Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 25, 13 October 1943 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

Or.\ PtJ IV NA I\TOKT v K\l .\ KEPANI Oial kekalii mokukaua luku o Amolika e hoohalua a e ki*ai ana 1 na hana hoopakele a na Kopani i na pualikoa mai waena mai o na Solomona, kai hoopiholo <ae i kekahi mokukaua Kepani o ka papa elua āme el'ua mau mok'uluku ma ke kai ma ke komōhana-akau aku o Velki Lavella. Oiai no nae hoi he uuku mai ka heluna o na Amelika maluna o keia wahi moku, aōle nae hoi i 'nui loa na poe i poino. (Ua kukala ae la na Kepani no ke. kaawale ana ae .o ha pualikaua Kepani mai Kolombangarā ame Vella Lavella mai. (Ua hoikē ae ka nupepa Kepani, no ka holopono loa o ka halihali ia ana-o na koa Kepani, me ke komo ole aku o ka enemi e akeakea.) Ua hoike ae ke keena poo o Kenelala MacArth'ur, no ka hoopuhiliia ana o ka enemi oiai e hoao ana e haalele iho i na kahua i lilopio aku ma Vella Layel-1-a.

He ekolu mau mahele o na moku kaua Kepani kai akeakea ia e kekahi niahele o na pualikaua Amelika i alakaiia e Kapena Frank R. Walker o Alabama oiai e hoao ana e kaiehu ae i na Kepani i koe ilio a e paa atta i ke kahua o Vella Lavella e ku'e ana hoi i na Amelika. Ua hoopiholoia kekahi moku kaua mama Kepani ame kekahi mokui'uku e ka pu o kekahi mpkn Amelika. Ua. hoopiholo ia kekahi mokuluku okoa. aku e ke kopiko. He elua mau mokuluku okoa aku i pepee pu ak'u i ka poka a ka moku Amelika me ka pakele ana aku nae hoi. Ua hoike pu ia ae nae hoi me he mea la. ua hoopiholo ia aku ke kolu. o na mokuluku a malia ua hoopoino ia aku he elua a i ole ekolu mau moku okoa ak'u. O ka mahele elua o na m Kepani ame na kao, kai holo aku me ka mama nui mai na moku kaua Amelika aku. Ua pii aku la ka__nui p na moku Kepani i poino a i ka 25 mau moku kaua. A he 1,000 mau mokulele i luku ia mai lune mai a. ma kahi o ka 500 mau, kao halihali koa, a makahi o na haneri o na kanaka i make.

AUHEE NA NAZI NO KA MAKA'U MAI Ua loaa maila kekahi lono mai Ladana mai, e hoike ana no ka a'e ana aku o na pualikaua o n aoao huiia i ka muliwai Volturno maluna aku o ke kulanakauhale 0 Napale. Ua hoike ia mai no ka auhee ana aku o na Kelemania no kekahi mau kahua hou aku ma ka lihi o ka Muliwai Garigllano ma kahi he 15 a i ka 20 mile ma ka akau aku o Volturno. LADANA — Ua lele aku Ki kekahi mahele ikaika o na mokulele hoopa-hu Aiiielika a komo iloko loa o 15uropa no ka hoopa-hu ana 1 leekahi niau wahi ano nui maioko o ma Kokmama Hikiiva, Pokiiu ame Prussia Hikiua, e hke me ia i hoike ia maila. Ua hiki aku ma kalxi o ka 1,600 #iile ke alahele lele a huli | Uoi aiiAi a na moHukle i lek aKu| l«U no Prussia Hikina. Ma kekolii ka.ua kwa hah&na i hooili ia ai maluna ao o Kele-, m&nia, ua liooiiaule ia he 142 ' iuau luokukle Kelemania e mo-_ kulele Aiueiīka o eha enekini, oial laloju e lele ana nva ka lakou huak&i no Bivuieu auie Veses&ck* I ka wu keia a na mokuiek Kekuuuia L lcl< e kaua mai» jo ka \\a uo uiokukk 1 uuihui i ouou aku ai iwaeua o Ukv}\^ ! Uoao e wawaM ae i ua laina e ku'e mau j uoormoLo lv ilv moku lIALEMA'I T.Ta htvk\iu maila iva poe aui o kn oihaua kaua i kekalu lono o hoike aua ,no ka hoepiUoio jia o ka moku lialeiua'i I Amelika r.uv ke kaik\Kavo o Sapomo -rni ka U aku i;ei o Sciv.aV.o4v ihe e ka ia A! « e ua moku3eTc ko\J4>ihu e» na ?*ckttiauia olai uae |c k4U ana hoaiWaa i ke auw

o keia moku ma o kona mau kukui e a ona. He lehulehu o na JKahuma*i Bepetania ame na kapka i make, eia nae hoi o na kahuma'i Ame- ; lika he 103 kai pakele. [ Aole na'e he poe ma'i maluna ; o ua moku ala ia manawa. - 1 -■ r i - : ! iUS HIAI »lAI NEI 1 I NA FIO KELEMANiA I Ua loaa maila kekahi lono mai I Amelika mai eia na Koa Kepahi ' ke ku kiai mai hei' i na pio Ke- | lemania. " ! I Ma kekahi, ano ke 1 nana ae h'e I ano hoohenehene kela kulana i kau aku maluna o k6ia ma'u koa Kepani, eia nae hoi he oiaio maoli no. Ua loaa maila kekahi lono mai kekahi opio Kepani e noho maila ma kekahi kahua hopmoana o na koa Kepani m-a*"Amelika, mai ia Wallaee K. Tasaka, e hoike ana i keia hana hou i ! haawiia ak'u ia lakau. i Penel kana leka i kakau mki ai, ē hoike ana i ka lakou h-ana: "Eia makou ma Kekahi kāhua hoomoana ma Alahāma, he wahi maikai hoi e noho ai.'O ka makou hana maanei oia no 'he kiai i na pio Kelemania oiai lakou e hana ana ma na kihapai kanu puliliha (pinaki). *'Ke ku kiai nei mako'u mai ka 10 a i ka 11 hora o ka la, a he oopa nghoi ka wawae i ke ku. He hana ano nui nohoi. 1 - i ia ncf* mi'koiā na nupepa o keia wahi e pili ana i ka makou hana hou. He'hana ano niii hoi, no makou ke hocs»r nei e like me ka hikii ia makou." Ua hoike pu maila hohoi ō iiā poe e noho kokoke ' ana ma kcf lakou kahua hoomoana, he* olu- v olu a maikai a ua liio āku**feou he mau hoaloha hou 'no keia ma.il ' opio Kepani. "Ua kono īa mai nohoi lakou ma ' kekahi maoi home o ha pōe mahiai no ka paina! ahiahi ana j aka nae hoi aole e 'hiki mamuli I o ka loaa ole ana o k>a manawa."

HOOHAI7LEIA HE MAU MOKtJLELE NAZI E hoike ana kekahi lono mai na Keena Poo mai, o na Aoao Huiia ma Apelika Akau, no ka hoohana^ana o na pailaka Palani maluna o kekahi mau mokulele o lakou i kekahi hana ano nui ma kekahi hooili kaua ana mai nei maluna o Corsica kahi a na Kelemania i haalele iho ai, mamua o ka lilo ana aku i jia puolikaua o na aoao huiia. lloko o na la elua o ka hooili kaua lewa ia ana,; ua hooha-ulo ia he 13 mau mokuleie Kelemaiua, a i huiia me elua mau mokulele moana. „ He hpokahi pailaka i make ma j keia hooiii kaua lewa ia ana. | Ma kekahi -ahiahi ua alualu aku rna Paiani i kekahi moku halihali I mokulele a no ka loihi loa a ma ka huakai huli hoi ana mai ua [ hiki ole i kekahi kanaka Palani l ke ike iho i ka aina, a ua h&aiele j <»ia i ka mokulele a lele iho la I oia ilalo maluna o kona paluna. j O kekahi kauoka Talani Uoi ua ki ia ae Iwma mokuiele a hauie iho la iloko o ke kai, a kau iho l* oia maluna o kekalu waW waaI» «uku a hoe maila a pae i ka Aiaa a ua hui &ku la oia me kona #wali he mau ia mahope iho, mai*ope iho nae hoi o kona manao i* su» ua make.

HOOPA-HUIA NA ALAHAO MA BUKMA Eia no ia lono kaua i loaa maila mai Asia. mai e hoike ana no ka lele ana ak'u o na mokulele Ameiika; o ke a.no Mitchell, a hoopa-hu aku la i na kahua hoolulu ma Singingmyo, he 20 mile ma ka"' hema aku o Mandalay, me ka hookau ana. aku i kekahi poino nui i na alahao. Aia nohoi keia wahi ma Burma.

Ma kekahi la mamua aku, ua lele aku no na mokulele hoopa-h'u Amelika a hoolei iho la i na ai o ka poino maluna o Honywa, ma ke komohana aku o Mandalay, kahi hoi o na kauhale, ame na kahua hooinoana koa i hoopoino ia ai. Ua lele aku no keia mau -oipkulele a hoopa-hu iho la ia Ka'lew, xria ke kikowaen-a o Burma, me ka hoopalaha ia ana o na Nk- ■ - " HOrUM NO KA HEWA AIHUE Ua hopuia ae kekahi mali kanaka opio o Hīlo nei, no ka wawahi ana i na lako ukana ma • lsa uwapo o Hilo nei, ta kau ia ke kumuhoopii no ka hewa aihue. He mau kanaka opio wale no keia o 22 makahiki o kekahi a lie 24 0 kekahi. Aole keia he manawa no ano hana, me ka ike iho no o keia poe, eia ke loaa nei ia lakou ka ukuhana kiekie, aole hoi e like me na makahiki i kaahope ae nei. Aole no e neie ana ke koikoi oka hoopai e kau maj ana.. I na nae hoi e komo aku ka , mauao aloha iloko o ka lunaka- ! nawai aiaila e moma ana ka hooipai e kau mai ana,maluaa o laua a i elua. ; .. . :■„ . x MjVKEJIAKE o BEIiEXAMA E E hoike ana kekahi lono mai Ladana mai, no ka makemake ana o Beretania Nui e ha&wi aku i. kekahi paiukuiiiku haimna a ikaika loa ia īapana. . Ua kukaia ae kekahi Beretania, a o ke alakai nui hoi ;0 kekahi mau mahele mokulele o , Beretania, no kona iini ana e leie aku a hoopa-hu ia lapana e like 1 me kana 1 hana aku ai j o Kelemania. [ Ua olelo ae oia, ina e h«»)apf o aku ana o Kelemauia, oiai no nae hoi ua maopopo loa ko Kelemania hauJepio aku, e hooliuii mai ana Oia i kana hooleie -kaua aoa nialuna o lapanA. Oiai no nae hoī, ua haua aku o Ameiika ia hana ma 0 hoopa-hu ana i kekahi mau kuLuiakauhale o lapana, a ua aianao oia e hiki ana no ke ia aku kona makemake. Ua mkaukau mau o Ejjeiaau e paiu pu me Anielika no ke kaua ana aku 1 keia walii aupuni a k& hoonana nxii wale.