Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 28, 3 November 1943 — He Moolelo Kamahao [ARTICLE]

He Moolelo Kamahao

Kc hi*omais<r,s r< i |au i ko kakou 3Vhikua raa ka jLani, nana e kiai a snalfmu« ia npau f< imla a'p n«i la i..", 'Annne. );t oe v ku ;uhc> kou niau i:nr4haHfl A loha !,.< i ki'-- > ! .'p.iu o 3::i liioa o ka Hakn le?ju Kristo, Amene. ■ ifiia malaio ihu r.e{ kekahi inau nna a'u i mak?make ai-e hoike aka iuua u ka lahvJ aloha o HaWMii, i kLkahi iv>au snc-a kainahao ina k;i i.iokupuiii o Niihau ju'i a oka m« : u hoi i nwuhaiu' nuia ole ia ai, <• iioea inui naia a. pakuim ;!<■ ī Kd U.'iUon i ī:iW ;<)ih>ana kniln. K īioike pu 'ana .1 • kekahi. l.aiui ole a k"l(£hi Hav..;ii i !■)«!<n iiku ai mahina o ka • n«.!i manao pakaha fi hana jm>. I ka i'-iKi ana i ai « keia kaua 1 Uawiui iH'i. O ka r.iakaiiil-" 1941 no ia, m,ihina o Dckemaba f l?i 7. t A hoopa-lvu jjio. Ja ia Fuuloa, ;o kikowai na o ka l'akipika. Kckalu keia "o na kanā weiivv<>H im i īke la ma Hawaii nei. Ua hiki rn<« ko:a niea pakaha\>?ie i ka •nokupiini a Knloianl p ---ula īa Inpi ia la hookahi no. A ua ploluk<„ a"c ia na kanak.i i inea k&m-ahaM a lokou e īke nei. O ka hcnlr::i: mal ia ona Ihana-'o kf>ia Ei.'il' P.ia o ka (Hoo- ! ! * la a f . 'i. .v) ka n:<"a l-< bati ia ta. I kn haule ana o keia mea kama'uao iluna o keia ainu, ua lilo l'> hr- mea* n'ui loa iha ■kanoka-nie ka moonhane mua ole j a'e he powa keia, ī ka hiki ana

llUli U Kti liOii'ie ili IVtl" i a k' i mra i ikp i" I kona haiiie ana -jho • maluna ol keia aiua,- u-a lieie alai •kekalu-; ku.uakn nv*4ta ku- l«»uiu'. •i- kokuke • <>a i LaLi o!i " ka i haak ai. Oia no o IH.awila Kaleohano c. ua hopu akti oja j Kfia Ki.i.ii a *vu.lli aku i. Uulla liiC L^iklA.ii •palapaln aina o Oaliu.. O keia no m<?a i hoohuoi 1.1 Ua niT{i mrrai Kc Kauu i iJd\vaii ne, a lie pov\d i.k i'i i 1(i lip powa- paha oiji a i-'ole-iw kaaa pahd ua i ki i, ai ī ī-ia>\an nxi. U'O, lioole inai 2hj oitt int iīii ole'o m?i h< L< i ah i oia i Laolelo Beretaina. H<» keiki epion-o Joa o 22 makamki, vjia kana olelo. X ku aLu -lie KeiKi oii»

1 hoonaauaom. ano "himahuna 'inaiia paha ivo ka moa, aia ka wellweli iioko e hana uta, r.o ka niea ua lilo om he pio na Aaiuhka. Ua kii ia a<ku he niau Kepani iv.j e noho ana .ma keia aina. Ua kupa a kamaui'na ina kanaiea o keia aina.l ko kiua luki aua mai a iauna rru? keia Kepani nialihini, ua kamailio a'e..la no iakou nia ka lakou olelo.-Eia hoi niakou ke nu-ne nei me ka nvaopopo o.le, iieana ia ka iakou oieio. inalania a oia ± keia ia a'o aīaila hiki m-.«i makou Haku aina mai Kauai maK O Ka mea kupanaiia, aole i hiki mai ko uiuleoa līaku. Ua nui ko mako'u noonoo hoaha la ria kumu nui. Ua kaa aku ka malama ana la o keia Kepam nial-aio iuau kanaka o «a ama nei mai ke Sabati a hiki i ka Poakolu a kela pule no, a ua hoihoi i>a aku uia īiu: keia niau Kupaiu hoaloha maiieai o makou e noho ma kahi 0 na Home .<» • ko makou mau Haku, me kona' k-iai īa e n-a Lu--1"T ~,r j c auia Aole 110 1 apono keia mau epam ī ka hoihoi īa aku o keia 'Kepani nialiiuni iiie in.ua. Aka, uu iiīki oie īa laua !c<* alo a'o. a \:a maLima n» a hiki i ke ala ana mai ona manao aloha o kei-a hoaloha maikai u liiak-ou i koia .Kepaui niauhmi, no !ca mra. un mnopopo iaia na mea apau, ua hiki mai ke kaua i ke aloiia o laua Kepani no ia. Nolaiia, i;a huli mai keia hoaloha a ku'e makou pela i auwana nele al na leanaka o keia aina, ua keiki ame na niakuu. No ka moa. ua la. 'o mai la ia h«>al«sva o makou me ■ na pu'a ko no Ko makou līalai. Ua kamaaīna

Uv-i,i » i.a Uoiiie v> fco. makou mau fT i. I ko l;u:a ann iu;it u\a K U o kda ukikulolo i haulo ai ma iiahi o ka Uonu 1 <> kN;v kiuiai ioaay iv;i lohe

I W r a hanaka ro.i! kekahl kelkl uo Ka i.*ca nana i alakai mai keia mau Kepani me lea' ]ioū\yT:;lnvcli mui inla, Ua haalelo uki» ka;jal<u > kona home a .ick u!;u k hui >ne kekahi ftiau o ka.ain.i holo īakou i ivuu:u !H) ki,- kahea ana i Hoieua. O keia keiki hoi nana t 'ho!kf :iai ha ltAc.' ua haalele iho oia : ni.u a hoike akn la i na kanaka e haalele ina home, aku kela jnau Kepani me na pu. uū kau niaila ka weli...i koia mau olelo. Aole no i L'uK'u ua hIK. maila.koia mau iUpaiii i ka hwmo o keia māu .iiaUaiii.i 1 .;,!. O k;ihi no keia o ui'tii Kv t i;mi i.uUihiiii i malama

,a (ii. Ua hoowohwvli maUa laiM i k<j.vL ii>akHtiiHka nie ke nol mai i muu mea hana. No ka \vcht weh aua aku i kokahi pu mikini o '«oaa'-mokulele, ~ I-ka loaa ana o kela mau rnea a laua i maki?make ai, ua.helē aku ]a laua. Oia no ka nianawa i haalole ai na niea apau T ko la-] kou liome a anwana hele aku. I ka haaleīe ana o na mea apau i ko lakou mau home, ua koe hookahi iho keia makuahine o i Mrs. Kipola Huluaulani i ka home o kana mau keiki r , .ne 'iana mau moopuna lehulel a. i"o ka mea, u'a hele lakou i keia hele ana hooleahi, oia hoi, o ka haaiele ina home me ke kau mai o ka ! weliweh ika hoi aku i na home.

O ktia makuahine hookahi kai nolio a liiki aku ka lohe iaia mai j keina. keiki iUviK»i mai a olelo aku i'a«i, eia aku ka powa a hoea m-ai, a no keia keiki a hele iiO kowfi pono īho. ■ Ua. Aelo aku keia mau Kepani ma na home o ha mea apau, a .ua hui ■ aku no me kekahi o na kanaka >a hopu aku ia lakou, aole v;a"e ī ' lawe i ko lakou' ola.- A hiki i ko laua liiki ana mai i ka heae o keia makuahihe a ninau ai.Lt aiu la.i hua kana mau keīki, a olelo aku no oia, "ua hele." no a iaua mavi mea i hana. :'fnai 'al nona, aka na'e, ua ki poka ; iiku -laua i keia home me ka maoiiopo oK' o keia mak'uahine. Aia |no kela' hoailona poka m-a kela i home a hiki i keia la.

" Aole anei na ke aloha o ke Akiia : hoopakeie i keia makuahino?" No ka mea, he makuahine haipule no wa. Q ka po Poalima keia a laua e hele nei a pela hoi j.m na kanaka. Ua hui pu aku no laua, me na kanaka a hiki i ka aneane aku e ao a'e o ke kakali* alia Poaono, ua puhi aku keia Kepani i kona mokulele i ke ahi ame ka home o keia kanaka, oia I lioi o Hawila Kaleohano. | T )-e kakahiaka a'e o ka Poaono,! ua hele aku no keia mau Kepani e huli ina kanaka a hui aku la ] me keia kanaka me Ben Kana-j 'hele me' kana wahine. Ua kuka! olelo lakou no kekahi maU mea. Ua nui ka huhu o kela Kepani i maiihini no ka loaa ole o kana i mo.a i manpo ai, oia no kona wa i ki mai ai ia Ben Kanahele, I a pe'ia ka laua hana ana a hiki ] i ke kolu o ke ki -ana a keia Ke- j pani ia Ben Kanahele ma ka opu. i Noiaila, ua kokua mai kana w r a-i liine iaiit, iw hopu aku oia i kai pohaku -a pepeln mai i keia Kepani. Pela kana hana ana a ma- i ke loa keia Kepani, o ka wa no ia o keia Kepani hoaloha i ki iho oi iaia iho a make loa. i

I ka hiki ana mai o kekahi mau kanalea uu hoike aku oia i na poe apau o Ikiī no ko lakou mau home, Ua make kola Kopani. NoKaila, ua riiaha a'o la kahi manao, ua raake na moa i weliwoli ia ai. Lana niaikai maila kahi manao.

O ko kanaka i hele aku a hui me kekahi mau kanaka e aku no ka hele ana: i Kauai, ua haalelo iho Kil.ou i ke ahiahi Poalima no Kauai a ua pae ak'a me ka maalahi ma ia: aina a hiū me ko makou Haku me ka Oihana nnikMi o Kl'u;u a liolke aku la i ko lakou kmmi o ka hiki ana aku.

Ilaila lakoja i lohe ai i na int?a hou lio ka lioopa-liu ia ana o ī\;r. , .oa i kakahī;\k;\ S;\t>ati, Dokouiaba la 7, a o ka la no ia o keiu Kepaui i haulo ai i Nihau 5Ki. Noiaila, ,he mau ia keia o ko