui o ka maliele hoopu-hu nia Ladana, aia ma kahi o 96,000 tona poka pa.h.u i lioolei ia iho maluna o Keieiuaniii ma ka makahiki 1943 nei... He kanalima tausani tona i iioolei ia iho maluna o Ruhr, 11,000 tona maluna o Hamburg, he 9,000 maluna o Essen, 8,000 maluna o Cologne, he 6,000 tona maluna o Duisburg, 5,000 tona maiuna o Dussa.dorf, he 6,000 tona maiuna o Berelina a he 000 maluna o Nuremburg.

Ua like ole keia me 3,500 tona-i hoolei-. ia iho-i ka makahiki 1940, a he 20,000 -t©na i ka makEihiki 1941, ame 33,000 i ka makahiki 1942. , O ke koikoi o na poka pa-h"u i hoolei ia iho maluna o Kelēmania ma ka hapaha hope o ka makahiki 1942 ame ka hapa mua 0 ka makahiki 1943, ua hiki aku 1 ke 59,700 mau tona, i hookuku ia hoi me 1,700 i hoolei ia iho e na mokulele Kelemania maluna o Beretania. O na poka pa-hu i hoolei ia iho maluna o Kelemania iloko o ka ha o na makahiki o ke kaua ua aneane e papakolu maluna aku o ka na mokulele i hooīei aku ai malun-a o Beretania.

Ua hoike ia ae nohoi aole no i noho wale o Kelemania, aka, ua hoouna aku īio i kona man mo-, kulele no ka hoopa-hu ana 1-a Ladana a ua hot>ko ia no Aa hana hoopa-hu a ua loaa aku no kekahi mau poino, aole nae hoi i oi aku mamua o ka na aoao huiia i hana aku maluna o Kelemania. Ia manawa n*ae hoi a na mokulele Kelemania i lele aku no ka hoopa-hu' ana ia Ladana, ua panai ia mai no e na pu ki mokulele, a hoohauleia kekahi mau mokulele Kelemania, a o i: ua auhee ak"u mamuli o ka lele ana m«ai o na mokulele 0 na aoao huiia e j»aio me lakou. Re ike ia nei nae hoi, aole i loaa ka manawa kupono i na mokulele Kelemania ~e aku ai 1 Beretania, no ka mea e hoounaia mai ana no na niokulele o na aoao h'uiia no ka lakou mlsiona hoopa-hu malun-a o na kahuā o ka enemi.

HOOHANA NA KEL.EMANIA I NA ■PC NI'NUI

0 kekahi lono i hoikeia mai, 1 no ka hoohana ana o na Kelemania i ka lakou mau. pu k-aua nunui, ma o ke ki ana aku i ua ! mau pu la mai Palani aku no ke kapakai o Enelani. 1 na Kelemania nae hoi i ki aku ai i ua nuiu p\i kaua numū la, ua panai maila no na BereUmia ma o ke ki ana mai no me ka lakou mau pu kaua nunui. . Aqle nae hoi i loihi ia kaua ana a na aoao a i elua, a ua hoopau koke no na Kelemania. ,Ia nanawa hookahi nohoi, ua hoouna nuūla na aoao huiia i ko laua maii mok'ulele no ka hooka ana i ka lakou hana lioopa-liu. Ua hooko ia nohoi keia hana ma o ka hoopa-hu ia aua o kekahi mau walii o Palani a i noho ia e na Kelemania.

Aole nae hoi i pauai aku Kolemaiiia i ka haiia i hookau ia mai maluna o lakou. lIOOKr£MUA NA KEIWNI E hoike kokahi iono mai .Oumcklu«, Kiua iiKii, uo ka hoo-! Ili ta «ma o ke kaua mawaho aku! 0 Kinh>va, kokahi kav.Uvalo suvj ' ;xui o na Kopaiii maloko o ka! niahelo ahw o Chokia«£, uw k*j nui o ka p-oino i hekau aku lua-1 funa o ka enoaii mamua o ka hiki an:\ ko auivcc Ma kcka)u wuhi 1 ia e Kepani, mo ka paa pu ana hoi | ma kahi o ka TaV>o nmu i'ake, «a 1 leie kaua maila iia pualikaua o na I Pako, a lukuia ua a ua i ( Jiooi>akolo xa keia ;uau rake mai! ika impio aia, ] Ke ike ia noi ao ka pii mahua-! hna ana o ka ikalka kaua o na . rako i kokua ia nvai e iia isa»! j hok kaua kwa. o na aoao huua.! Ma n\sro lA , ua hahau aku la! i na nuOiolo ka«A lowa uialuna o! kokaM nvau waiii o aupum» *i |wa «ui ka jx>U\o i kau aku ma.'|

Iluna o ka enemi, ame ka hoopiliulo la aiM, h<a m«n tuoku Kepani lehulehu. Ua hoopiholo pu la nohoi he heluna o nu. .waapa me na kanaka o luna. 11AALJ£L.J£ MA KKFAM I KJE KAIIUA MOKLLELE Ua .haalele maila pa Kepani i ke kahua hoolulu o no, mokulele p ka x>iliana kaua mfi Eekata, a he kahua ano nui.hoi nq n>a Kepani ma kekahi manawa ae . nei i hala Aia keia kahua ma ke kaikuono o Rekatā rq<a ka mokupuni o Santa Xsabel, a aia ma kahi o ka 145 m!ie" ma ke komohana akail b kela i liio ai i na aoao huiia ma Guadaleanal O keia n.a mea i hoike ia niai ai e ka wahaolelo o Akimalala William Halsey, ke poo nui 0 ka oihana kaua o Amelika ina pakipika Komohana-he-ma s 1 Ua manao ia nae hoi i kinohi no ka haalele an-a 6 ha Kepani 1 kela mokupuni holookoa' ame ke kahua mokulele, eia nae hoi aole he hooiaio ana no ka lilo loa ana o ua mokupuni 1-a i na pualikaua Amelika . Ua hiki nae hoi i na kao liilii ame kekahi i mau mokupuni e pili hoi kona wawae hema ma ke kakokoke ana malaila no ka hoao ana e hoea aku i kekahi wahi i kapaia o Bokanavila HELE ULUULU NA RUSIA Eia no na pualikaiia Eusia ke palukuluku maila. i na Kelemania, me ka lilo *ana maila o kekahi mau kulanakauhale ano nui o Rusia i lilo mua i na Kelemania he mau makahiki i hala ae nei. Mawaho «ae o keia ua hiki aku

ma kahi o ka 200 mau kauhaie i lilo maila i na f|Lusia, a ua mawehe ia ae la na haawe kau-* maha i haokau ia aku malu-.a o na makapiinana. e na Kelem-ania, a Ua hookuu laelae' ia "aku la lakou. Ma kekahi lono i' loaa maiia e hoike ana no ke kokoke loa ana aku o na pualikaua Rukini ma kekahi kulanakauhale a o ke kikowaona ano nui hoi ia o na Kelemania, a lakou» i manaolana loa ai o ke kah'ua _maikai loa ia e hiki ai ko hooneē mai i kona mau pualikaua no ka paio apa me na Rukini. Ma kekahi kahua i lilo maila i n-a Rukini, ua nui hewahewa na Kelemania i lukuia ai lawepio pu ia hoi. Ke auhee nei na Kelemania i keia manawa no' ka makau ■ma.i o hoopuni ia e na aoao huiia.'

KU IMUA O NA POE I KI-NA MA KE KAUA

He eha poe L hoopau ia mai ka hana mai ma kekāhi kahua { kapili moku, no ko lakou paani pepa ana i ka nianawa hana o ka hui. Ua loaa aku nae hoi ka pa- ; lapala ia lakou no ka! haha ana ma kekahi mau hana i e aku niahope iho ,o lakou ku! ana aku iniua o kekahi poe i loaa ' na ki-na ma ke kah.ua ka\ja. j Ia lakou i .ku aku ai imua! i o keia malu koa, ua, hoike maila j o Kakiana Laureuce ,MeAlUster i , muumuu koiia' .wawae J:\ema ma j ,ke kauii ma Tutūsia, "Ua hiki | ia'u ke hoike altu ia oukou akaiii ■ ; nō a hooiuaka aku keia kaua. ■ , "Ua lohe ae n*akoji no ka alo-1 j hani ana a i. ole ka p&a ana o, j na hale liana, ua ma|iiaolaiia ma-1 | kou e hoea ae aiia kg kakou mau | mokMlele a Uoopa-hu, O makou o ■ na poe e moe il<j>ko ona

alopeka, me ka pulu o k'a lole jne ka loaa ole ana o na meaai a makou i makemake ai -aole hoi i ike i kekahi kumu kuppno no ka houlolohi ana," wahi ā Ko- : palala Jesse M. Alford, i muumnu 'hoi korta wawae hema ma ke ka- | u?a ma Bizerte.

"Ua hookahah-a loa ia mai au no ka piliwaiwai ame na olohani oiai makou i haawi aku ai i ko ! makou matt— ola. - Aole makō'u j i paio aku no ke dala. Ua paio ! aku makou a e make ana no ' Amelika."

Ua lilo paha* keia mau olelo a keia mau koa i mea e hahau aku ai i kei<a mau kanaka no ka piliwaiwai ana i ka manawa hana a i na "poe no apau no ko lakou 01-ohani ana, aole no ke ku'e i ke aupuni, aka, no ka makemake e hoopii ia ae ka ukuha'na. Aole nohoi lakou i hoomaopopo o ka lako'u wahi kokua uuku i hana aku ai, e lilo ana ia i mea nui a e kokua ana hoi i na liana e lanakila -ai o Amelika maluna o kona mau enemi.

He heluna nui o na poe e llni nei e pau koke ke kaua, aole nae hoi lakou i hoomaopopo i ke kulana o :na kanaka i "īiaawi ia lakou iho no ka paio ana no ka laAakila, me ka -nana >ole e i ko lakou ola iho, ■aka, no ka_ minamina no a aloha t i laīrou aopuni. Aole iakou i komo i ke koa no ka loaa mai o ka uku kiekie, aka, no kou ame ko'u pono.

Ahea nohoi keia poe poo paakiki hoao kanaka ae.

I.NUI NA MOKULELE KEPANI I I*UKUIA Ma na lono 1 hoikeia maila mai ks komohana-hema aku nei no ka hui pu ana o na mahele ka-ua lewa ame kaua honua ma o ke ki ana a hoohauleia he 191 iaau mokulele Kepani ma ka mahina aku la i hala, a ua like ia me 14

mokulele Kepani i lukuia i fea hookahi o na aoao huiia, EI hoike ana hoi ke poo nui o ka mahele kaua lewa ma ke komo-hana-hema aku nei o na mokulele o na aoao huiia i lukuia ma ka mahina aku la i hala he 20 waie no. O na moku Amelika e halihali ana i na lakou no na pualikoa e «ee ana no na kahua kaua ma na Sok>mona he uuku loa, a he pakeiela wale no i ko ka en,e«u mau moku. I , . ! HOOPOiNO IA HE SI MAU | MOKUI£JLE K£PANX ! Ua lele aku la nohoi na mokuil«ie o Amelika a hoopa-hu ia i Wewak ma Nu Kini, & hoopoino i īa fce Sī a i oie 49 mau mokulele I Kepani, ua hiki aku ia ia ma i kalw o ka 300 mau nw>kuleJe i Kepaui i lukuia ma ka hapa i hope mai o ka mahina o Aukake