Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 31, 24 November 1943 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Moolelo No Opukahaia

"Aole Moi ma ko'u aupuni, aole pu hoi mau Alii niii ma Europa e loaa ka Na'i Aupuni Kame-h-ameha ka Moi o na paeaina o Hawaiianes nei, pluuwai hamama oluolu yiha lokomaikai, ka hoaloha o na v Kaj?ena lehulehu ame na kp.nak-a keokeo i hiki mai i ma k«ia vnau paealna, ame kona healoha oiaio Kapena George VanacouVa." - , . 1 "Ame kekahi mokupe'a kupono keia mau kai, ana i kauoha ai I e hana ia na ke Alii ka Na'i Aupuni mamua o koha m-ake ana, a e lawe ia. mai ana i kekahi manawa o keia makahiki a'e i ka wa e pau pono -ai rta hemahema." '■Owau hoi leekahi kanaka laki loa, ke ike nei au ame ko'u raau Aliimoku, i. kekahi mau hana hooikaika kino a keia 1-ahui a'u hoi i ike ole ai i kona lua mainua, koe wale iho no na moolelo kaao kahiko o na kanaka ikaika a'u i heluhelu ai, o keia hoi me ko'u mau maka ponoi, a,ple lua a'u i ike ai, aole hlookahi."

"No l?a mea, o na hana hoLkeike iuua no ka hoomaka. o hana e wehe ia o ko kahua no kekahi poe kanaka opio,- " plo loloa he 'umi" ko lakou nui, i kukulu laina ia me umi poe kanaka.moe iluna o ke kahua paaiii niamua o ke alo o keia poe Kanaka *>pto uunui loloa ( o ka miia loa hoi o ka hoomaka -ana ' ona lī'alea hoikeike, a'u hoi am»e ko'u niau kanaka ma kahi i < hoomakaukau īa riO niakou, ame 'ke Alu ka Moi ame kona mau -'Vln ame ke poo Kieki-e hoi nana • e malama na hana lealea o ka la."

i -"A i ka wa e kahea ai ō ke ! poo nui o na hana hoikeike ma ka lakou olelo aole maopopo , ta'n, o ka Uamuku hoi o ka la ma ko'u maa ma ko'u Aina, oia i>.i *va o keia poe kanaka opio- ! piu īiunui. loloa e hapai pakahi ai i ke kino o keia poe kanaka |duna o ko lakou mau poohiwi, a | i)oomaka lakou e holo heihei me

ka mama loa." "Me he al-a, aole a lakou mea e hapai ana, no hookahi haneri kapuai ka loihi ka'u koho a hoi tnai lakou i kahi a lakou i hoomaka ai, k*a 'pahu hope o na hana heihei hapaī,_ a hookuU ina kanaka a lakou i hapai ai ilalo, me he 'wahi eke lole ate. no na kanaka o ko'u moku, ua like ia me elua haneri kapuai ka mamao o "kahi a keia poe kanaka opiopio' i holo heihei >ai, me ke kino kaumaha o keia poe kanaka he .umi." ■'A. pihoihoi loa. au ame ko'u poe kanaka, aole pu hoi a'u olelo kupono ma keia wahi ina mea a ko'u maka i ike ai. O ka iini" nUi \iloko o'u i kela manawa e loaa j ia'u keia poe kanaka opio- | pio Aunui ikaika ke ae ke Alii, i | mea hoikeike īia'u ma na wahi I apau a'u e kaahele ai."

"Mahope o keia mau hoikeike ikaika ame mama kukini, he heihei kukini maoli a'u i liialaai nui ioa a, na ka mea o kekahi lahui niania loa keia a'u e kaena nei ma keia mau paeaina o Hawaiianes nei, aole loa' no loaa ma EJuropa ame kekahi maii wahi a'u i kaahele ai ame ko'u Aupuni." "O ke kumu o ko'u Ike i ka mama o keia iahui, he mau popo laau poepoe keia o elua kapuai me hapa ke a-na waena o keia mau popo ma ka-'u nana ana, he elua wale no na'e a'u i ike ma keia ia no keia ano Olelo lakou i ka inoa o keia ano .popo laau olohu (Alwhoo). He maika-olohu na mea paani o ke au opiopio o Hawaii nei."

"O keia paani, he elua mau kanaka niakua nunui nana e nou kei-a mau popo laau me ka ikaika iluna o ke kahua paani, a he elua mau kanaka opio e aiualu keia mau popo Laau, o ka ikaika nou o keia mau kanakq i keia mau popo laau ame ko laua maLi\'a lele, aole loa ia i lawa ā ka mama alualu o keia mau kanaka opio elua a'u e ike nei."

"Aole e oi aku mamua o kanalima kapuai ka mamao mai kahi i nou ia aku ai, ua paa koke no keia mau popo laau elua i na Uma o keia mau kanaka opio ma-ma, he elua a T u manawa i noi Ai ika oluolu oka IlamukU o Sa ia, no ke alualu hou ana o keia mau kanaka opio i keia luau popo laau no elua manawa, ua like waie no me ko laua hooiuaka ana i kinohi, a hoopau okoa au no ka mea ua lawa keia ike i loaa ia'u, ka ikaika ame ka uwi-aua o na kanaka opiopio o keīa iahui."

ka'u hana hope loa, u& nana koke au ina kapuai wawae o keia niau kanaka opio, a ike au i ko'u mvna akahele loa ana, 0 na kapuai wawae o keia mau kanaka opio aole e like me ko'u no ka mea, he poopoo ko u mau kapuai, o keia hoi he nunui pa,lahvtlaha pololei pu o laio a'e o ko laua mau kapuai wawae, oia piiha ka mea i ma-ni& ioa ai keia lah\ii," "No ko'u hiaKiai loa ame ko'u n*au kanaka i keia mau leaiea a AHi Ka Moi i haawi ai no nu>kou. he mau mea a'ao nui ioa keia x» makou, akahi iVO & ike 1 k««a «iau mea k* hoopijhoa»oi i ko'u mau juv>ikx\ a'u i j«w«rti4ne mua ole su e ik« fau m* k«a mau paeaīna,"

j "A ka IK.uv.uku ou* >ai <*, fca U ; ho?kv .r.ai ai i&u. oi*i, oii j o ;ia kAaaaka m4k&uk*u ma kau olck\ Aksi iu« fce,kAh: nuu aiaa aku v> keia wau i kok&hi poe j, loi nM:n\ia e oino, us hiki k&'isfc *. , %Vv is Kahi &OAO 0 k* , s 1 1 «ī sm f k:i w:ikr o&> ua liooiA koke »o ■ sn ivc ,v;aK\ jv-iofc* k«* m*« fec«sko no n;<> & e k*"u £&.. jiva* Joa € r*ot ko\j :r,iu k*"n .\l'.vr.v4vU," I i $*u)

Henry Opukahala