Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 24, 6 October 1943 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

HOOPA-lIU I/% KE KAHIIA ' ■ AILA

Ma kela pulp aku la tia loaa maila kekahi lono mat ke komo-hana-liema n'i'.ii e holke ana ho ka hoopa-huia ana mal nel <y kekahi Hale hoahu mea kaua o na Kepani i halihali ia ak'u no k-a hoohana ia ana aku e na Kepani i hiki ai ke kaua aku maluna o na puali kaua a Kenelala MaoArthur. :

O keia wahi a na pualikaua Amelika. i hoopa-hu maila aia no ia ma Wewak; Nu Kini.

O keia hahau ia <ana maila x* keia kahua fioahu mea kaua' o na Kepani o ka la ia mahope iho i luk'aia ai he 60 mau mokulele enemi ame k-a hoopiholo ia 'ana he eono mau moku ma ia kahua hookahi no. Ua nee liilii aku nae hoi na pualikaua Auseturalia a kokoke loa i na kahua o n<a Kepani a ua kokoke loa nohoi i kela wahi i liapaia o Mnaoha^en.

Ua hoohana maila no na Kepani he 40 m-au mokulele hakaka me ke kukulu ana mai i pu ki mokulele me ka hoao ana e ki mai i na mokulele o na aoao huiia i wahi e hiki ole ai e hoopoino aku ia Wēwak, kahi hoi i luku i-a a he aneane 500 mokulele loko o hookahi mahina a oi aku. ■ Ua hoohaule ia iho he ewalu mau mokulele i lele mai e akeakea e na mokulele o na aoao h'uiia. i Ma ka hoom-aopopo aku a na poe o luna o o na aoao huiia me he mea o na mokulele Kepani ua hookele ia e na poe i maa loa i ke kaua lewa ana i lawe ia mai Rabaul mai. Ma na Solomona, ua hoopa-hu ia aku la ke kahua mokulele ma Kahili e na mokulele o na aoao huiia, :na o ka hoolei ia -ana iho he 600 mau poka pa-hu a pela nohoi me ka hoopa-hu ia ana o na kahua pu kaua o ka enemi. Iloko nae hoi oi-a hoopa-hu pinepine ia ana aku o na kahua o na Kepani, ua oi loa aku nae hoi ka hoopuipui ana a na Kepani i ko lakou m-au pu ki m'okulele i hiki ai ke aku na hooili kaua ana ma Kahili. HOOILI IA KEKAHI KAUA HAHANA

Ē hoike ana kekahi lono no ka hooili ia ana o kekahi kaua hahana loa mawaena o na pualikoa kupaa o Yug:oslavia me na pualikoa Keleniania mai waena ma i o Adari§,tica a hiki' i ka hikiMKkau o Italia, e wawalii ana nohoi i na laina kaua o Hitler.

. Ua hooili pu ia kekahi kaua ma ke kapakai o ka Adariatica ma Split ame ke awa o Susak, kahi hoi a kela mau puali i kaua ai me na mahele kaua ntii o na Kelemania. Ua hooili pu ia no kekahi mau kaua ma kekahi mau wahi e ae. Ua hoike ae ke alakai nui o na Kelemania, mamuli o keia hooili kaua ana ua luku ia aku ma kahi o ka 1,000 mau koa Yugoslavia a he mau tausani ka kai lilopio ae. I7a hoike pu ia ae nohoi uo ka papa ia aiia ka o ia pualikoa Nasi aole e lawe hou aku i na paaopio.

Ua hoike pu ia mai nohoi 110 loa. kuli iuia mai o kekahl poo kupai o Austria a % hui pu me keia xuau puulikoa a huli ku'o aku lu i iuv KolomauiA. Ua hoikc pu i& inaiUi uao iioi ke loi>o a i hooi\i ole no ka hu)uia la aaia maila o pualikoa i Kelemania.

ULNA IA KKKAIU MAI KOA ILOKO O KA l\\ rt \A E kekahi lono ano hooj*&Mohao, IkaWa mai, no ka huna ia ana ka W nuu koa Amolika ma\oko o kekaM pa f>uaa a mau IkaM. Ēia na* hol laua i poino a i ote hanai ia i ka ai vi ka puaa, Ua hvx\t aku keia mau koa ma kahi o noho ta ana e k«kahi_ oliam Ikalīa, a no ka makau o kria Tka7ia o IcMva nx;\i keia kc\i i Tta Kelemanla, \>a >.\ma 1& ka jv\x\a 4 1' t l4jaa i na K«fcmahia ke *mH>! O kt» jxa rn*.aa, h<- 5s I ma-| r:o T\a a v volcJ

i manao 'ia aia kekahi kanaka nialoko o laila, Mahope iho o ka huna ka ana o keia mau kanaka maloko o ka pa puaa, a 1 ka haia ana aku o na Kelemania i hoopakele ia ai keia mau koa. iiAHAL IA KK KAIIUA MOKUJLUU O EMDKN & hoike ana kokahi lono mai L>adana mai, e ana no ka lele ana aku, o na mokulele hoo-pa-hu nunui Amelika o ka Mahele Kaua Lewa 8 a hahau aku la ■ia Emden, kekahi kahua hoolulu mokuluu o Kelemania. r Ua komo akeakea maila nae hoi na mokulele Kelemania me ka manao ana e hook'uiiau mai i na mokulele Amelika, aole nae hoi ia komo akeakea pna mai he mea no lakou e lanakila ai, aka, ua halawai aku la |.akou,"nje ka,, poino, a he 19 mau mokulele KelemanM i lukuia. Ua lele pu aku la nohoi kekahi mau mokuiele RAF a hahau i na kahua mokulele ma St. OmerPalani. hoolele kaua ana aku k> na aoao iiuiia he elua mau mokulele hoopa-hu nunui i nalowale.

KE HAALELE NEI IA NOKEWAI E like me kekahi, lono i loaa mai Stockholm, Suedfana, mai a i Ladana e hoike ana ,ua manao ia eia, na Kelemania e hoihoi nei i kekahi o ko lakou mau mahele kaua mai Norewai ae, mamuli o ka loli ana o ke ano o ke kaua ana, a i kau aku hoi ka poino nui maluna na .p'ualikoa Nazi ma ke kahua kaua ma ka hikina. E hoike ana ua lono la, ua hoomaka. mua no. na ppalikaua Ke;lemania e haalele aku ia Norewai ma ka mahina aku nei o Aukake,

HE ANO MOKULEjLJE HOU KO NA KEPANI Mai na lono i hoike ia mai eia na Kepani ke hoohana mai i nei he mokulele ano hou loa a i oi ae mamua o na mokulele" o lai kou i kapaia he Zero. Ua hoike ae kekahi o na Solona i t mai ka Ahaoleh) Lahui mai oj Amelika i kaahele aku nei ma na kaliua kaua like ole a.hoea i ka hema aku nei o kakou, eia ke hoohana ia nei keia ano mokulele hou, eia nae hoi, aole i nui loa i keia manawa. Ua hoike pu ae oia i na nei no ka nui loa mai o keia ano mokulele alaila e aao paakiki ana ka paio ana aku me na Kepani. "He olelo kaulana 110 nae hoi ia, "E ku'i i ka hao oi wēTā."*o ka manawa palupalu no ia o ka hao, a pela nohoi me keia, o ka wa pono no keia e hahau aku ai i keia ano mokulele hou, oi kakaikahi, aole o ke liali a hiki i ka nui loa" ana mai alaila lele kaaa aku. E paakiki. ana no ke kaua ana aku.

HAHAU NA MOKLLELE AMELIKA IA eukopa Ua hoike ae la o KuWna Kaua, Henry L. no ka pii mahuahua ana ae o ka ikaika kaua. le\TO o na aoao huiija nia Europa, a ma ka la 27 akil nei y Scpamaba ua lele aku la ho 700 mau mokulele Anielika no ka hoolek kaua ana aku malupa o Kelemania ame na aup\mi i noho ia e na Kelemania maj na kaliua \iku ma Beretania, a i lilo aku koi o Em-

den i kikowaena na na mokulele Amelika e hahau aku ai, ma ka nui o iva. poka pa-hu i hoohāuleia iho. • - Ua hoike pu ae nohoi o Kuhina Stimson, no ka hoomahuahua ana ae o na Kepani i ko lakou ikaika kaua lewa ma ke komohana-hem-A aku nei a hiki i ka oi pakela loa ana aku f aka nae hoi, ua hooi aku no na Amelika i ko lakou ikaika kaua lewa i oi aku i ko xxa Kepani, a he hoike ana hoi no ka oi loa ana ae o na aoao huiia malmia o ka enemi. ■■■ l. - " n - Kitt Ua hoike p-u maila nohōi kekahi mea kakau mai ke kahua kaua mai e' hoike ana no ka lele ana aku o na mokulele Beretania nunui o eha enekiiii pakahi a haha\i ma kekahi mau kahua ano nui o na Kelemani-a, a o kahi oi loa aku nae i hoopa-hu ia ai oia no ke Owawa o Ruhr.

He ewalu wale no mau mokulele hoopa-hu i huli hoi ole aku no ko lakou kahua. Ua hoomakia ae ke ahi e a ma kahi i pa iho i na poka pa-hu. He mau wahi lehulehu nohoi o ua wahi la i pa aku i na poka pa-hū a na mokulele Beretania. ■M« kekahi māu wahi i pa aku i na poka pa-hu ua hoopuka ia he mau mīliona tona kila no na pono pale kaua ame kekahi mau lako kaua e ae. H-ana io na Beretania la i kela manawa, aole e loaa ka manawa o ka enemi e hanu ai, a i ole e ku'e mai ai i keia mau mokulele hoopa-hu. AIA MA IKAUA I MANAWA Ma kekahi mau mahina i kaahope ae nei ua ike a ua heluhelu kakou i na mea e pili ana i n& opio Kepani i lawe ia aku nei no ke komo ana i k& koa ma Amelika no ka hoomaamaa ana ia lakou iho i na loina o ke Ua loaa. mai nofc-. i na lono eia no lakou ke hoomoaiia mai. nei ma kekahi mau kahua hoomoana koa Anielika, a o ka lono hope loa i loaa maila aole lakou ma Amelika i keia manawa. Ma na lono hope loa i hoihe īa aiaila, eia kek&hi o keia' tnsu pualikoa Kepani ma Ttr«ii« Kia lakou me ka pualikaua 0 na pualikoa Amelika, a aia hoi o ka mokomoko o ke ana aku me ka eneiui.

I ko iakou nianawa i komo aku ai iloko o ka oiiia&Akoa. o ko lakou iaii nui la uianawa no ke Ueniio ana iloko o ke k&ua a kaua aku me ka enemi, Aole aao lioi i uiakemake ia iakou e kaua aku nie na Kepaiii, a mamuil oia noouoo akaliek ia u& iioouua ia aku la lakou no ke kauo. aua nie na eneau ma Euro-