Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 30, 17 November 1943 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Moolelo No Opukahaia

"O ko'u wa pu keia i ike ai i ke āiiō o keia lahui imua o ko lakou Alīi, aole lakou hele aku mamua o ke Alii raa kona wahi e noho ana e like me na poo kiekie, moe lakou i lalo a holo imua 0 ko Alii malunn o ko lakou mau kuU ame na, lima, a pau ka ke Alii mea i makemake ai, emi lako'u a 'hiki i ke kaawale ana mai kahi mai o ke Alii, alaila ku Jakgu liuna a hele. O kekahi lula ano nui loa keia a'u e hakilo nei, me ka hala ole 1 ka ike a ko'u mau maka no ke Alu ame kona iahui, k*a hoohaahaa a hoohanohano mau aku i ko lakou Moi ka Na'i Aupuni Kamehameha." "Nakeia mau hiohiona malihini loa i Ko'u mau maka a'u e ike nei ma keia aha ie'ale'a, hoomanao hou au ia Kapen-a James Co?nett., ua pololei kana mau hooakaka apau, he mau mea oiaio wale no, aole i'o no keia he 1-ahui inu rama a pulil paka t a lie rfica ano nui loa keia ia'u, no ka m«a, ke huli nei au i ka oiaio o na mea apau a"u i lohe ai i na Kapena kahiko ma keia ma'u kai o ka moana Pakipika nei."

"Oiai he rama no ko keia lahui a ua ike au he like me ka wai lepo, a oh-'o lakou ho Awa, he laau keia mea inu no keia iahui, aoie na'e au ae e inu i ke.'a Awa 110 ka ojelo a Kapena Colnatt i olelo ai, 6 kēkahi rama laau ikaika loa keia wahi ana, aole e hiki i kekahi kanaka ikaika ke hana nona 'iho ke inu a ona oia i keia rama." "Ona oia wahi ana, ekolu™ 1-a aole e hiki iaia ke ai no hooJtahi pulo, he ki • waīe no ai : . e inu aOa'mlika'u lo9" c inu hou i keia i-aiiia waileso. A he hookahi wale no ana rama makemakft loa o kela lah'ui. _he uala

momona awaawa he meaai no na keia lahui e like me ka bovi ke ano o ka hana ana."

"Ua hoao au i keia rama he hookahi pule a oi piahope mai o keia alia cv ike au aole koia he rama, he mea ai no, a o kekahi meaai maikai loa keia, nui ko'u makemake ame ko'u niau AUinioku; no ka momona me ka ona maikai, aala pu o ka hanu, oia io ke kumu makemake loa o Kapena Coiuctt, no, ka mea aoie oia poma iki no keia māu paeaii na." | "Hauoii au no ko'u ike no'u _ iha, oia no ke kuniu ikaika o keia Alii amo Imna mau kana- [ ka koa o kona m&i pualikaua, iua ke ano o ka lakou mau mea- , ai hoohuihui 010 ia,' ame ko iakou i mAW rama hooikaika kino, oiai aole loa he maū ma'i luku ma keia niau paeaina, a he mau paeama hoi keia i ike ia ia hiea he ma'i mai ra Kapena Kuke mai a | ui Colnott amo Yanacouva, a ho- j ea malla a'u, o kanakolu maka- ■ hiki hoi keia," ba īke au, ko'u jnau Aliimoku nmo »a kanaka a ko'u moku, i ku īkaika o na kanaka o koin 1:\hui ame ko lakou alii kaulana, ua iaiiii ,a nui Koua mau makahiki mamīKi' o ko'vt. a lie opio-

plo no hol au, <>!a na*c o konn. iKeuka, Ua oiu mau a mea aole loa ona wa e pau a mai lala a'e, vole po hoi l waona o na kanaka > koa opioplo o Kona Aloalii," I "Hookahl pule mahope m%t o keia Ahale'ale'a a ke Alir V haa-' \vi ai no'u ame ko'u mau Aliimoku, makemake ke Alii ka Moi ;a'u e ike i ka rrrarna kukini ame ka ikaika o kona mau koa opiopio. O kekahi la nui loa keia ia'u e hiki ole ai ia'u ke hoopoina, no na mea apau a'u i ike ai 110 keia Moi kaulana ame kona mau kanaka koa opiopio ikalka." No ka mea o kekahi la nul loa keia ma ke kulanakauhalealu o Kailua (Tairooa) ua piha walo no na wahi apau i keia lahui o na kane, na wahine ame na KClki, a ma ke kahua hoikeike o na le aie - a ka oi aku o kahi piha loa, o kahi kaawale wale no kahi o na hana hoikeike i hoomakaukau ia ai, o ke kukini ame ka hapai i hana mau ia e keia lahui ma na Ahale'ale'a o keia ano a maluna o ke kahua kaua, pili keia kahua hoikeike ma ka lihikai o keia kulanakauhale maluna o kekahi kahua palahalaha nui laula "mai{kai."

"Aole nae me ka lakou mau mea kaua keia mau hoikeike ana a'u i kuhihewa ai i kinoh,i oia na mea e hoikeike ia mai ana, eia ka, ua kapu loa ma ke kauoha a ka Moi ka Na'i Aupuni. Aole e lalau a hapai hou kona mau koa tna mea kaua, mahope iho 0 ka puka ana o kana kauoha 1 kona mau koa ame kona lahui a puni keia mau paeaiha."

"Aole e hookahe hou ia ke koko o na kanaka, na makaainana o kona lahui, no ka mea he hookahi wale no oia ke Alii Ka Moi Ka Na'i Aupuni o keia mau paeaina o Hawaiianes, a pela pu hoi ka hele laula lānakila ana o keia lahui, mai kek-ahi aoao o ka aina akahi aoao me ka maluhia,"

■Na kekahi o na poo kiekie o ke Aiu ī hoike mai ia'u i keia kauoha kanawai a ke Alii, a i ko u lohe ana a hoomaopopo au i keia kauoha a ke Alii i lilo i kanawai maluhia no keia lahui ame kon-a noho Aupuni ana, hele koke au e lululima pu me ke Alii, me ko'u kulou hoohaahaa ana imua o keia Moi kaulana, me ka'u mau olelo hoomaikai hoohanohano i ke Alii, ame ko'u lululima pu hou ana me ia, he hoomaikai ma ka aoao o ko'u Aupuni, no ka hanohano o ka Na'i Aupuni Hawaiianes." Wahi a'u, oiai ko maua mau lima e puili ana me na huaolelo pokole mai ko'u waha aku, "E ola loihi ka Moi!"

A ua panai koke mai oia no ka'u mau olelo me ke kali ole, ma kana olelo ame ka'u olelo Beretania. "Mahalo —tlianks —Ua k-amai-lio mai ka Na'i Aupuni ia'u i keia mau huaolelo elua, me ka leo oluolu kau-o malie loa, me na minoaka hauoii malun-a o kona mau papalina manaopaa o ke kanaka koa, a i oi loa aku hoi' no kp'u hoohalike ia'u iho e like me n-a poo kiekie o kona Aloalii, ke kulou haahaa mau iho imua o kona alo."

"A ma keia Kanawai a ke Alii Ka Na'i Aupuni, ua maluhia maoli keia miau paeaina apau mai kahi kihi o ka aina a kahi kihi o ka aina, e like me ka hoike a na poo kiekie o ke Alii ia'u, a'u hoi e ike nei o kekahi Moi naauao loa keia, no ka mea ua hookapu loa oia i ka luku hou ia ana o kona lahui, oiai ua pau loa na [ Alii kipi iaia i ka luku ia aole liookalii moa ola o lakou i koe. A he aina maluhia o Hawaiianes Sandwich la]ajids, no na lahui maliliini kaahele maka'ika'i hoi apau." (Aole i pau)

EIA I lIAWAII NEI Ma ka Poakahi nei i hoea mai ai o.Kauka J[. M, Hendershot no Hilo noi, a hala loa aku la no no ka apana o Hāmakua, no kana hana e piii ana, i na holoholoua, E hala aua palia he mau pule iaia ma Kau, ;\laila o huli hoi akn ai no ko laua hoino ma Honolulu. Eia oia he hoa piaahaua ni« ka Hui Ululaau aiiie .Mahiai.

Henry Opukahaia